ara
الجمعية الإيرانية للغة العربية وآدابها
مجلة الجمعية الإيرانية للغة العربية وآدابها، فصلية علمية محکمة
23456361
27173461
2013-11-05
9
27
1
16
3766
علمی - پژوهشی
استدعاء شخصية الإمام الحسين (ع) في شعر يحيي السماوي
استدعاء شخصیة الإمام الحسین (ع) فی شعر یحیی السماوی
رسول بلاوي
r.balawi@yahoo.com
1
مرضية آباد
2
جامعة فردوسي مشهد
جامعة فردوسي مشهد
الملخّص:
يعد استدعاء الشخصيات التراثية في الشعر المعاصر من الظواهر التي تستخدم لإثراء النص الأدبي؛ فهذه الشخصيات بما فيها شخصيات أهل البيت (ع) وفقاً للظروف الخاصة التي مرّت بها، تحمل في طياتها دلالات و رؤي جديدة تساهم في خصوبة النص و إثرائهِ. وقد حاول الشاعر العراقي يحيي السماوي أن يجعل من استدعاء هذه الشخصيات، أداة جمالية تخدم الموضوع الشعري، وتؤدي وظيفة جمالية تساعد على إثراء الدلالات، و تکشف عن الإلحاح أو التأکيد الذي يسعى إليه. فقد ورد هذا الاستدعاء في شعره بکثافة و انزاح عن معناه الحقيقي ليحمل رؤي رمزية جديدة؛ و الشخصية التي حاولنا رصدنا في تجربة السماوي هي شخصية الإمام الحسين بما تحمله من إيحاءات رمزية و ثيمات دلالية؛ فقد استدعي الشاعر هذه الشخصية کرمز خالد للتضحية و الفداء من أجل المبدأ / الدين، و رمز الباحث عن العدالة و نُصرة المستضعفين في وجه الجبروت.
هذه الدراسة التي اعتمدت في خطتها علي المنهج الوصفي – التحليلي، ترصد استدعاء شخصية الإمام الحسين (ع) و دلالاتها في تجربة الشاعر، و ما تحمله هذه الشخصية من دلالات رمزية في شعر السماوي. و في هذا البحث اعتمدنا علي ثلاثة من دواوين الشاعر و هي "هذه خيمتي.. فأين الوطن"، و "نقوش علي جذع نخلة"، و "لماذا تأخرت دهراً".
الملخّص:
یعد استدعاء الشخصیات التراثیة فی الشعر المعاصر من الظواهر التی تستخدم لإثراء النص الأدبی؛ فهذه الشخصیات بما فیها شخصیات أهل البیت (ع) وفقاً للظروف الخاصة التی مرّت بها، تحمل فی طیاتها دلالات و رؤی جدیدة تساهم فی خصوبة النص و إثرائهِ. وقد حاول الشاعر العراقی یحیی السماوی أن یجعل من استدعاء هذه الشخصیات، أداة جمالیة تخدم الموضوع الشعری، وتؤدی وظیفة جمالیة تساعد على إثراء الدلالات، و تکشف عن الإلحاح أو التأکید الذی یسعى إلیه. فقد ورد هذا الاستدعاء فی شعره بکثافة و انزاح عن معناه الحقیقی لیحمل رؤی رمزیة جدیدة؛ و الشخصیة التی حاولنا رصدنا فی تجربة السماوی هی شخصیة الإمام الحسین بما تحمله من إیحاءات رمزیة و ثیمات دلالیة؛ فقد استدعی الشاعر هذه الشخصیة کرمز خالد للتضحیة و الفداء من أجل المبدأ / الدین، و رمز الباحث عن العدالة و نُصرة المستضعفین فی وجه الجبروت.
