%0 Journal Article %T واکاوي ويژگي‌هاي مميّز مقولات کاربردشناختي در زبان عربي (مورد مطالعه: کانون، موضوع، مبتدا، دنباله‌رو) %J مجلة الجمعية الإيرانية للغة العربية وآدابها، فصلية علمية محکمة %I الجمعية الإيرانية للغة العربية وآدابها %Z 23456361 %A همايوني, سعدالله %D 2020 %\ 08/22/2020 %V 16 %N 55 %P 167-189 %! واکاوي ويژگي‌هاي مميّز مقولات کاربردشناختي در زبان عربي (مورد مطالعه: کانون، موضوع، مبتدا، دنباله‌رو) %K کاربردشناسی %K زبان عربی %K ساختار اطّلاعی %K نشانداری %R %X يکي از مهم‌ترين مؤلّفه­هاي مورد بررسي در پژوهش­هاي زباني، تبيين نقش و جايگاه عناصر بافتي در نشاندار کردن ساخت زبان است. با توجّه به تفاوت عناصر موقعيّتي، گفتماني و فرهنگيِ تشکيل‌دهندۀ انگاره‌هاي ذهني و نيز تفاوت زبان‌ها از نظر رده‌شناختي و ويژگي‌هاي ساختاري آنها، واکاوي معنا و سامان‌دهي آن در قالب گزاره­هاي زباني متناسب با ساختار اطّلاعاتي از اهمّيّت ويژه­اي برخوردار است. در اين راستا نگارنده در صدد است تا بر اساس مفاهيم نظريِ نحو کاربردي "سيمون ديک" و نيز مفهوم ساخت اطّلاعي "لمبرکت"، نقش‌هاي کاربردشناختي شامل نقش­هاي دروني (موضوع و کانون) و نقش‌هاي بيروني (مبتدا، دنباله‌رو) را در زبان عربي مورد بررسي قرار دهد. نتايج حاصل از پژوهش نشان مي‌دهد، زبان عربي به عنوان زبان فعل آغاز به دليل برخورداري از دو ويژگي اعراب و مطابقت از چيدمان واژگاني آزاد برخوردار است؛ لذا در تعيين رتبه سازه­ها، غلبه با نقش­هاي کاربردشناختي است. بهره­مندي از شيوۀ مطابقه موجب شده تا زبان عربي، از ويژگي ضميرانداز بودن برخوردار شود. بدين معنا که حذف ضمير فاعلي، جمله را نادستوري نمي­کند. همچنين تمايز بين مبتداسازي و کانوني‌سازي به طور شفّاف در روساخت زبان بازنمايي مي شود. اسم پيشايند‌شده از جايگاه فاعل در جملات فعليه، مبتدا و خارج از حمل محسوب مي‌شود، حال آنکه در جملات اسميه­اي که خبر آنها وصف باشد، موضوع و داخل در حمل است. همچنين سازه­اي را که -در نحو سنتي- مبتداي مؤخّر، بدل يا معطوف ناميده مي­شود، بنابر نحو کاربردي تنها نقش دنباله‌رو مي­تواند داشته‌باشد و اهداف منظور شناسي خاصي را بازنمايي مي­کند. %U https://iaall.iranjournals.ir/article_105640_385f43c1947ee69310566fec86bcfa2c.pdf