ادبی
حسین ابویسانی
دوره 13، شماره 44 ، آذر 1396، ، صفحه 203-226
چکیده
لقد جرّبت الآداب العالمیة عبر القرن العشرین تجارب غنیة لم تجرّبها فی غیره من القرون إذ تطوّرت فیه عناصر الأدب وتکنیکاته فی الشکل والمضمون تطوّراً ملحوظاً. کذلک حاول الأدب العربی مواکبة هذه العناصر والتکنیکات الجدیدة والاستمتاع بها. کتاب "عن بناء القصیدة العربیة الحدیثة" لعلی عشری زاید، یسعی إلی قراءة جدیدة عن بناء القصیدة العربیة ...
بیشتر
لقد جرّبت الآداب العالمیة عبر القرن العشرین تجارب غنیة لم تجرّبها فی غیره من القرون إذ تطوّرت فیه عناصر الأدب وتکنیکاته فی الشکل والمضمون تطوّراً ملحوظاً. کذلک حاول الأدب العربی مواکبة هذه العناصر والتکنیکات الجدیدة والاستمتاع بها. کتاب "عن بناء القصیدة العربیة الحدیثة" لعلی عشری زاید، یسعی إلی قراءة جدیدة عن بناء القصیدة العربیة الحدیثة، ویحاول دراسة التکنیکات الدخیلة فیها مستعیناً ببعض الشعراء العرب المعاصرین فی عدد من آثارهم وفی التکنیکات المستفادة عندهم. إنّ هذه المقالة التی تدرس کتابَ عشری زاید دراسة تحلیلیة، وتُبیّن نقاط الضعف والقوّة فیه، تبتغی الإجابةَ عن هذا السؤال أیضاً: ما هی التطوّرات المشار إلیها فی کتاب "عن بناء القصیدة العربیة الحدیثة"، وهل رافق النجاحُ الکاتبَ فی مساعیه؟ فبعض النتائج یشیر إلی أنّ الکتاب بما فیه من الضعف أحیاناً، لکنه تمکّن من أن یُبرز ویُبیّن قسماً من التطوّرات والتکنیکات الجدیدة الطارئه علی الشعر العربی المعاصر. إذن یجدر أن ینضوی ضمن کُتُب الدراسات العلیا لطلاب الأدب العربی.
ادبی
مریم هاشمی؛ معصومه نعمتی قزوینی
دوره 12، شماره 41 ، اسفند 1395، ، صفحه 1-18
چکیده
مکتب واقعگرایی، عکسالعملی در برابر مکتب رمانتیسم است. پیروان این مکتب بر این باورند که واقعیت باید آنگونه که هست بررسی شود و هنرمند باید ابعاد مهم موضوعی را که میخواهد به اطلاع مردم برساند، برجسته سازد؛ بهنحویکه واقعیت را به طور دقیق انعکاس دهد و از هر نوع ابهام و گنگی به دور باشد. واقعگرایی عقلانی یکی از فروع واقعگرایی ...
بیشتر
مکتب واقعگرایی، عکسالعملی در برابر مکتب رمانتیسم است. پیروان این مکتب بر این باورند که واقعیت باید آنگونه که هست بررسی شود و هنرمند باید ابعاد مهم موضوعی را که میخواهد به اطلاع مردم برساند، برجسته سازد؛ بهنحویکه واقعیت را به طور دقیق انعکاس دهد و از هر نوع ابهام و گنگی به دور باشد. واقعگرایی عقلانی یکی از فروع واقعگرایی طبیعی است که در آن عقل به عنوان اصلیترین منبع معرفت و تفکر بشری قلمداد میشود. بر اساس این مکتب غرض از تربیت انسان رسیدن به سعادت است که تحقق آن تنها با پرورش انسانی متعادل که دارای قوای جسمانی و روحانی هماهنگ باشد، ممکن میشود. امین ریحانی(1876-1940) یکی از اندیشمندان و مصلحان اجتماعی برجستة عرب و از پیشگامان تفکر رئالیستی بهویژه رئالیسم عقلگرا به شمار میآید. مقالة حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به مطالعه بنمایههای تفکر واقعگرایی عقلانی از خلال پنج اثر برگزیدة وی ـ فن و أدب، أنتم الشعراء، هتاف الأودیة، بذور للزارعین، الریحانیات و قومیات ـ پرداخته است. نتایج بهدستآمده نشان میدهد، ریحانی با توجه به حضور طولانیمدت در غرب و اثرپذیری از جریانهای فکری غرب، در تحلیل مسائل پیرامون خود نگاهی واقعگرا و عقلانی دارد. بازتاب این نوع تفکر ریحانی در قالب چهار محور شعر، نگارش، تعلیم و تربیت، دین مشاهده میشود.