هذه الدراسة التی اعتمدت فی خطتها علی المنهج الوصفی – التحلیلی، ترصد استدعاء شخصیة الإمام الحسین (ع) و دلالاتها فی تجربة الشاعر، و ما تحمله هذه الشخصیة من دلالات رمزیة فی شعر السماوی. و فی هذا البحث اعتمدنا علی ثلاثة من دواوین الشاعر و هی "هذه خیمتی.. فأین الوطن"، و "نقوش علی جذع نخلة"، و "لماذا تأخرت دهراً".
https://iaall.iranjournals.ir/article_3766_a74bd60ec955b0a936e965dfceed3934.pdf
الکلماتالرئیسة: الشعر العراقی الحدیث
یحیی السماوی
التراث
الرمز
الإمام الحسین (ع)
الکلماتالرئیسة: الشعر العراقی الحدیث
یحیی السماوی
التراث
الرمز
الإمام الحسین (ع)
ara
الجمعية الإيرانية للغة العربية وآدابها
مجلة الجمعية الإيرانية للغة العربية وآدابها، فصلية علمية محکمة
23456361
27173461
2013-11-05
9
27
17
41
3767
علمی - پژوهشی
تنوع الأساليب في الخطاب الإسلامي الأدبي
تنوع شیوهها در گفتمان ادبی اسلامی
محمد حسن معصومي
dr_masomi38@yahoo.com
1
جامعة "آزاد" اسلامية في قم
الملخّص:
يختار الخطاب الإسلامي الأدبي باعتباره بنية دلالية متناغمة مع نفسه، أساليب أدبية أو لغوية متنوعة لإرسال الفکرة إلي القارئ و تعميقها فيه، انطلاقاً مِن القناعة بأن الترکيبة النفسية الإنسانية تختلف؛ الأمر الذي يتطلب تنوع الأساليب في مخاطبة الناس للوصول إلي الغاية التي يرمي إليها هذا الخطاب؛ لذلک يوظّف أنواعاً أدبية متنوعة لتوجيه المتلقي إلي الخير، کما أنّه يوظّف الصور البيانية و کذلک أساليب الجملة (دلالات الجملة المتنوعة) لنفس الغاية. أمّا في هذه المقالة فقد اقتصرنا علي بعض الأنواع و الفنون الأدبية لتوضيح صورة التنوع الأسلوبي في الخطاب الإسلامي الأدبي، و إنه خطاب ديني واضح المعالم يتخذ من العقل و المنطق قاعدة انطلاق، و من العاطفة مادة حية يوظفها بغيةَ التأثير و من الأسلوب الأدبي قالباً کلامياً لإرسال الفکرة. عموماً فإننا عالجنا و باختصار طريقة تأثير کل واحدٍ من تلکم الأنواع، مشفوعة بأمثلة من القرآن الکريم و الحديث الشريف.
گفتمان ادبی اسلام بهعنوان یک ساختار معنایی متکامل، شیوههای بیانی گوناگونی را برای فرستادن پیام خود و نشاندن آن در جان گیرنده بر میگزیند. خاستگاه چنین شگردی این عقیده است که ساختار روانی آدمیان با یکدیگر متفاوت است و همین امر، آفرینندهی اثر ادبی را بر آن میدارد تا برای راهیابی به ژرفای جان مخاطبان به شیوههای گوناگونی دست یازد و از این رهگذر، آرمان خود را بهنحوی مطلوب، عملی سازد؛ از همین روی است که گفتمان ادبی اسلام، اکثر انواع ادبی و نیز همهی صور خیال و شیوههای معنایی را برای رسیدن به آرمان یادشده، که راه خیر و رستگاری است، بهکار میگیرد. شایان ذکر است که این گفتمان دینی، خطوطی روشن را مقتدای خود قرار داده است؛ زیرا خاستگاه آن خرد و منطق البته در کنار عواطف زنده و پویاست که آرمان آن ایجاد دگرگونی در گیرندگان پیام بوده و همزمان این شگردها را در قالب اسلوبی از گفتار میریزد که پیام را به آسانی ارسال کند.
جستار حاضر میکوشد به کیفیت بهکارگیری انواع ادبی بهعنوان یکی از ابزارهای گفتمان ادبی اسلام بپردازد؛ از اینرو سعی شده است بهطور فشرده و با آوردن نمونههایی از این گونههای ادبی، که عمدتاً از قرآن و احادیث است، بهنحوهی تأثیرگذاری آن بر مخاطبان پرداخته شود.
