نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 دانشيار گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه تربيت مدرس، تهران
2 استاد گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه تربيت مدرس، تهران
3 دانشجوي دکتري زبان و ادبيات عربي دانشگاه رازي، کرمانشاه
المستخلص
تسعي دراسة الصورة المعاصرة إلي توسيع حقولها ومنهجيّتها، وتطالب بالتغيير اللغويّ المتّخذ نسقاً محدّداً يثير في المتلقّي مدرکاتٍ حسّيةً وخياليّةً وهي استخدمت من آليّات التأثير الماثلة في اللغة الشعريّة، منها الموتيف الّذي يعتبر عنصراً بنائيّاً في تقويم النصوص الأدبيّة ويتجلّي في مواصفاتٍ ودلالاتٍ خطيرةٍ لتدرک من خلاله رموز الشاعر، وصوره الشعريّة الجديدة، وتحرز خلابيّة نصّه الجماليّة. إنّ دراسة الموتيف في شعر محمود درويش مع الإيماء إلي الدلالات والصور الکامنة في أشعاره أصبحت خطوةً صائبةً في تحليل نصوصه الشعريّة وفکّ رموزٍ غالبةٍ اختفت فيها، وهي تبوح معتمدةً علي المنهج الوصفيّ - التحليليّ بأنّ الموتيف فضلاً عن أهميّته البالغة في قصائد درويش يمنح المتلقّي مفتاحاً يفتح به الأفکار الکامنة ويتحوّل إلي نقطةٍ مرکزيّةٍ تحوم حولها صياغة أشعاره وبناءها، لينال الشاعر في الواقع وجهةَ نظرٍ معيّنة في أشعاره يتمسّک عن طريق الموتيفات المکرّرة بالتکرار الّذي يرافق الإلحاح علي هواجسه اللحظويّة وما وقع فيها وکان مؤثّراً نشيطاً في تکوين تجاربه الشعوريّة والتعبيريّة وتوثيقها. إنّ البحث بعد التفتيش عن موتيف الأشجار في شعر محمود درويش والترکيز علي الثلاث منها وهي النخل، والزيتون، والبرتقال حصل علي أنّ أيّاً من هذه الأشجار الثلاث يضطلع في جميع دواوين الشاعر بدورٍ مکرّرٍ مثيرٍ ويحمل صوراً، ورموزاً، ومضامين تفصل بعضها عن الآخر کشجرة النخلة الّتي أشغلت المکانة الأولي تکراريّاً بين الأشجار الثلاث واصطبغت في شعره بالصبغتين الإيجابيّة والسلبيّة مستوعبةً لرموزٍ ولوحاتٍ معبّرةٍ عن العظمة، والأصالة، والثبات، ثمّ تلحقها شجرة الزيتون وهي فضلاً عن کونها علامةً للکينونة والتأريخ، تحمل رموزاً آخذةً في السلام، والاخضرار، والرسوخ، ثمّ الأخيرة هي شجرة البرتقال الّتي تحتوي علي صورٍ تشخيصيّةٍ تارةً وتدّخر في ذخرها اللغويّ دلالاتٍ متغيّرةً من الثورة، واللجوء، والوطن.
الكلمات الرئيسية
الموضوعات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
موتیف درختان در شعر محمود درویش؛ بررسی آماری و تحلیلی میان نخل، زیتون و پرتقال
المؤلفون [Persian]
- کبری روشنفکر 1
- خلیل پروینی 2
- حامد پورحشمتی درگاه 3
1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس، تهران
2 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس، تهران
3 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی، کرمانشاه
المستخلص [Persian]
موتیف از عناصر مهم تصویرشناسی عصر جدید است که از طریق آن می‌توان به نمادها و تصاویر شعری بدیع شاعر دست یافت. در این مقاله به بررسی موتیف در شعر محمود درویش پرداخته می‌شود و با اشاره به مفاهیم و تصاویر نهفته در اشعار وی و با تکیه بر روش توصیفی و تحلیلی می‌کوشیم رمزگان‌های موجود در اشعار درویش را که اهمیت والایی در تحلیل قصائد وی داشته یا کلیدی برای درک اندیشه‌های نهان اوست، در اختیار مخاطب قرار دهیم. ازاین‌رو پس از بررسی موتیف درختان در شعر محمود درویش و تکیه بر سه درخت نخل، زیتون و پرتقال که هر کدام نقش تکرارشونده‌ای در دیوان‌های وی داشته‌اند، به تصاویر، رمزگان‌ها و مضامینی دست یافتیم که هر کدام از آنها از دیگری متمایز است؛ نمونة آن درخت نخل است که در دواوین شاعر حائز رتبة نخست میان این سه درخت بوده و دربردارندة رمزگان‌هایی همچون صلح، خرمی، پایداری و نشانه‌های مثبت و منفی در خود است؛ سپس پس از آن نوبت درخت زیتون است که علاوه بر دلالت آن بر هستی و تاریخ بشریت، حامل نمادها و تصویرهایی از جمله جلال، اصالت و ایستادگی است و سرانجام درخت پرتقال که گاهی تصاویری تشخیصی و انسان‌گرایانه و گاهی دلالت‌هایی از انقلاب و پناهندگی و وطن الشاعر در گنجینه واژگانی خود ذخیره دارد.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- شعر معاصر فلسطین
- موتیف
- محمود درویش
- درختان
Motifs. New York: Greenwood press.
)