امین نظری تریزی؛ سجاد اسماعیلی
دوره 16، شماره 57 ، اسفند 1399، ، صفحه 1-21
چکیده
بارش مغزی یکی از راهبردهای پیشرفتۀ تدریس است که علاوه بر تقویت ارتباط فعّالانه بین فراگیر و مدرّس، منجر به افزایش اعتماد به نفس در فراگیر، تقویت مهارتهای تفکّر سطحبالا مثل تفکّر نقّادانه و خلّاقانه و همچنین بهبود سطح یادگیری او میشود. از این رو، این جستار بر آن است تا با روش نیمه‌تجربی، به بررسی تأثیر راهبرد بارش مغزی به عنوان ...
بیشتر
بارش مغزی یکی از راهبردهای پیشرفتۀ تدریس است که علاوه بر تقویت ارتباط فعّالانه بین فراگیر و مدرّس، منجر به افزایش اعتماد به نفس در فراگیر، تقویت مهارتهای تفکّر سطحبالا مثل تفکّر نقّادانه و خلّاقانه و همچنین بهبود سطح یادگیری او میشود. از این رو، این جستار بر آن است تا با روش نیمه‌تجربی، به بررسی تأثیر راهبرد بارش مغزی به عنوان یکی از راهبردهای یادگیری فعّال، بر پیش‌برد توانش ادبی عربیآموزان دانشگاه‌های ایرانی بپردازد. به منظور تحقیق این هدف، تعداد 26 نفر از دانشجویان ترم سوم رشتۀ زبان و ادبیات عربی در مقطع کارشناسی دانشگاه بین‌المللی المصطفی واحد اصفهان در نیم‌سال اوّل سال تحصیلی 1398-1399 هـ..ش. به عنوان نمونۀ آماری انتخاب شد که این دانشجویان به روش نمونه‌گیری در دسترس، به دو گروه کنترل (13 دانشجو) و آزمایش (13 دانشجو) تقسیم شدند. تدریس درس شعر معاصر عربی در گروه کنترل به صورت سنّتی و در گروه آزمایش بر اساس به کارگیری راهبرد بارش مغزی انجام شد؛ سپس به منظور سنجش میزان تأثیر آموزش مبتنی بر راهبرد بارش مغزی بر پیش‌برد توانش ادبی دانشجویان در درس شعر معاصر عربی، یک آزمون پایانی تحت عنوان پسآزمون گرفته‌شد. یافتهها نشان داد؛ تفاوت معناداری بین نمرات پسآزمون دو گروه، به نفع گروه آزمایش وجود دارد و بهکارگیری راهبرد بارش مغزی در تدریس درس شعر معاصر عربی تأثیر مثبتی بر پیش‌برد توانش ادبی دانشجویان در این درس دارد.
منال فلاح؛ محمدعلی آذرشب
دوره 16، شماره 54 ، خرداد 1399، ، صفحه 1-27
چکیده
فدوی طوقان شاعر فلسطینی (1917-2003م) در ابتدای سرودن شعر در دیوان "وحدی مع الایّام" و "وجدتها" تحت تأثیر مکتب رومانتیک بوده‌است و این تأثیرپذیری به شکل واضحی در تصویر هنری تجّلی می‌یابد؛ به گونه‌ای که تصویر هنری او به خیال‌پردازی و الهام‌پخشی و ایجاد همانندی روانی میان اشیا متمایل شده‌است. بر همین اساس، در این مقاله تلاش شد جلوه‌های ...