https://iaall.iranjournals.ir/article_3767_e198b8cc233a6b75a0bf66d91fd4f631.pdf
الکلماتالرئیسة: الخطاب الأدبی الإسلامی
القرآن
الحدیث
المتلقی
الفنون الأدبیة
انواع ادبی
شیوه¬های گفتار
فنون ادبی
قرآن و حدیث
گفتمان ادبی اسلامی
ara
الجمعية الإيرانية للغة العربية وآدابها
مجلة الجمعية الإيرانية للغة العربية وآدابها، فصلية علمية محکمة
23456361
27173461
2013-11-05
9
27
43
63
3768
علمی - پژوهشی
النحو وقضاياه في شرح النحاس علي المعلقات دراسة وصفية
پژوهشی توصیفی درباره نحو و مسایل آن در شرح نحاس بر معلقات
سميه حسنعليان
hasanalian25@yahoo.com
1
سيدمحمدرضا ابنالرسول
E-mail: Ibnorrasool@Yahoo.com
2
جامعة إصفهان
جامعة إصفهان
الملخّص:
نظراً للمکانة المرموقة للمعلقات في الأدب العربي، فضلاً عن أهميتها في العلوم المختلفة التفسيرية، واللغوية، والنحوية واحتوائها علي کثير من الألفاظ الجاهلية وغريبها اهتم بها کثير من الشراح و منهم أبو جعفر أحمد بن محمد النحاس في شرحه للمعلقات، المسمي «شرح القصائد المشهورات الموسومة بالمعلقات»، وأشار فيه إلي مسائل مختلفة متنوعة کالنحو، والبلاغة، والمعني، والنقد و... .
ولهذا يرمي هذا البحث باستخدام المنهج الوصفي-التحليلي، إلي دراسة منهج تعامل النحاس مع النحو وقضاياه في شرحه للمعلقات، موضّحاً موقفه من القياس والتعليل بوصفهما مسألتين هامتين في النحو العربي.
أظهرت الدراسة أن اهتمام النحاس بالنحو جليّ في شرحه في مظاهر عدة، منها: عود الضمير، ومعني الحروف، وبيان آراء الکوفيين والبصريين في قضايا نحوية، وتوضيح معاني الحروف والظروف في البيت، وتحديد متعلّق الظرف والجار والمجرور، وإعراب الکلمات والجمل، والمفاضلة بين العلل، والإشارة إلي القياس وما هو الأصل في اللغة، و الإشارة إلي بعض الأسباب الصوتية المؤثرة في الضبط الإعرابي للکلمة والاستشهاد بالآيات القرآنية والشعر العربي لبيان المسائل النحوية.
با توجه به جایگاه والای معلقات در ادبیات عربی و نقش آن در دانشهای زبانی چون لغت، نحو، و بلاغت عربی، و نیز در بر داشتن بسیاری از واژگان دوره جاهلی شارحان بسیاری به شرح ابیات این چکامهها پرداختهاند که از جمله ایشان ابو جعفر احمد بن محمد نحاس در شرح خود با عنوان «شرح القصائد المشهورات الموسومة بالمعلقات» است. وی در شرح خود به موضوعات مختلفی چون نحو، باغت، معنا، و نقد و .. اشاره داشته است.
از این رو پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی، روش نحاس را در مواجهه با نحو و اعراب و موضع او را در مسایلی چون تعلیل، و قیاس مورد بررسی قرار داده است.
مهمترین یافتههای تحقیق بیانگر این است که توجه نحاس به نحو و اعراب امری آشکار وغیر قابل اغماض بوده، در مواردی چون: اشاره به مرجع ضمیر، بیان معنای حروف، اشاره به دیدگاه کوفیان و بصریان در مسائل نحوی، مشخص نمودن متعلق ظرف وجارو مجرور، اعراب کلمات و جملات، اشاره به برخی نکات آوایی وتوضیح قاعده نحوی بروز مییابد. نیز وی به مقایسه علل نحوی پرداخته و به قیاس نظر داشته، همان گونه که با استشهاد به آیات قرآنی و شعر عربی به توضیح مطالب نحوی در معلقات پرداخته است.
