نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 دانشجوي دکتري زبان و ادبيات عربي دانشگاه تربيت مدرس
2 دانشيار گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه تربيت مدرس
3 استاد گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه تربيت مدرس
4 دانشيار گروه آموزش زبان فرانسه دانشگاه تربيت مدرس
المستخلص
امروزه توانمند ساختن دانشجويان در حوزة نقادانه‌انديشي، يکي از مهم‌ترين مقوله‌هاي مورد حمايت متخصصان حوزة تعليم‌وتربيت است. براي توانمند ساختن دانشجويان در اين حوزه، بايستي مهارت‌هاي تفکر نقادانه را در کتاب‌هاي درسي گنجاند. در اين پژوهش بر اساس نظريات واتسون و گليزر و با استفاده از روش تحليل محتوا، پنج مهارتِ «استنتاج، شناسايي پيش‌فرض‌ها، تعبير و تفسير، استنباط، ارزشيابي استدلال‌ها» را در محتواي کتاب‌هاي آموزشي ادبيات عربي در مقطع کارشناسي بررسي کرده‌ايم و جايگاه مهارت‌هاي تفکر نقادانه را ارزيابي نموده‌ايم. نمونه آماري پژوهش شش کتاب از کتاب‌هاي آموزشي ادبيات عربي در دانشگاه‌هاي ايران است. برخي از يافته‌ها نشان مي‌دهند توجه نويسندگان به مهارت استنتاج به‌ويژه در بخش تمرين‌ها با (74%) بسامد بيشتري نسبت به ساير مهارت‌ها دارد. ساير مهارت‌ها، به‌ويژه مهارت استنباط (0%) چندان مورد توجه نويسندگان نبوده‌اند.
الكلمات الرئيسية
الموضوعات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
تقویم محتوی الکتب التعلیمیة لمادة النصوص الأدبیة العربیة فی مرحلة البکالوریوس لفرع اللغة العربیة وآدابها فی ضوء مهارات التفکیر الناقد
المؤلفون [Persian]
- سجاد اسماعیلی 1
- عیسی متقی‌زاده 2
- خلیل پروینی 3
- روح‌الله رحمتیان 4
1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس
2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس
3 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس
4 دانشیار گروه آموزش زبان فرانسه دانشگاه تربیت مدرس
المستخلص [Persian]
انّ الترکیز علی تنمیة مهارات التفکیر النقدی لدی الطلبة، تعتبر من المرتکزات المهمة فی العملیة التعلیمیة-التعلّمیة. حیث إنّ جمیع الأخصائین فی حقل تعلیم اللغة اتفقوا علی أن المناهج الدراسیة یجب أن تتطوّر علی أساس مهارات التفکیر الناقد. إذن احتواء الکتب التعلیمیة علی مهارات التفکیر الناقد هی بمثابة الحجر الاساس فی تنمیة مهارات التفکیر النقدی لدی الطلبة. التفکیر الناقد بوصفه «التفکیر فی التفکیر بغیة تنمیة التفکیر»، یتضمن العدید من المهارات أو المکونات من أهمها: «مهارة الاستنتاج، ومهارة معرفة الافتراضات، ومهارة التعبیر والتفسیر، ومهارة الاستنباط ومهارة تقویم المناقشات».
تهدف هذه الدراسة المتواضعة إلی استجلاء مدی توافر مهارات التفکیر الناقد فی محتوی الکتب التعلیمیة لمادة النصوص الأدبیة فی مرحلة البکالوریوس لفرع اللغة العربیة وآدابها بالجامعات الإیرانیة. تنتهج الدراسة المنهج الوصفی-التحلیلی، کما تتبنّی طریقة تحلیل المحتوی لتقویم الکتب. تتکوّن عینة الدراسة من 6 کتب تعلیمیة للنصوص الأدبیة فی فرع اللغة العربیة العربیة وآدابها بالجامعات الإیرانیة. اثبتت بعض النتائج للدراسة أن مهارة الاستنتاج حصلت علی أعلی نسبة مئویة (74/) فی تمارین الکتب، فی حین لم تحصل مهارة الاستنباط علی أیة نسبة مئویة فی الکتب. بالتالی تؤیّد نتائج الدراسة الترکیز علی تنمیة مهارات التفکیر الناقد لدی الطلاب عن طریق توفیر تلک المهارات فی الکتب التعلیمیة للنصوص الادبیة.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- تعلیم اللغة العربیة
- مهارات التفکیر الناقد
- الکتب التعلیمیة للنصوص الأدبیة
- تحلیل المحتوی
)