بیشتر
فدوی طوقان شاعر فلسطینی (1917-2003م) در ابتدای سرودن شعر در دیوان "وحدی مع الایّام" و "وجدتها" تحت تأثیر مکتب رومانتیک بوده‌است و این تأثیرپذیری به شکل واضحی در تصویر هنری تجّلی می‌یابد؛ به گونه‌ای که تصویر هنری او به خیال‌پردازی و الهام‌پخشی و ایجاد همانندی روانی میان اشیا متمایل شده‌است. بر همین اساس، در این مقاله تلاش شد جلوه‌های تصویر هنری، انواع و گرایشهای آن در شعر رومانتیک فدوی طوقان مورد بررسی وتحلیل با روش توصیفی-تحلیلی قرار گیرد و این نتایج به دست آمد که تصویر هنری در شعر رومانتیک فدوی طوقان تصویری الهامبخش است و بر همانندی روانی اتّکا می‌کند. همچنین تصویر هنری نقش تأثیرگذار و الهامبخشی ایفا می کند. علاوه بر این، تصویر هنری نقش مهمّی در ایجاد وحدت ارگانیک و ساختار تصویر کلّی قصیده ایفا می کند. همچنین شاعر به تصویر موسیقی و شنوایی و تصویر چشایی توجّه خاصی دارد؛ به گونه‌ای که تصویر چشایی نزد او به دو حالت اشباع عاطفی و کمبود عاطفی اشاره دارد.
زهره بهروزی؛ علی خضری
دوره 15، شماره 52 ، آذر 1398، ، صفحه 23-40
چکیده
ایقـــاع یا به‌اصطلاح ریتم از عناصر اساسی شعر محسوب میشود؛ چراکه ریتم شعری عــلاوه بر جلوه‌های زیبایی که به شعر می‌بخشد، تأثیر عمیق‌تر و سریع‌تری بر شنونده دارد، بدین‌صورت که کلام آهنگین دربردارندة دلالتهای معنایی و قدرت تأثیرگذاری بیشتری هستند. قصیدۀ «الموجة الحمراء» سرودۀ سلیمان العیسی را می‌توان به عنوان نمونه‌ای ...
بیشتر
ایقـــاع یا به‌اصطلاح ریتم از عناصر اساسی شعر محسوب میشود؛ چراکه ریتم شعری عــلاوه بر جلوه‌های زیبایی که به شعر می‌بخشد، تأثیر عمیق‌تر و سریع‌تری بر شنونده دارد، بدین‌صورت که کلام آهنگین دربردارندة دلالتهای معنایی و قدرت تأثیرگذاری بیشتری هستند. قصیدۀ «الموجة الحمراء» سرودۀ سلیمان العیسی را می‌توان به عنوان نمونه‌ای برای تأثیرگذاری موسیقی در انتقال احساس و افکار به شمار آورد؛ چراکه عناصر موسیقایی درونی و بیرونی در این شعر نمود بسیاری دارد و با ایجاد کلامی آهنگین احساس شور و هیجان را در شنونده برمی‌انگیزاند و شنونده را برای درک احساس و معنایی که ورای کلام است یاری میدهد.
به دلیـل نقش مؤثر ضرب‌آهنگ و تأثیر دلالتی آن در ادبیات، این پژوهـش با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر روش آماری می‌کوشد تا به این سؤال پاسخ دهد: میزان تأثیرگذاری جلوه‌های موسیقایی در انتقال معنی در قصیدۀ «الموجة الحمراء» تا چه اندازه است؟ مهم‌ترین نتایج پژوهش نشان میدهد که قصیده در بحر کامل سروده شده‌است؛ زیرا مفاهیم و معانی پرمحتوای آن به وزن و قالبی منسجم نیاز دارد. شاعر در این قصیده بیشتر از حرف «دال»، و «باء» برای حرف قافیه استفاده کرده‌است؛ بدین سبب که این حروف انفجاری و قوی بیشترین تناسب را با کلام و معانی موردنظر شاعر دارد. در موسیقی درونی قصیده، تکرار حروف مجهور و شدید از بسامد بسیار بالایی برخوردار است و شاعر به فراوانی از آن بهره گرفته تا با آفرینش فضایی موسیقایی و ایجاد شور و هیجان، روح شنونده را برای مبارزه‌ای آزادی‌خواهانه تحت تأثیر قرار دهد. همچنین شاعر از آرایه‌های لفظی همچون جناس و ردالعجز علی‌الصدر جهت غنای ساختار موسیقایی قصیده و تأثیرگذاری بر مخاطب بهره گرفته‌است.
