ادبی
عبدالحسین فقهی؛ صفورا فصیح
دوره 14، شماره 48 ، آذر 1397، ، صفحه 43-58
چکیده
اسطوره یکی از عناصر ادبی پرکاربرد در ادب معاصر عربی است که کمتر دیوان معاصری را می‌توان یافت که در آن از اسطوره در قالب ساختارهای اسطوره‌ای یا شخصیت‌ها و نمادها و نقاب‌ها استفاده نشده باشد. به‌یقین می‌توان گفت تحلیل شعر ادبی معاصر عربی به‌خصوص اشعار و سروده‌های دهه‌های چهل تا هشتاد بدون شناخت از اسطوره ممکن نیست. علت رواج اسطوره ...
بیشتر
اسطوره یکی از عناصر ادبی پرکاربرد در ادب معاصر عربی است که کمتر دیوان معاصری را می‌توان یافت که در آن از اسطوره در قالب ساختارهای اسطوره‌ای یا شخصیت‌ها و نمادها و نقاب‌ها استفاده نشده باشد. به‌یقین می‌توان گفت تحلیل شعر ادبی معاصر عربی به‌خصوص اشعار و سروده‌های دهه‌های چهل تا هشتاد بدون شناخت از اسطوره ممکن نیست. علت رواج اسطوره در شعر عربی از یکسو به سانسور حاکم بر جامعه عربی بازمیگردد و از سوی دیگر تحت عنوان غربگرایی قابل تحلیل است. اسطوره در نزد آدونیس و شفیعی کدکنی که هر دو از شاعران بزرگ معاصر ایران و عرب محسوب میشوند، رنگ بومی به خود گرفتهاست. اسطورههای یونانی، فنیقی و آشوری در شعر آدونیس و اسطورههای ملی در شعر شفیعی کدکنی از این رویکرد حکایت میکند؛ اما مذهب و تصوف نزد هر دو شاعر بهخوبی نمایانگر شدهاست. هر دو به حلاج و امام حسین اشاره دارند. آنچه در بُعد مذهبی اسطورههای شعر آدونیس جلوهگر است، حضور حضرت مسیح (ع) است که زبان اسطوره‌ای به خود گرفتهاست و البته شفیعی کدکنی در این زمینه سرودهای همپای آدونیس ندارد. نکته مهم اینکه هر دو شاعر با رویکرد انسانگرایی، توجه جدی به مقولة «انسان کامل» دارند.
ادبی
علی نجفی ایوکی
دوره 11، شماره 36 ، آذر 1394، ، صفحه 111-134
چکیده
این پژوهش می‌کوشد با روش توصیفی ـ تحلیلی، به نقد و بررسی چگونگی حضور شخصیت اسطوره‌ایِ «اورفئوس» و شیوه‌های فراخوانی و به‌کارگیری آن از سوی سه شاعر نام‌آشنا و معاصر عربی بپردازد؛ شاعران موردبررسی عبارتند از: «آدونیس» (متولد 1930)، «محمد فیتوری» (1929-2014)، و «عبدالوهاب بیاتی» (1926-1999)؛ نامبردگان برای القای مفاهیم ...
بیشتر
این پژوهش می‌کوشد با روش توصیفی ـ تحلیلی، به نقد و بررسی چگونگی حضور شخصیت اسطوره‌ایِ «اورفئوس» و شیوه‌های فراخوانی و به‌کارگیری آن از سوی سه شاعر نام‌آشنا و معاصر عربی بپردازد؛ شاعران موردبررسی عبارتند از: «آدونیس» (متولد 1930)، «محمد فیتوری» (1929-2014)، و «عبدالوهاب بیاتی» (1926-1999)؛ نامبردگان برای القای مفاهیم موردنظر خود به مخاطب، از این چهرۀ اسطوره‌ای بهرهها بردند و کوشیدند با کمک آن و دخالتدهیِ گونه‌های مختلف ادبی، رمزگونه به ترسیم دغدغههای خود بپردازند. چنین استنباط میشود که این شاعران از اسطورة یادشده خوانشی سیاسی ـ اجتماعی داشتهاند و با الهامگیری از تجربههای وی، در پی بازگرداندنِ «یوریدیس» معاصر خویش یعنی تمدن، عزت، و آزادی ازدسترفته هستند. «اورفئوس» در شعر آنان شخصیتی پردغدغه است که از دردی مشترک مینالد و همچون پیش، می‌کوشد تا به خواستهاش دست یابد؛ گرچه همچون گذشته دچار شکست میشود. از سویی دیگر آنان به کمک این اسطوره تلاش دارند اوضاع نابسامان سیاسی و اجتماعی کشورهای عربی را به چالش بکشند و در همان حال میکوشند با بیان سمبولیک، ادبیت متن شعری خود را دوچندان کنند.
سردار اصلانی؛ نصرالله شاملی؛ عسگر علی کرمی
دوره 8، شماره 21 ، بهمن 1390، ، صفحه 1-20
چکیده
ابو ماضی از شاعران پیشگام در زمینه رمز واسطوره است، اما بیشتر تحقیقاتی که در مورد او صورت گرفته، به این موضوع از دیدگاه هنری نپرداخته، بلکه بیشتر متوجه جوانب اخلاقی و تشبیهی بوده، به گونه ای که او در زمینه تصویر های حسی، شاعری بزرگ به حساب آمده است، اما کمتر تحقیقی به جنبه ابداعی و هنری تصویرهایش پرداخته است. این تحقیق به بررسی رمزها ...