https://iaall.iranjournals.ir/article_3768_ed5695ba7e6680b6bffeb52cc5bab9d6.pdf
الکلماتالرئیسة: المعلقات
النحو
النحاس
الشواهد
القیاس
التعلیل
معلقات
نحو
نحاس
شاهد
قیاس
علل نحوی
ara
الجمعية الإيرانية للغة العربية وآدابها
مجلة الجمعية الإيرانية للغة العربية وآدابها، فصلية علمية محکمة
23456361
27173461
2013-11-05
9
27
65
95
3769
علمی - پژوهشی
بررسي انسجام و پيوستگي در سورهي صف با رويکرد زبانشناسي نقشگرا
بررسی انسجام و پیوستگی در سورهی صف با رویکرد زبانشناسی نقشگرا
طاهره ايشاني
1
معصومه نعمتي قزويني
2
پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي
پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي
مقولهي انسجام، يکي از مباحث مورد توجّه زبانشناسان ازجمله زبانشناسان نقشگرا در تحليل گفتمان است. از نظر آنان تحليل گفتمان عبارت است از مطالعه و بررسي ارتباط، همبستگي و پيوندهاي موجود ميان جملهها در گفتمانهاي نوشتاري و کلامي. به ديگر سخن، نکتهي مهم در چنين تحليلي، مفهوم انسجام و چگونگي پيوند معاني جملهها يا گزارهها در يک گفتمان است. با مروري بر پيشينهي پژوهشهاي قرآني، معلوم ميشود که مسئلهي انسجام در قرآن نيز از ديرباز مورد توجه انديشمندان و پژوهشگران قرار داشته است؛ بهعنوان نمونه برخي از آنان، پديدهي انسجام در قرآن را از خلال پژوهش در نظم قرآن، تحليل و بررسي کردهاند که از آن جمله ميتوان به نظريهي نظم عبدالقاهر جرجاني اشاره کرد. در پژوهش حاضر با رويکرد زبانشناسيِ نقشگرا و به روش توصيفي- تحليلي و آماري، به بررسي کمّي انسجام و پيوستگي براساس الگوي انسجام و پيوستگي حسن(1984) و همچنين هليدي و حسن (1985) در سورهي مبارکهي «صف» پرداخته شده و با بهکارگيري روشي علمي و نه صرفاً نظري، اين نتيجه به دست آمده که اين سوره، باوجود داشتن تنوع مضمون، از انسجام و پيوستگي بالايي برخوردار است.
مقولهی انسجام، یکی از مباحث مورد توجّه زبانشناسان ازجمله زبانشناسان نقشگرا در تحلیل گفتمان است. از نظر آنان تحلیل گفتمان عبارت است از مطالعه و بررسی ارتباط، همبستگی و پیوندهای موجود میان جملهها در گفتمانهای نوشتاری و کلامی. به دیگر سخن، نکتهی مهم در چنین تحلیلی، مفهوم انسجام و چگونگی پیوند معانی جملهها یا گزارهها در یک گفتمان است. با مروری بر پیشینهی پژوهشهای قرآنی، معلوم میشود که مسئلهی انسجام در قرآن نیز از دیرباز مورد توجه اندیشمندان و پژوهشگران قرار داشته است؛ بهعنوان نمونه برخی از آنان، پدیدهی انسجام در قرآن را از خلال پژوهش در نظم قرآن، تحلیل و بررسی کردهاند که از آن جمله میتوان به نظریهی نظم عبدالقاهر جرجانی اشاره کرد. در پژوهش حاضر با رویکرد زبانشناسیِ نقشگرا و به روش توصیفی- تحلیلی و آماری، به بررسی کمّی انسجام و پیوستگی براساس الگوی انسجام و پیوستگی حسن(1984) و همچنین هلیدی و حسن (1985) در سورهی مبارکهی «صف» پرداخته شده و با بهکارگیری روشی علمی و نه صرفاً نظری، این نتیجه به دست آمده که این سوره، باوجود داشتن تنوع مضمون، از انسجام و پیوستگی بالایی برخوردار است.
