شهريار نيازي؛ معصومة تقيزادة؛ هانیة درستکار
المجلد 18، العدد 63 ، سبتمبر 2022
المستخلص
یکی از مهمترین مفاهیم مطرح شده در نظریة فرمالیستهای روس، آشناییزدایی است که هدف آن، بررسی جنبههایی از زبان است که منجر به آفرینش ادبی میشود. تمام فنونی که شاعر برای بیگانه ساختن جهان اطراف در چشم مخاطب به کار میگیرد، در گسترة آشناییزدایی قرار دارد. ابن فارض، شاعر مشهور وادی عشق الهی در تاریخ شعر صوفی از شعرایی است ...
أكثر
یکی از مهمترین مفاهیم مطرح شده در نظریة فرمالیستهای روس، آشناییزدایی است که هدف آن، بررسی جنبههایی از زبان است که منجر به آفرینش ادبی میشود. تمام فنونی که شاعر برای بیگانه ساختن جهان اطراف در چشم مخاطب به کار میگیرد، در گسترة آشناییزدایی قرار دارد. ابن فارض، شاعر مشهور وادی عشق الهی در تاریخ شعر صوفی از شعرایی است که شهرت گستردهای در جهان عرب داشته زیرا اشعار او تمام ویژگیهای فنی شعر صوفی را داراست: شعری که آکنده از نفحات قرآنی و نظرات فلسقی است و دیدگاههای نوینی راجع به هستی و انسان دارد. زبان صوفیانة ابن فارض با همة فراز و فرودهایش در سطوح زبانی با آفرینش ترکیبهای نوین در سطح مفهوم، نظر خواننده را جلب کرده و غبار عادت را از مفاهیم عادی صوفیانه برمیچیند و وی را با نوترکیبهایی آشنا میسازد که از تکنیک آٍشناییزدایی بهرهمندند. وی با ترکیب دو اصطلاح که هرکدام مفهوم جداگانهای دارند، دست به آفرینش نوترکیبهایی میزند که مفاهیم نوین یا مفاهیمی را که خارج از آنچه در عرف صوفیان متداول است دارا میباشند. در این مقاله تلاش شده است با تکیه بر دیدگاههای فرمالیستها در زمینة آشناییزدایی و هنجار گریزی، نوترکیبهای عرفانی ابن فارض را بررسی کنیم. بررسیهای به عمل آمده در این مقاله نشان میدهد که ابن فارض با آفرینش چنین نوترکیبهایی قصد ایجاد مفاهیمی نوین را داشته است که از حالات عرفانی وی برآمده است.
سيد اسماعيل حسيني اجداد؛ حامد پورحشمتي
المجلد 15، العدد 52 ، ديسمبر 2019، ، الصفحة 1-22
المستخلص
لقد انبري الشعر المعاصر يبحث عن طرق شتّي ترسّخ دور المفردات والتراکيب، وتتيح الهروب من رتابة کلّ ما هو معهود وتقليديّ، وهذا ما جعل الشاعر يستجير بطرائق بصريّة تناسب تعبيره ويغدق علي تصاميم قصيدته الشکليّة بنية معماريّة جديدة تتناسق مع مدلول المفردات وتنضيدها السطريّ. من هذه الطرق اتّباع انزياح السطور الشعريّة حيث ينتشر بجلاء في ...