بیشتر
ابو ماضی از شاعران پیشگام در زمینه رمز واسطوره است، اما بیشتر تحقیقاتی که در مورد او صورت گرفته، به این موضوع از دیدگاه هنری نپرداخته، بلکه بیشتر متوجه جوانب اخلاقی و تشبیهی بوده، به گونه ای که او در زمینه تصویر های حسی، شاعری بزرگ به حساب آمده است، اما کمتر تحقیقی به جنبه ابداعی و هنری تصویرهایش پرداخته است. این تحقیق به بررسی رمزها و تصویرهای رمزی این شاعر پرداخته، و نشان داده که بسیاری از تعبیرهای او مبتنی بر تصویرهای بیانی و تشبیهی و مقایسه ای است، و توجه او بیشتر جوانب ظاهری رمزها بوده، بدون آنکه حقیقت روانی و فراگیر در ورای آن باشد. هر چند که حکایتهای رمزی سهمی عمده ای در شعر او داشته، و ارزش اخلاقی واجتماعی بارزی دارند، اما اندکی از آنها، در دایره تصویر رمزی هنری وارد می شود، واین امر از آن جهت است که شاعر بیشتر در پی بیان تفکری خاص یا موعظه ای اخلاقی هست، نه حقیقتی درونی. و کمتر تصویری و رمزی در دیوان او به چشم می خورد که از حدود موازنه و حس جامد فراتر رود و بینشی وحدت گرایانه را جایگزین آن کند، و در پی واقعیتی روانی باشد، اما این تصاویر اندک نیز توانسته اند در آسمان هنر اوج بگیرند.
عزّت ملاّ ابراهیمی
دوره 3، شماره 8 ، آذر 1386، ، صفحه 101-116
چکیده
جنگ ژوئن 1967 نقطه عطفی در تاریخ ملت فلسطین به شمار می‌رود. این حادثه همه جنبه‌های زندگی فلسطینیان را تحت الشعاع قرار داد. شعر معاصر فلسطین نیز از این تحولات مستثنی نبود. از آن پس افق و دیدگاه‌های نوینی در برابر شعر معاصر فلسطین گشوده شد و مفاهیم تازه‌ای چون حمایت و پشتیبانی از روند قیام مسلحانه، اشتیاق زائد الوصف برای بازگشت ...
بیشتر
جنگ ژوئن 1967 نقطه عطفی در تاریخ ملت فلسطین به شمار می‌رود. این حادثه همه جنبه‌های زندگی فلسطینیان را تحت الشعاع قرار داد. شعر معاصر فلسطین نیز از این تحولات مستثنی نبود. از آن پس افق و دیدگاه‌های نوینی در برابر شعر معاصر فلسطین گشوده شد و مفاهیم تازه‌ای چون حمایت و پشتیبانی از روند قیام مسلحانه، اشتیاق زائد الوصف برای بازگشت به وطن، شهادت و ایثار به وضوح در شعر پس از 1967خودنمایی کرد. افزون بر آن، تأثیر پذیری شعر معاصر فلسطین از جریانهای شعری جهان عرب، به لحاظ ساختار، مضمون و یا شکل فنی و نیز اسطوره پردازی، نماد گرایی، تمایل به سرودن شعر نو و رها ساختن سبک کلاسیک، از مهمترین دستاوردهای جنگ ژوئن به شمار میآید.
شهریار نیازی؛ عبداللّه حسینی
دوره 3، شماره 7 ، مرداد 1386، ، صفحه 41-62
چکیده
تموز یا دوموزی یکی از خدایان اساطیری میان رودانی است که نماد باروری، شکوفایی و خیزش بوده است. چکامه سرایان معاصر عراق و سوریه برآنند تا با به‌کارگیری چنین نمادی در برابر ناکامی‌های سیاسی و اوضاع نابسامان کشورهای عربی به اعتراض برخیزند و با اشاره به عظمت و شکوه گذشته دو سرزمین و نمادهای خیزش آن، از زمان‌های دور خود یاد کنند. ...
بیشتر
تموز یا دوموزی یکی از خدایان اساطیری میان رودانی است که نماد باروری، شکوفایی و خیزش بوده است. چکامه سرایان معاصر عراق و سوریه برآنند تا با به‌کارگیری چنین نمادی در برابر ناکامی‌های سیاسی و اوضاع نابسامان کشورهای عربی به اعتراض برخیزند و با اشاره به عظمت و شکوه گذشته دو سرزمین و نمادهای خیزش آن، از زمان‌های دور خود یاد کنند. مقاله پیش رو پژوهشی است که به بررسی کارکردها و جنبه‌های گوناگون این خدای اساطیری در آثار مشاهیر شعر نو در عراق و سوریه می‌پردازد و از طریق کاوش در چکامه‌های آنان، اندیشه‌های انقلابی و ملی‌گرایانه هریک را بازتاب می‌دهد؛ اندیشه‌ای که با به‌کارگیری شخصیت نمادین تموز، خواستار قیامی مردمی و فراگیر در برابر اهریمن ظلم و فساد و تباهی است، در لابه‌لای خطوط این پژوهش، نگارندگان تلاش می‌کنند وجه اشتراک این پیشگامان را در ارائه تصویر «سرزمین خراب» از جهان امروز عرب روشن سازند؛ تصویری که بیش از هر چیز متأثر از اندیشه‌های غربی به‌ویژه سروده «سرزمین خراب» تی‌اس‌الیوت است و در سروده تموزی «أنشودة‌المطر» سیاب به نقطه اوج خود می‌رسد. در این مقاله همچنین تلاش بر آن است تا آرمانشهر ذهنی چکامه سرایان عرب را که با جلوه‌های گوناگون اسطوره تموز مرتبط است، برای درک عمیق‌تر این پدیده، به خوانندگان بشناسانیم.