ادبی
ابوالحسن امین‌مقدسی؛ طاهره حیدری
دوره 12، شماره 40 ، آذر 1395، ، صفحه 143-166
چکیده
یتزیّن الشعر العربی المعاصر باستخدام أنواع التناص نحو التناص التاریخی، والدینی و.. الخ. یهدف هذا المقال إلى أن یجسّد التناص القرآنی فی أشعار محمد بن عبدالمطلب، توصّلاً إلى إجابة مطلوبة لهذین السؤالین: لماذا استخدم الشاعر التناص القرآنی خلال أشعاره؟ ومن أیة أسباب ینبع ویتأثر هذا النوع من التناص القرآنی؟. القراءة النقدیة للأبیات ...
بیشتر
یتزیّن الشعر العربی المعاصر باستخدام أنواع التناص نحو التناص التاریخی، والدینی و.. الخ. یهدف هذا المقال إلى أن یجسّد التناص القرآنی فی أشعار محمد بن عبدالمطلب، توصّلاً إلى إجابة مطلوبة لهذین السؤالین: لماذا استخدم الشاعر التناص القرآنی خلال أشعاره؟ ومن أیة أسباب ینبع ویتأثر هذا النوع من التناص القرآنی؟. القراءة النقدیة للأبیات التی انطوت على التناص القرآنی فی دیوان محمد بن عبدالمطلب تتطلب معرفة المعنى الشعری بالإضافة الى العلم بأسباب انتاج النص الشعری؛ فمن هذا المنطلق، إنّ المنهجیة التی اتبعناها خلال المقال منهجیة سمنطیقیة لیتمّ الوقوف على أسباب خلق الأبیات المنطویة على النص القرآنی، وذلک عن طریق تحلیل العناصر المکوّنة للمعنى. نشأة محمد بن عبد المطلب و ترعرعه فی أسرة متدیّنة، وتعلیمه فی المراکز العلمیة التقلیدیة فی الأزهر ودارالعلوم، وتواجده الفعّال والمستمرّ فی المحافل الإسلامیة التقلیدیّة، ومجالسته مع کبار الشخصیات الإسلامیة، کلّها ساهمت فی أن یتعلّق قلب الشاعر بالمراکز الثقافة الإسلامیة – العربیة، کما أن فکرته الدینیة أفضت الى أن تستولی نظرة دینیة معمّقة على کل دیوانه، وأن یوظّف التناص القرآنی فی مختلف موضوعاته الشعریة أکثر من أنواع التناص الأخرى.
ادبی
دوره 11، شماره 36 ، آذر 1394، ، صفحه 1-18
چکیده
احساس غربت قدمتی به اندازة عمر بشر دارد و در همة گونه‌های انسانی از هر نژاد و فرهنگی بروز پیدا کرده‌است. این احساس گاه دل نازک شاعران را نیز تحت تأثیر قرار داده و هر یک از آنان با دیدگاه و موقعیت ویژة خود آن را بیان کرده‌اند. « عدنان صائغ» شاعر معاصر عراقی ازجمله شاعرانی است که تاب تحمل شرایط سخت کشورش را نداشت و به‌ناچار در جست‌وجوی ...
بیشتر
احساس غربت قدمتی به اندازة عمر بشر دارد و در همة گونه‌های انسانی از هر نژاد و فرهنگی بروز پیدا کرده‌است. این احساس گاه دل نازک شاعران را نیز تحت تأثیر قرار داده و هر یک از آنان با دیدگاه و موقعیت ویژة خود آن را بیان کرده‌اند. « عدنان صائغ» شاعر معاصر عراقی ازجمله شاعرانی است که تاب تحمل شرایط سخت کشورش را نداشت و به‌ناچار در جست‌وجوی امنیت و روزی خود به کشور دیگری کوچ کرد و به این احساس دچار شد. جلوه‌های غربت و دلتنگی در شعر این شاعر نمود آشکاری دارد، تاآنجاکه به صورت مبالغهآمیزی به وطن خویش دلبستگی و شوق نشان میدهد.
