ادبي
حسين عابدي؛ تورج زيني وند؛ علي سليمي؛ فاطمه کلاهچيان
المجلد 11، العدد 37 ، يونيو 1437، ، الصفحة 89-113
المستخلص
پديدة «کودک جنگ» براي شاعران مقاومت در حکم نشانه و مادة بامعنايي است که هويتدهندة بخشي از گفتمان پايداري و ساختارها و مناسبات دروني و بيروني آن است. در شعر محمود درويش، شماري از نقشها و دلالتهايي روايت ميشوند که ارتباطي استوار ميان معصوميت کودکي و دنياي پرخشونت جنگ را بازسازي ميکنند و معناهاي محتمل و گستردهاي را به ...
أكثر
پديدة «کودک جنگ» براي شاعران مقاومت در حکم نشانه و مادة بامعنايي است که هويتدهندة بخشي از گفتمان پايداري و ساختارها و مناسبات دروني و بيروني آن است. در شعر محمود درويش، شماري از نقشها و دلالتهايي روايت ميشوند که ارتباطي استوار ميان معصوميت کودکي و دنياي پرخشونت جنگ را بازسازي ميکنند و معناهاي محتمل و گستردهاي را به اين مفهوم پاک بشري متصل ميسازند. در اين مقاله با کمک رهيافتهاي مختلف نشانهشناسي و روش توصيف و تحليل متن، شعر محمود درويش با موضوع کودک جنگ، تجزيه و معنايابي ميشود و لايههاي فکري و نشانههايي همچون: عنوان، بينامتن، زمان، مکان، شخصيت، روايت، مؤلف، شگردهاي ياريرسان به خواننده براي کشف معناهاي اضافي، و نيز ديگر رمزگان موجود تحليل و ارزيابي ميشود. نتايج اين پژوهش نشان ميدهد که شعر کودک در آثار محمود درويش بيشتر کودکانهنما است تا کودکانه؛ يعني زبان آن بزرگسالانه است و تنها موضوع آن کودکانند. شعر او نشانه و بازتابي از يک زندگي است؛ زندگي خصوصي و عمومي يک شاعر که از بُعد کودکانة آن، هم در ميان نشانههاي دلپذير و هم در ميان نشانههاي آزاردهنده در نوسان است. در شعر وي علاوه بر عناصر درونمتن، تکية فراواني بر عناصر فرامتن و سوانح زندگي مؤلف ميشود. از ميان نشانههاي شعر او سه نشانة زمان، مکان و شخصيت پربسامدترين نشانههاي متني هستند و همگي اين نشانهها امکان تأويلهاي گوناگون از شعر درويش را فراهم ميسازند.