https://iaall.iranjournals.ir/article_3769_aaf8f8db6f946deb4c5904838092baca.pdf
قرآن کریم
تحلیل گفتمان
زبان¬شناسی نقش¬گرا
انسجام
هماهنگی انسجامی
پیوستگی
قرآن کریم
تحلیل گفتمان
زبان¬شناسی نقش¬گرا
انسجام
هماهنگی انسجامی
پیوستگی
ara
الجمعية الإيرانية للغة العربية وآدابها
مجلة الجمعية الإيرانية للغة العربية وآدابها، فصلية علمية محکمة
23456361
27173461
2013-11-05
9
27
97
115
3770
علمی - پژوهشی
پيوند فرم و ساختار با محتوا در سورهي مبارکهي تکوير
پیوند فرم و ساختار با محتوا در سورهی مبارکهی تکویر
هومن ناظميان
houmannazemyan@yahoo.cim
1
دانشگاه خوارزمي
تکنيکهاي زيباي ادبي و ساختارهاي گوناگون زباني و موسيقايي بهکاررفته در قرآن کريم آنچنان مسحورکننده و شگفتآور است که در هر زمان ميتوان از زاويهاي متفاوت به آن نگريست و از درياي شگفتيهاي آن چند قطرهاي نوشيد. رويکرد شکلگرايان و ساختارگرايان به متن ازجمله روشهايي است که ميتواند به ما در شناخت برخي ابعاد گوناگون زيباييهاي لفظي و معنوي قرآن کريم، ياري رساند. هدف اين مقاله، تحليل فرم و ساختار در سورهي مبارکهي تکوير و بررسي ارتباط آنها با محتواي اين سوره است و به همين منظور، ساختارهاي زباني و موسيقايي اين سوره و ارتباط آنها با محتوا، تحليل و بررسي و ساختار موسيقايي در قالب نمودارهاي خطي و ستوني به تصوير کشيده شده است.
نتايج اين پژوهش، نشان ميدهد که موضوعات مطرحشده در اين سوره بر طبق اصول و مباني هماهنگ و منسجمي بيان شده بهگونهاي که چهارده آيهي نخست سوره به منزلهي مقدمهچيني براي بيان موضوعات بخش دوم اين سوره است. برجستهسازي بهصورت توازن آوايي، واژگاني و نحوي به ويژه در بخش اول کاملاً مشهود است. ساختار منظم نحوي، استفادهي گسترده از تکنيک تکرار در سطح حروف و واژگان و موسيقي حروف و واژگان، همگي در خدمت اهداف تربيتي و ديني اين سوره قرار دارند. سورهي مبارکهي تکوير، ساختارهاي زباني وموسيقايي هدفمند، منظم و منسجمي دارد که همهي اجزا و عناصر آن متناسب با يکديگر و هماهنگ با محتوا و اهداف تربيتي و ديني قرآن کريم بهکار گرفته شدهاند.
تکنیکهای زیبای ادبی و ساختارهای گوناگون زبانی و موسیقایی بهکاررفته در قرآن کریم آنچنان مسحورکننده و شگفتآور است که در هر زمان میتوان از زاویهای متفاوت به آن نگریست و از دریای شگفتیهای آن چند قطرهای نوشید. رویکرد شکلگرایان و ساختارگرایان به متن ازجمله روشهایی است که میتواند به ما در شناخت برخی ابعاد گوناگون زیباییهای لفظی و معنوی قرآن کریم، یاری رساند. هدف این مقاله، تحلیل فرم و ساختار در سورهی مبارکهی تکویر و بررسی ارتباط آنها با محتوای این سوره است و به همین منظور، ساختارهای زبانی و موسیقایی این سوره و ارتباط آنها با محتوا، تحلیل و بررسی و ساختار موسیقایی در قالب نمودارهای خطی و ستونی به تصویر کشیده شده است.
نتایج این پژوهش، نشان میدهد که موضوعات مطرحشده در این سوره بر طبق اصول و مبانی هماهنگ و منسجمی بیان شده بهگونهای که چهارده آیهی نخست سوره به منزلهی مقدمهچینی برای بیان موضوعات بخش دوم این سوره است. برجستهسازی بهصورت توازن آوایی، واژگانی و نحوی به ویژه در بخش اول کاملاً مشهود است. ساختار منظم نحوی، استفادهی گسترده از تکنیک تکرار در سطح حروف و واژگان و موسیقی حروف و واژگان، همگی در خدمت اهداف تربیتی و دینی این سوره قرار دارند. سورهی مبارکهی تکویر، ساختارهای زبانی وموسیقایی هدفمند، منظم و منسجمی دارد که همهی اجزا و عناصر آن متناسب با یکدیگر و هماهنگ با محتوا و اهداف تربیتی و دینی قرآن کریم بهکار گرفته شدهاند.