این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی، می‌کوشد به مهم‌ترین موضوعاتی بپردازد که بیانگر غربت و دلتنگی شاعر در دو دیوان: تأبط منفی و تکوینات است و سیاستهای ظالمانه دستگاه حکومتی را نقد می کند. همچنین از ستمگریهای وحشیانة رژیم بعثی عراق، به‌ویژه آزار و اذیت روشنفکران، شاعران و نویسندگان عراقی سخن میگوید. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که شاعر علیرغم دوری از میهن خویش، همچنان دلبسته و شیفته دوستان، خویشان، و اماکن طبیعی عراق است و غم غربت را با سبکی ساده، روان، زیبا و به دور از لفظپردازی، پیچیدهگویی و آوردن تعابیر پرزرقوبرق بیان می‌کند.
ادبی
ریحانه ملازاده
دوره 11، شماره 36 ، آذر 1394، ، صفحه 37-52
چکیده
وضعیت حاکم بر جامعة عربی و مشکلات موجود در آن ذهن همة شاعران را درگیر مسائل روزمره کرده و تحت تأثیر خود قرار داده‌است. شیوع فساد در ساختار اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، و فرهنگی جامعة عراق موجب شد افراد جامعه به‌ویژه شاعران به طور عمیق احساس یأس کنند و درنتیجه به انزوا و اغتراب روی آورند. ازجمله پیشروان این افراد، شاعر معاصر عراقی، سعدی ...
بیشتر
وضعیت حاکم بر جامعة عربی و مشکلات موجود در آن ذهن همة شاعران را درگیر مسائل روزمره کرده و تحت تأثیر خود قرار داده‌است. شیوع فساد در ساختار اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، و فرهنگی جامعة عراق موجب شد افراد جامعه به‌ویژه شاعران به طور عمیق احساس یأس کنند و درنتیجه به انزوا و اغتراب روی آورند. ازجمله پیشروان این افراد، شاعر معاصر عراقی، سعدی یوسف است که مدتهای زیادی خارج از کشورش زندگی کرده‌است. وی در دورة غربت نقلمکانهای متعددی داشته و سختیهای بسیاری را متحمل شده‌است؛ ازاینرو شعرش نیز پژواکی از بحرانهای انسان معاصر است که تعارض و تقابل جنبشهای آزادیبخش با حرکتهای استثمارگرایانه غرب را به تصویر میکشد. در پژوهش حاضر میزان این نوستالژی ضمن تحلیل اشعار سعدی یوسف بررسی خواهد شد. این مقاله با هدف تعریف اصطلاح اغتراب از آغاز پیدایش تا عصرحاضر با تکیه بر شیوة تحلیلی ـ توصفی به نگارش درآمده و سپس پدیدة اغتراب را از طریق عرضة نمونههایی از اشعار مبتکرانة شاعر مورد تحلیل قرار داده و نکات فنی و زیباییشناسانة آن را بازگو کرده‌است.
ادبی
علی نجفی ایوکی
دوره 11، شماره 36 ، آذر 1394، ، صفحه 111-134
چکیده
این پژوهش می‌کوشد با روش توصیفی ـ تحلیلی، به نقد و بررسی چگونگی حضور شخصیت اسطوره‌ایِ «اورفئوس» و شیوه‌های فراخوانی و بهکارگیری آن از سوی سه شاعر نام‌آشنا و معاصر عربی بپردازد؛ شاعران موردبررسی عبارتند از: «آدونیس» (متولد 1930)، «محمد فیتوری» (1929-2014)، و «عبدالوهاب بیاتی» (1926-1999)؛ نامبردگان برای القای مفاهیم ...
