محمد علي سلماني مروست؛ الهه السادات ميرحسيني
المجلد 12، العدد 39 ، ديسمبر 1437، ، الصفحة 155-180
المستخلص
اشتغال يکي از ابواب نحو و يکي از اسلوبهاي بياني است که حدود 43 بار در قرآن به کار رفتهاست و تنها 7 مورد آنها مورد اتفاق دانشمندان است و بيشتر وجوه و گونههايي که براي اشتغال ذکر شده و احکام آنها، در قرآن مصداقي ندارد. اين مقاله ميکوشد ضمن استخراج ساختارهاي اشتغال در قرآن و طرح آراي دانشمندان اسلامي در اين خصوص، اين آرا و کارکرد اين ...
أكثر
اشتغال يکي از ابواب نحو و يکي از اسلوبهاي بياني است که حدود 43 بار در قرآن به کار رفتهاست و تنها 7 مورد آنها مورد اتفاق دانشمندان است و بيشتر وجوه و گونههايي که براي اشتغال ذکر شده و احکام آنها، در قرآن مصداقي ندارد. اين مقاله ميکوشد ضمن استخراج ساختارهاي اشتغال در قرآن و طرح آراي دانشمندان اسلامي در اين خصوص، اين آرا و کارکرد اين ساختارها را بررسي و با مقايسه آنها به نتايجي تازه دست يابد. نتايج بهدستآمده نشان ميدهد اين ساختار در قرآن کاربرد محدودي داشته و عموميت ندارد و بيشتر براي امور مقدسي چون قرآن، بهشت و... ، امور مذمومي همچون دوزخ، اقوام مغضوب خداوند و... ، و بارزترين مخلوقات خداوند همچون انسان، زمين، کوهها و... ، براي ترغيب، تخويف، تنبيه و... به کار رفتهاست و از طرفي فاعل مشغول در 29 مورد از 43 مورد، خداوند است و از اين تعداد، 23 مورد صيغة متکلم بوده و فعل آنها غالباً ماضي است. همچنين اين ساختار 15 بار در سورههاي مدني و 28 بار در سورههاي مکي به کار رفتهاست. بيشتر کتابهاي نحوي به باب اشتغال پرداختهاند، امّا هيچ کتاب يا تحقيقي ساختارهاي اشتغال در قرآن را به صورت مجزا بررسي نکردهاست. نتايج اين تحقيق ميتواند براي پژوهشگران علوم قرآني، نحو و بلاغت مفيد باشد.