أكثر
لقد انبري الشعر المعاصر يبحث عن طرق شتّي ترسّخ دور المفردات والتراکيب، وتتيح الهروب من رتابة کلّ ما هو معهود وتقليديّ، وهذا ما جعل الشاعر يستجير بطرائق بصريّة تناسب تعبيره ويغدق علي تصاميم قصيدته الشکليّة بنية معماريّة جديدة تتناسق مع مدلول المفردات وتنضيدها السطريّ. من هذه الطرق اتّباع انزياح السطور الشعريّة حيث ينتشر بجلاء في الشعر العربيّ والفارسيّ المعاصر، وقد بيّنت لنا الجولة في قصائد الشاعرين محمّد إبراهيم أبي سنة وأحمد شاملو أنّهما يتمسّکان في حنايا سطورهما بتقنيات بصريّة عالية لنقل تجاربهما الشعوريّة ورؤاهما الفکريّة. تحاول هذه الدراسة باتّباعها المنهج الوصفيّ - التحليليّ أن تتناول أهمّ وظائف السطر الشعريّ في مستوياته الانزياحيّة المتفشّية لدي الشاعرين معتمدة في تطبيقها علي المدرسة الأمريکيّة للأدب المقارن. يدلّ مجمل حصيلتها علي أنّ الشاعرين أقبلا في قصائدهما علي أهمّ انزياحات السطر الشعريّ کأسلوب التموّج السطريّ الّذي يُظهر مدي تأثير وطأة الملابسات الحرجة علي نوع کتابتهما، والهبوط التدرّجي الّذي يوحي بانهيار المضامين متزامناً مع هبوط المفردات الشکليّ مسرعاً وبطيئاً، وأيضاً التشکيل العموديّ الّذي يأتي لديهما في موقفي التساوي الافتتاحيّ والتساوي الضمنيّ للأسطر، وفي النهاية أسلوب الصمت الّذي قد ينطلق من تنقيط الصمت القصير نحو تحقيق الصمت النقطيّ الطويل.
ادبي
محمود آبدانان مهديزاده؛ محمدصادق ضروني
المجلد 14، العدد 47 ، سبتمبر 2018، ، الصفحة 39-60
المستخلص
آﺷﻨﺎييزدايي[1] اﺻﻄﻼحي اﺳﺖ ﻛﻪ نخستين بار، ﺷﻜﻠﻮفسکي ﻣﻨﺘﻘﺪ شکلگراي روس آن را در مقالهاي با عنوان هنر بهمثابة صنعت[2] به ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ. اين اصطلاح به مؤلف اين فرصت را ميدهد تا با هنرنمايي خود، پديدارهاي عادتزده را با ناآشنا ساختن جاني دوباره ببخشد. بدون شک مقامهنويسي به عنوان يکي از ارزشمندترين آثار ادبي قديم عرب، سرعت ...
أكثر
آﺷﻨﺎييزدايي[1] اﺻﻄﻼحي اﺳﺖ ﻛﻪ نخستين بار، ﺷﻜﻠﻮفسکي ﻣﻨﺘﻘﺪ شکلگراي روس آن را در مقالهاي با عنوان هنر بهمثابة صنعت[2] به ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ. اين اصطلاح به مؤلف اين فرصت را ميدهد تا با هنرنمايي خود، پديدارهاي عادتزده را با ناآشنا ساختن جاني دوباره ببخشد. بدون شک مقامهنويسي به عنوان يکي از ارزشمندترين آثار ادبي قديم عرب، سرعت اقبال ادبا و حتي عامة مردم به خود را تا حد زيادي مديون آفرينش هنرمندانة پديدارهاي بديع و آشنازدايندة بديعالزمان همداني (مبتکر مقامهنويسي) و در ادامه افرادي چون ابوالقاسم حريري است؛ اين مقاله ضمن بررسي ترفندهاي آشناييزدايي در سطوح مختلف پيرنگ (درونمايه، زبان و صناعات ادبي) در مقامات بديعالزمان و حريري ميکوشد با نگاهي تحليلي ـ تطبيقي ميزان خلاقيت و نوآوريهاي آشنازدايندة اين دو استاد مسلّم فن «مقامه» را با نگاهي علمي تبيين کند. يافتههاي پژوهش نشان ميدهد مقامهنويسان پس از بديعالزمان در کاربست آشناييزدايي فرماليستي توفيق چنداني نداشتهاند، بلکه همگي وامدار تکنيکهاي نو و آشنازدايندة بديعالزماناند. [1]. Defamilirization [2]. Art as Device