https://iaall.iranjournals.ir/article_3770_e253c64746e56976c80c7cddf96a9b9e.pdf
قرآن کریم
نقد ادبی
سوره¬ی تکویر
فرم
ساختار
قرآن کریم
نقد ادبی
سوره¬ی تکویر
فرم
ساختار
ara
الجمعية الإيرانية للغة العربية وآدابها
مجلة الجمعية الإيرانية للغة العربية وآدابها، فصلية علمية محکمة
23456361
27173461
2013-11-05
9
27
117
135
3771
علمی - پژوهشی
بررسي عناصر طنز در رمـان «ميـرامار» نجيب محفوظ
بررسی عناصر طنز در رمـان «میـرامار» نجیب محفوظ
مصطفي کمالجو
mostafa kamaljoo"
1
زينب کايد عباسي
2
دانشگاه مازندران
دانشگاه مازندران
چکيده:
طنز و شوخطبعي از ديرباز در رگهاي ادبيّات هر کشوري، جاري و ساري بوده است. نجيب محفوظ در رُمان «ميرامار» در مواجهه با خفقان جامعهاش دارويي بهتر از طنز نمييابد. او کلام بغضآلود خود را در لفّافهاي از ريشخند و طنز و تحقير و در قالب رمانهايش به مخاطب عرضه ميکند. طنز نجيب محفوظ تسکيندهندهي آلام مردم زمانه است.
اين پژوهش به بررسي عناصر طنز در کتاب ميرامارِ نويسندهي توانمند مصري «نجيب محفوظ» ميپردازد. اديبي که به حقّ، با سلاح طنز، به جنگ با مصايب زمانهي خويش پرداخت و مسائل و مشکلات سياسي، اجتماعي و... عصر خويش را با اسلوبي هنرمندانه و گاه با شيوههاي نو و ابتکاري مطرح کرد. همچنين در پي آن است که شگردهاي خاصّي را بشناساند که نجيب محفوظ در طنزش از آن بهره برد.
طنزهاي او يا به شکل هنري و در قالبهاي بلاغي مثل تشبيه، کنايه، استعاره، اغراق، تضاد و... آمده و يا به شکل شگردهايي مثل کوچکنمايي، اصطلاحات محاورهاي و... .
چکیده:
طنز و شوخطبعی از دیرباز در رگهای ادبیّات هر کشوری، جاری و ساری بوده است. نجیب محفوظ در رُمان «میرامار» در مواجهه با خفقان جامعهاش دارویی بهتر از طنز نمییابد. او کلام بغضآلود خود را در لفّافهای از ریشخند و طنز و تحقیر و در قالب رمانهایش به مخاطب عرضه میکند. طنز نجیب محفوظ تسکیندهندهی آلام مردم زمانه است.
این پژوهش به بررسی عناصر طنز در کتاب میرامارِ نویسندهی توانمند مصری «نجیب محفوظ» میپردازد. ادیبی که به حقّ، با سلاح طنز، به جنگ با مصایب زمانهی خویش پرداخت و مسائل و مشکلات سیاسی، اجتماعی و... عصر خویش را با اسلوبی هنرمندانه و گاه با شیوههای نو و ابتکاری مطرح کرد. همچنین در پی آن است که شگردهای خاصّی را بشناساند که نجیب محفوظ در طنزش از آن بهره برد.
طنزهای او یا به شکل هنری و در قالبهای بلاغی مثل تشبیه، کنایه، استعاره، اغراق، تضاد و... آمده و یا به شکل شگردهایی مثل کوچکنمایی، اصطلاحات محاورهای و... .
https://iaall.iranjournals.ir/article_3771_8cc44a343d5568157167c69bc11f8a77.pdf
نجیب محفوظ
طنز
میرامار
عناصر طنز
شگردهای طنز
نجیب محفوظ
طنز
میرامار
عناصر طنز
شگردهای طنز
ara
الجمعية الإيرانية للغة العربية وآدابها
مجلة الجمعية الإيرانية للغة العربية وآدابها، فصلية علمية محکمة
23456361
27173461
2013-11-05
9
27
137
160
3772
علمی - پژوهشی
عاشقانهسرايي به هنگامهي حج
(با نگاهي به حجازيات عمربن ابيربيعه و شريف رضي)
عاشقانهسرایی به هنگامهی حج
(با نگاهی به حجازیات عمربن ابیربیعه و شریف رضی)
حسين ايمانيان
1
دانشگاه کاشان
چکيده:
حج ازجملهي مراسم و آيينهايي است که هرساله در مکه، با شکوه و توجه خاصي انجام ميشود. بررسي اين آيين زيبا و البته مقدس، ما را با گسترهاي از فرهنگها و اسطورههاي نهفته در پس آن آشنا ميکند. اگرچه هنگامهي حج از آغاز، زماني براي انجام مناسک و کارهاي ديني بوده است، گاه، کامجويان مکه و ديگر سرزمينهاي اسلامي در دوران جاهليت و حتي پس از ظهور اسلام، فرصت حج را غنيمت شمرده و آن را زماني مناسب براي خوشگذراني يافتهاند. برخي شاعران نيز، چه در آغاز اسلام و چه پس از آن همواره اين روزها را زماني براي عشقبازي و عاشقانهسرايي دربارهي زنان حجگزار ميديدهاند. در جستار پيشرو ضمن نگاهي به انگيزههاي عمربن ابيربيعه و شريف رضي و ديگر شاعران از غزلسرايي به هنگامهي حج،تلاش ميشود چرايي عاشقانهسرايي آنها در اين مراسم، از ديد جامعهشناسي بررسي شود. بيشتر دلايل اين امر به پيش از اسلام و عادتهاي دوران جاهليت برميگردد که گاه به دوران اسلامي هم رسيده است و برخي، با شرايط اجتماعي و فرهنگي و ديني پس از اسلام پيوند دارد.