کبری روشنفکر؛ پوران رضایی؛ مرتضی زارع برمی
دوره 8، شماره 25 ، بهمن 1391، ، صفحه 147-176
چکیده
چکیده
ادبیات کودکان به عنوان یکی از ابزارهای تربیتی، علاوه بر تأمین نیازهای جسمی، روحی و عاطفی، نقش انکارناپذیری در افزایش سطح آگاهی و گسترش افق انتظار کودک از جامعه و برنامهریزان نظامهای حکومتی دارد. بیشک، نظام فکری انسان از کودکی بنا میشود، لذا توجه به آثاری که در حوزهی ادبیات کودکان خلق میشود، میتواند در ...
بیشتر
چکیده
ادبیات کودکان به عنوان یکی از ابزارهای تربیتی، علاوه بر تأمین نیازهای جسمی، روحی و عاطفی، نقش انکارناپذیری در افزایش سطح آگاهی و گسترش افق انتظار کودک از جامعه و برنامهریزان نظامهای حکومتی دارد. بیشک، نظام فکری انسان از کودکی بنا میشود، لذا توجه به آثاری که در حوزهی ادبیات کودکان خلق میشود، میتواند در برنامههای آیندهنگر جوامع، سهمی ارزنده داشته باشد. ادبیات کودکان از نیمهی قرن نوزده، حرکت روبهرشد خود را در سرزمینهای عربی با پیشگامی مصر آغاز کرد.
در این میان «نبیل سلیمان سلیمان خلف»، مشهور به «نبیل خلف»، نویسنده و شاعر معاصر مصری، سهمی ارزنده در بالندگی این نوع ادبی و حرکت فعال و هدفدار آن در تربیت و هدایت رفتاری کودکان دارد. یافتههای پژوهش، نشان میدهد داستانپرداز موردنظر، با نگارش آثار متعدد در حوزهی ادبیات کودکان و نوجوانان، ازجمله آفرینش داستان ثورةالأطفال (انقلاب کودکان)، به دنبال نهادینه کردن آرمانها و ارزشهای انسانیای همچون حق تعیین سرنوشت، صلح، آزادی، عدالت، امید به آیندهای روشن، مبارزه با بیداد، شجاعت و نوعدوستی در نسل نوپای مصر است. بیداری و انقلاب مردم مصر باتوجه به زمان نشر داستان مذکور (2002)، سند به ثمر نشستن تلاشهای نبیل خلف در رشد فکری و فرهنگی کودکان دیروز و جوانان انقلابی امروز مصر است. شیوهی پژوهش، توصیفی- تحلیلی است که بر اساس تحلیل تصویری شخصیتها و موجودات داستان و طبیعتهای انسانی آنها پیریزی میشود.
مهرعلی یزدان پناه
دوره 8، شماره 22 ، خرداد 1391، ، صفحه 47-74
چکیده
ارتباط تاریخی ایرانیان و اعراب، چه قبل از اسلام و چه بعد از آن، بر اهل تحقیق پوشیده نیست. جریان تأثیر وتاثّر متقابل این دو ملّت، عمری به درازای این ارتباط و جنبههای گوناگون آن دارد. ادبیات تطبیقی در صدد کشف و توصیف و تحلیل چنین ارتباطاتی است. زبان و ادبیات فارسی و مفاخر آن، همواره، منشاء تاثیرگذاری در ادب عربی بوده و از جایگاه بس ...
