نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلف
استاديار گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه خليج فارس
المستخلص
إنّ الفنون البيانية خير وسيلة في أيدي الأديب ليصوّر ما في ضميره، فيربط بها بين أمور عدّة، لا علاقة بينها في الظاهر. وتراسل الحواس من أبرز مظاهرها حيث يُبنى غالباً على أساس الاستعارة المکنية والتشبيه. يمزج الأديب في هذا النوع من التعبير بين مدرکات الحواس، فيصف بعضها بصفات غيرها أو يصف الأمور المعنوية بما يختص بالحواس الظاهرة، حينما يسعفه هذا الامتزاج في بيان أغراضه. ترمي هذه المقالة إلى دراسة الصور المتراسلة في مجموعة «ليل الغرباء» للکاتبة والشاعرة السورية غادة السمان للوقوف على کيفية استخدام هذا الضرب من التعبير في مجموعتها القصصية.
استعان الباحث في هذه الدراسة بالمنهج الوصفي ـــــ التحليلي، وقد توصّل إلى نتائج أهمّها أنّ غادة السمان أبدعت في الصور المتراسلة، حينما صعب عليها التعبير عن أغراضها بالتعابير الحقيقية، فأخذت التراسل طريقاً للتعبير عمّا في نفسها، لا تصنّعاً، ولا تکلّفاً. إنّها في إبداع هذا النوع من التعبير، تصطفي لحاسة تَبني عليها التراسل أنسب حاسة للامتزاج، وتختار منها أقرب الأوصاف، کما توصّل الباحث أيضاً إلى أنّ الصور المتراسلة وغيرها من الصور الحقيقية والمجازية جاءت متّسقة، وهي تتعاون معاً لإيصال المعاني التي قصدتها الکاتبة، بحيث لا تتمّ المعاني والأوصاف بدونها.
الكلمات الرئيسية
الموضوعات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
دلالت‌های تصویرپردازی‌های حس‌آمیخته در مجموعه داستان‌های «لیل الغرباء» اثر غادة السمان
المؤلف [Persian]
- خداداد بحری
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه خلیج فارس
المستخلص [Persian]
حس‌آمیزی از بارزترین جلوه‌های بلاغت است که غالباً بر اساس استعارة مکنیه و تشبیه بنا می‌شود. در این فن بلاغی، ادیب حواس را در هم می‌آمیزد و برخی مدرکات مربوط به یک حس را با صفت‌های متعلق به حواس دیگر وصف می‌نماید یا امور معنوی را با چیزی وصف می‌کند که به حواس ظاهری اختصاص دارد. این مقاله با به‌کارگیری روش وصفی ـ تحلیلی در پی آن است که تصویرهای حس‌آمیخته را در مجموعه داستان‌های لیل الغرباء (شام غریبان) اثر غادة السمان، بانوی نویسنده و شاعر سوری بررسی نماید تا چگونگی به‌کارگیری این نوع تعبیر مجازی را در مجموعه داستان یادشده مشخص سازد.
نتایج نشان می‌دهد غادة السمان زمانی به ابداع تصویرهای حس‌آمیخته اقدام نموده که بیان اغراض موردنظرش با تعبیرات حقیقی دشوار بوده‌است. وی در آفرینش این نوع تعابیر، برای حسی که مبنای حس‌آمیزی قرار می‌دهد، مناسب‌ترین حس را برای درآمیختن انتخاب می‌کند و از میان اوصاف آن، نزدیک‌ترین صفت را برای رساندن مقصود خویش بر‌می‌گزیند. نویسنده همچنین به این نتیجه رسیده که تصویرهای حس‌آمیخته و دیگر تصویرهای حقیقی و مجازی به شکلی هماهنگ به رساندن معنای موردنظر نویسنده کمک می‌کنند؛ تا جایی که بدون بهره‌گیری از آنها معنا ناقص و اوصاف ناتمام می‌ماند. با وجود این، مجموعه لیل الغرباء از تصویرهای حس‌آمیختة تکراری خالی نیست که این امر جنبه‌های نوآورانة آن را تاحدی تحت‌الشعاع قرار داده‌است.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- ادبیات معاصر
- تصویرهای حس‌آمیخته
- حواس پنج‌گانه
- غادة السمان و مجموعه لیل الغرباء
)