بهنظر ميرسد حج، تنها مخصوص انجام مناسک ديني نبوده است، بلکه به مانند فستيوالها وجشنوارههاي چندگانهاي بوده است که هر هنرمندي بهگونهاي به نمايش مهارت خود ميپرداخته است؛ ازجملهي اين هنرمندان، گروه شاعران غزلسرا بودهاند. وصف ماجراهاي عاشقانهي پيرامون کعبه و نحوهي آشنايي با معشوقهها و گفتگوهايي که ميان شاعر و ايشان روي داده است و نيز راز و نيازهاي طوافکنندگان با ذات يکتا، از رايجترين درونمايههاي حجسرودهها در شعر عربي دوران يادشده هستند.
چکیده:
حج ازجملهی مراسم و آیینهایی است که هرساله در مکه، با شکوه و توجه خاصی انجام میشود. بررسی این آیین زیبا و البته مقدس، ما را با گسترهای از فرهنگها و اسطورههای نهفته در پس آن آشنا میکند. اگرچه هنگامهی حج از آغاز، زمانی برای انجام مناسک و کارهای دینی بوده است، گاه، کامجویان مکه و دیگر سرزمینهای اسلامی در دوران جاهلیت و حتی پس از ظهور اسلام، فرصت حج را غنیمت شمرده و آن را زمانی مناسب برای خوشگذرانی یافتهاند. برخی شاعران نیز، چه در آغاز اسلام و چه پس از آن همواره این روزها را زمانی برای عشقبازی و عاشقانهسرایی دربارهی زنان حجگزار میدیدهاند. در جستار پیشرو ضمن نگاهی به انگیزههای عمربن ابیربیعه و شریف رضی و دیگر شاعران از غزلسرایی به هنگامهی حج،تلاش میشود چرایی عاشقانهسرایی آنها در این مراسم، از دید جامعهشناسی بررسی شود. بیشتر دلایل این امر به پیش از اسلام و عادتهای دوران جاهلیت برمیگردد که گاه به دوران اسلامی هم رسیده است و برخی، با شرایط اجتماعی و فرهنگی و دینی پس از اسلام پیوند دارد.
بهنظر میرسد حج، تنها مخصوص انجام مناسک دینی نبوده است، بلکه به مانند فستیوالها وجشنوارههای چندگانهای بوده است که هر هنرمندی بهگونهای به نمایش مهارت خود میپرداخته است؛ ازجملهی این هنرمندان، گروه شاعران غزلسرا بودهاند. وصف ماجراهای عاشقانهی پیرامون کعبه و نحوهی آشنایی با معشوقهها و گفتگوهایی که میان شاعر و ایشان روی داده است و نیز راز و نیازهای طوافکنندگان با ذات یکتا، از رایجترین درونمایههای حجسرودهها در شعر عربی دوران یادشده هستند.
https://iaall.iranjournals.ir/article_3772_146bfc1a61a1120ea2f840008503cd28.pdf
حجازیات
حج
حج¬سروده¬های عاشقانه
شریف رضی
عمربن ابی¬ربیعه
حجازیات
حج
حج¬سروده¬های عاشقانه
شریف رضی
عمربن ابی¬ربیعه