بیشتر
ارتباط تاریخی ایرانیان و اعراب، چه قبل از اسلام و چه بعد از آن، بر اهل تحقیق پوشیده نیست. جریان تأثیر وتاثّر متقابل این دو ملّت، عمری به درازای این ارتباط و جنبههای گوناگون آن دارد. ادبیات تطبیقی در صدد کشف و توصیف و تحلیل چنین ارتباطاتی است. زبان و ادبیات فارسی و مفاخر آن، همواره، منشاء تاثیرگذاری در ادب عربی بوده و از جایگاه بس بلندی نزد اعراب، به ویژه، اندیشمندان و ادبای بزرگ آنها برخوردار بوده است. به نظر میرسد، پژوهش تطبیقی دربارهی عراق، به عنوان کشور همسایه، با توجه به اشتراکات گستردهی فرهنگی، اعتقادی، تاریخی و ...، خالی از فایده نباشد. زبان و ادبیات فارسی از دیدگاه شعرای مورد نظر این پژوهش (زهاوی، رصافی، نجفی و جواهری) از جایگاه بسیار رفیعی برخوردار است و منبع الهام بسیاری از آنهاست. بیشتر آنها خود را ملزم به یادگیری زبان فارسی میدانند. ادبیات فارسی نزد آنها همسنگ ادب عرب، بلکه به روح عربی نزدیکتر است. در پسزمینه و پیشزمینهی آثار آنها هیچ ستیزی با زبان و ادب و قومیت ایرانی یافت نمیشود. نقش ارتباطات دوستی برخی از شعرای عراقی و ایرانی و سفرها واقامتهای آنها در ایران، در عمیق تر شدن این تأثیرها، قابل تأمل است. این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی، در پیپاسخ دادن به این پرسش است که: دیدگاه شاعران مورد نظر این پژوهش دربارهی جایگاه زبان و ادب فارسی و مفاخر علمی و ادبی ایران چیست؟
فاطمه عارفی فرد؛ کبری روشنفکر
دوره 6، شماره 14 ، خرداد 1389، ، صفحه 139-173
چکیده
نثر فنی که در ادب عربی سابقهای دیرینه دارد، با ظهور اسلام به جایگاه در خور وحتی برتر ازجایگاه شعر دست یافت؛ چرا که با نزول قرآن کریم و رواج تفسیر آن و نیز استماع حدیث نبوی، نثر و به تبع آن خطابه اهمیت یافت و به مرور شاخههای آن متنوع شد. با ظهور جریان تصوف و رواج آن در جامعة اسلامی، بسیاری برای دفاع از مبانی فکری و عقیدتی و تشریح دیدگاههای ...
بیشتر
نثر فنی که در ادب عربی سابقهای دیرینه دارد، با ظهور اسلام به جایگاه در خور وحتی برتر ازجایگاه شعر دست یافت؛ چرا که با نزول قرآن کریم و رواج تفسیر آن و نیز استماع حدیث نبوی، نثر و به تبع آن خطابه اهمیت یافت و به مرور شاخههای آن متنوع شد. با ظهور جریان تصوف و رواج آن در جامعة اسلامی، بسیاری برای دفاع از مبانی فکری و عقیدتی و تشریح دیدگاههای آن، زبان نثر را برگزیدند، زیرا به خاطر ظاهرآیه شریفة «والشُعراءُ یَتَّبًعُهم الغاوون.»[شعراء/224] چندان به شعر و شاعری رغبت نداشتند. از این رو بیشتر آثار متصوفه به زبان نثر نگاشته شد. از آنجا که نثر صوفیانه ظرف معانی عمیق عرفانی و احساسات لطیف آسمانی شد به مرورشاخههای آن، متعدد و متنوع گشت. به این ترتیب نثر صوفیانه شامل شاخههایی چون : نثر تعلیمی، رسائل، مواعظ و حکم، سیره مشایخ، حکایات و قصص، اقوال، ادعیه و مناجات، شطحیات و تفسیرهای صوفیانه و فرهنگهای مصطلحات صوفیانه گردید.