بیشتر
این پژوهش می‌کوشد با روش توصیفی ـ تحلیلی، به نقد و بررسی چگونگی حضور شخصیت اسطوره‌ایِ «اورفئوس» و شیوه‌های فراخوانی و بهکارگیری آن از سوی سه شاعر نام‌آشنا و معاصر عربی بپردازد؛ شاعران موردبررسی عبارتند از: «آدونیس» (متولد 1930)، «محمد فیتوری» (1929-2014)، و «عبدالوهاب بیاتی» (1926-1999)؛ نامبردگان برای القای مفاهیم موردنظر خود به مخاطب، از این چهرۀ اسطورهای بهرهها بردند و کوشیدند با کمک آن و دخالتدهیِ گونه‌های مختلف ادبی، رمزگونه به ترسیم دغدغههای خود بپردازند. چنین استنباط میشود که این شاعران از اسطورة یادشده خوانشی سیاسی ـ اجتماعی داشتهاند و با الهامگیری از تجربههای وی، در پی بازگرداندنِ «یوریدیس» معاصر خویش یعنی تمدن، عزت، و آزادی ازدسترفته هستند. «اورفئوس» در شعر آنان شخصیتی پردغدغه است که از دردی مشترک مینالد و همچون پیش، می‌کوشد تا به خواستهاش دست یابد؛ گرچه همچون گذشته دچار شکست میشود. از سویی دیگر آنان به کمک این اسطوره تلاش دارند اوضاع نابسامان سیاسی و اجتماعی کشورهای عربی را به چالش بکشند و در همان حال میکوشند با بیان سمبولیک، ادبیت متن شعری خود را دوچندان کنند.
ادبی
علی خالقی؛ عبدالعلی آل بویه لنگرودی
دوره 10، شماره 32 ، آذر 1393، ، صفحه 1-23
چکیده
شاعر امروزی می‌کوشد نگاهی نو به سنت شعری گذشته داشته باشد، از این رو، سنت در نگاه وی در ساختارها وزن و زبان محدود نمی شود، بلکه از جهان بینی انسانی او سرچشمه می‌گیرد. به همین منظور پژوهش حاضر موضوع سنت و عناصر هنری آن را در اشعار بلند حیدری شاعر عراقی بررسی می‌کند و به چگونگی بکارگیری سنت توسط شاعر در قصیده های مشهورش می پردازد وارتباطی ...
بیشتر
شاعر امروزی می‌کوشد نگاهی نو به سنت شعری گذشته داشته باشد، از این رو، سنت در نگاه وی در ساختارها وزن و زبان محدود نمی شود، بلکه از جهان بینی انسانی او سرچشمه می‌گیرد. به همین منظور پژوهش حاضر موضوع سنت و عناصر هنری آن را در اشعار بلند حیدری شاعر عراقی بررسی می‌کند و به چگونگی بکارگیری سنت توسط شاعر در قصیده های مشهورش می پردازد وارتباطی را که شاعر میان گذشته و حال ایجاد می‌کند نشان میدهد و شخصیت های ادبی، تاریخی و مردمی و حتی شخصیت های معاصر فراخوانده شده در شعر وی را تحلیل می کند تا ارتباط تنگاتنگ شاعر را با میراث گذشته خود در عراق به خواننده بشناساند و اشتیاق فراوان او را به وطن نشان دهد. این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی تلاش کرده است ساختار سنت را در اشعار بلند حیدری وا کاوی نماید. یافته های این پژوهش نشان می دهد که بلند حیدری سنت را زنده و نو آورانه به کار گرفته که نشان از عمق آگاهی فردی و فرهنگی او دارد. گرایش او به شخصیت‌های تاریخی بیانگر گستردگی دید شاعرانه ونوگرایانه‌ای است، که گستردگی جهان درون و دمیدن جنبه های انسانی را در شعر وی نشان میدهد. ضمن این که شاعر چنین رویکردی را با تصویری زنده از واقعیت بازنمایی می کند و آن را با نگاه فلسفی خود نسبت به زندگی و انسان مدرن در هم می آمیزد.
