المؤلف
المستخلص
جاء القرآن الکريم بأفصح لغات العرب و دان العرب - و من بعدهم الآخرون بمختلف شعوبهم و أقوامهم- بالاسلام و دين القرآن، و جرت السنّة النبوية هذا المجري فکانت لغة القرآن و السنّة أولي بالتدوين و الحفظ. فعکف المسلمون بجميع فئاتهم و قطاعاتهم علي تدوين قواعد اللغة و تعيين الفصيح من الکلام استناداً إلي شواهد شعرية و نثرية و خاصة في عصر الاحتجاج، فضلاً عن الآيات القرآنية، مما جعل کلّ معني لمفردة مستنداً إلي استخدامه نظماً أو نثراً، و هذا هو ما نسميه «المعاجم التوصيفية» و سبّب الأمر هذا أن تصبح القواميس و المعاجم العربية سديدة مستندة لايشوبها شيء من اللبس أو الشبهة في صحّة المفردات و فصاحتها و کونها مستخدمة عند من له سعة المعرفة بلغة الضاد و بعيدة عن اللحن ... و هذا عکس ما حصل للغة الفارسية؛ إذ عکف الايرانيون منذ اعتناقهم الإسلام علي حفظ لغة القرآن و رونقها و حدّتها مما جعلهم يهملون لغتهم الاُمّ، بينما کان کثير من العلماء ينتجون آثارهم الشعرية و النثرية الغزيرة بهذه اللغة فإذا بنا نواجه أکداساً عظيمة من الکتب و الکراسات قد دوّنت و اُلّفت طيلة أکثر من عشرة قرون دون أن يعمل أحد في تنقية مفرداتها و نقد الفصيح منها من الرديء، فساد عليها الغموض و الابهام و اکتنفها التشويش و الالتباس حيث لا يمکن رفعه إلاّ عن طريق جمع هذه المفردات عن طريق تدوين «معاجم توصيفية» لتصبح کالمعاجم و القواميس العربية مستندة إلي شواهد من النثر و النظم ... إلاّ أن غزارة التراث الفارسي يجعل هذا الأمر شاقّاً يکاد يکون شبه مستحيل...!!
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
فرهنگنامه نویسی توصیفی در عربی و فارسی
المؤلف [Persian]
- سعید نجفی أسداللهی
المستخلص [Persian]
از جمله مفاخر ایرانیان در تهیه و تدوین فرهنگ لغت برای زبان قرآن یعنی زبان عربی است! و اساس این کار علمی یعنی «معجمة» یا فرهنگ نویسی از ابتدا بر روش توصیفی بنا نهاده شده بود، یعنی معنی و مفهوم لغات از نوع کاربرد آنها در زبان استخراج می‌شد و به همین علت ام‍ّهات قوامیس یا معجمهای عربی همواره براساس شاهدهای گوناگون – مخصوصاً آنچه مربوط به عصر احتجاج است – نهاده شده، است. در نتیجه در صحت و استحکام این نظریات کمتر شک و تردید راه می‌یابد. و حال اینکه در مورد زبان فارسی تا قبل از چند دهة اخیر کار مهمی از این قبیل صورت نگرفته بود. از آنجا که میراث مکتوب زبان فارسی در طول بیش از ده قرن شامل انبوهی از آثار منظوم و منثور است که بسیاری از آنها «دست نخورده» باقی مانده است و برای دست یافتن به یک فرهنگنامه یا معجم توصیفی باید در مورد تمامی این متون بررسی و تحقیق شود. عظمت این اقدام و مشکلات عدیدة آن را می‌توان حدس زد. در این مقال بدین امر پرداخته شده که به چه طریق می‌توان با استفاده از تجربیات در زبان عربی بر این مشکلات فائق آمد!
الكلمات الرئيسية [Persian]
- فرهنگ توصیفی و تجویزی
- عصر احتجاج
)