فرامرز میرزایی؛ خلیل پروینی؛ علی سلیمی
دوره 4، شماره 10 ، آبان 1387، ، صفحه 165-181
چکیده
تجربهی انتشار یک مجلهی علمی پژوهشی تجربهای گرانسنگ است که موجب نوآوری نظری و رقابت و بالندگی علمی میشود و نگرانیهایی هم مانند: حفظ کیفیت علمی، رویکرد صحیح، عقب نماندن از کورس رقابت علمی، دارد. مقالات ارسالی به مجله انجمن معمولا دارای ایرادهایی مانند: فقدان استناد به مقالات علمی، عنوان ناگویا و نامناسب، فقدان چکیده ...
بیشتر
تجربهی انتشار یک مجلهی علمی پژوهشی تجربهای گرانسنگ است که موجب نوآوری نظری و رقابت و بالندگی علمی میشود و نگرانیهایی هم مانند: حفظ کیفیت علمی، رویکرد صحیح، عقب نماندن از کورس رقابت علمی، دارد. مقالات ارسالی به مجله انجمن معمولا دارای ایرادهایی مانند: فقدان استناد به مقالات علمی، عنوان ناگویا و نامناسب، فقدان چکیده رسا، نبود مساله علمی قابل طرح و ابهام و نارسایی زبان نوشتاری، میباشد. درده شماره اول مجلهی انجمن تعداد 85 مقاله: 37 مقالهی عربی و 48 مقالهی فارسی چاپ شده است که تعداد112 نویسنده از دانشگاههای کشور و با رتبههای علمی بالاتر از دانشجوی دکتری در نوشتن آنها مشارکت داشتهاند. مهمترین موضوعات این مقالهها: آموزش زبان و زبان شناسی ادبیات معاصر، ادبیات تطبیقی و نقد ادبی بوده است.
مهرعلی یزدانپناه
دوره 3، شماره 8 ، آذر 1386، ، صفحه 79-100
چکیده
علامه حائری مازندرانی (1257ـ 1350 ه. ش)، یکی از مفاخر علمی و ادبی معاصر ایران است که بیش از سیصد اثر چاپ نشده و چاپ شده، به دو زبان فارسی و عربی، از او به جای مانده است. یکی از آثار ارزشمند خطی آن مرحوم، بدیعیة او است که با خط شاعر، در 443 بیت و 164 صفحه، شرح و تدوین شده است. شاعر، علیرغم التزام به ذکر انواع آرایههای بدیعی و سرودن بلندترین ...
بیشتر
علامه حائری مازندرانی (1257ـ 1350 ه. ش)، یکی از مفاخر علمی و ادبی معاصر ایران است که بیش از سیصد اثر چاپ نشده و چاپ شده، به دو زبان فارسی و عربی، از او به جای مانده است. یکی از آثار ارزشمند خطی آن مرحوم، بدیعیة او است که با خط شاعر، در 443 بیت و 164 صفحه، شرح و تدوین شده است. شاعر، علیرغم التزام به ذکر انواع آرایههای بدیعی و سرودن بلندترین بدیعیة تاریخ این فن و بهکار بردن بیش از 300 نوع آرایة بدیعی که این نیزدر نوع خود بیمانند است، دچار تکلف نشده و با اشعاری نغز و دلنشین، در فن بدیعیهسرایی به زبان عربی هنرنمایی کرده است.
این مقاله، ضمن نقد و بررسی ویژگیهای این بدیعیه و مقایسة آن با معروفترین بدیعیهها، چون بدیعیه صفیالدین حلی و سیدعلی خان مدنی، جنبههای نوآورانه وهمچنین تأثیرپذیری آن را از دیگر بدیعهسرایان تبیین میکند.