محمد مهدی سمتی؛ نرجس طهماسبی نگهداری
دوره 7، شماره 20 ، آبان 1390
چکیده
تنوع رنگ ها در عصر حاضر و آگاهی شاعران معاصر از این تنوع، ناشی از نگرش و بینش عمیق و هوشمندانه آنها به عناصر هستی است. اگرچه به کارگیری رنگها در ادبیات عربی قدیم، وجود داشته است، بیشتر انعکاسی مستقیم از رنگها در زندگی واقعی بود. در ادبیات عربی معاصر، رنگها نه تنها برای زیباسازی شعر، بلکه به عنوان ابزاری در راستای نمادپردازی ...
بیشتر
تنوع رنگ ها در عصر حاضر و آگاهی شاعران معاصر از این تنوع، ناشی از نگرش و بینش عمیق و هوشمندانه آنها به عناصر هستی است. اگرچه به کارگیری رنگها در ادبیات عربی قدیم، وجود داشته است، بیشتر انعکاسی مستقیم از رنگها در زندگی واقعی بود. در ادبیات عربی معاصر، رنگها نه تنها برای زیباسازی شعر، بلکه به عنوان ابزاری در راستای نمادپردازی استفاده میشوند.
عواملی مثل سیاست محوری، اجتماع گرایی و مسئله شهر، اصلی ترین عوامل بروز زمینه های نمادین رنگ، نزد شاعران معاصر به شمار میرود، همچنین ایدئولوژی خاص و گاه دیدگاه مکتبی شاعران مذکور در کنار حوادث نامیمون شخصی، زمینة بروز برخی نمادهای اختصاصی در اشعارشان را فراهم میسازد.
صلاح عبد الصبور از جمله شاعران معاصر عربی است که در سطح گسترده از رنگهای نمادین استفاده کرده است. این مقاله، به بررسی رنگها در دیوان صلاح عبد الصبور و دلالتهای نمادین آنها می‌پردازد. روش کار، توصیفی- تحلیلی است. نتایج این پژوهش، نشان میدهد که شاعر از رنگهای سیاه، سرخ، سبز، فیروزه، سفید، گندمگون و خاکستری استفاده کرده است. رنگ سیاه، رنگ غالب در رنگهای نمادین شاعر است که به مدلولهایی مثل عدم سادگی و بیآلایشی مردم شهر، وجود دشمنان داخلی و خارجی و حملة رژیم صهیونیستی اشاره دارد.
دوره 2، شماره 6 ، مهر 1385، ، صفحه 121-145
چکیده
جریان نوگرایی در ادبیات معاصر عربی از شاخه مهجر شمالی، انواع ادبی جدیدی را به بار نشاند که هر کدام به نوبه خود در رویکرد نوگرایانه ادبیات معاصر عربی، تاثیری چشمگیر داشته، زمینه را برای ظهور انواعی جدیدتر بعد از خود هموار نمود. ظهور امین الریحانی ادیب متعهد و آزاد اندیش لبنانی نیز گونه ای تازه از شعر را که به سوی بی وزنی ره می سپارد، ...
بیشتر
جریان نوگرایی در ادبیات معاصر عربی از شاخه مهجر شمالی، انواع ادبی جدیدی را به بار نشاند که هر کدام به نوبه خود در رویکرد نوگرایانه ادبیات معاصر عربی، تاثیری چشمگیر داشته، زمینه را برای ظهور انواعی جدیدتر بعد از خود هموار نمود. ظهور امین الریحانی ادیب متعهد و آزاد اندیش لبنانی نیز گونه ای تازه از شعر را که به سوی بی وزنی ره می سپارد، به دنبال دارد. وی که در اشعارش، همواره بر دو اصل عمده یعنی واقع گرایی و نوآوری تاکید داشته، توانسته است با درآمیختن شعر و نثر، روزنه ای جدید را فرا روی ادبیات معاصر عربی بگشاید و از این رهگذر، اندیشه های مصلحانه و تاملات عمیق شاعرانه خود را به عرصه شعر و ادب جهان و بویژه حوزه شعر معاصر عربی تقدیم نماید.
