ORIGINAL_ARTICLE
پدیدههای عروضی لطیف (المراقبة والمعاقبة والمکانفة)
علمای عروض توانستند پدیدههایى بین واحدهاى آهنگ بیت شعر کشف کنند که این پدیدهها نشان دهندة تعامل و رفتار عجیبى بین این آهنگهاست؛ این تعامل در دو جا دیده شده است:
1ـ در داخل یک تفعیله.
2ـ بین دو تفعیله.
این تعامل طبق یک نظام دقیق و ظریف صورت گرفته است که ذیلاً شرح این پدیدهها بهطور مختصر ذکر مىشود:
1ـ در بعضى از بحرها ملاحظه شده است که تفعیله هایى که بر دو سبب کنار هم مشتملند، باید یکى از دو سبب آنها زحاف را قبول کند، به شرط این که سبب دوم از زحاف سالم بماند. این پدیده را (المراقبة) نامیدهاند.
2ـ در بعضى از بحرها دیده شده است که در تفعیلههایى که بر دو سبب مشتملند، دو حالت جایز است:
حالت اول: این که هیچ زحافى تقبل نکنند، یعنى دو سبب تفعیله سالم از زحاف مىمانند.
حالت دوم: این که یکى از دو سبب تفعیله زحاف را به شرطى تقبل کند که سبب دوم از زحاف سالم بماند.
همچنین در بحرهاى دیگر ملاحظه شده است که این تعامل بین دو تفعیله همسایه صورت گرفته است و سه حالت زیر را دارد:
حالت اول: سبب اول تفعیله بعدى به شرطى زحاف را مىپذیرد که آخرین سبب تفعیله قبلى از زحاف سالم بماند.
حالت دوم: آخرین سبب تفعیله قبلى به شرطى زحاف را قبول مىکند که اولین سبب تفعیله بعدى از زحاف سالم بماند.
حالت سوم: سببهاى اول و آخر تفعیلهاى که در وسط قرار دارد، به شرطى زحاف را هر دو قبول کنند که آخرین سبب تفعیله قبلى، و اولین سبب تفعیله بعدى از زحاف سالم بمانند. این پدیده را (المعاقبه) نامیدهاند.
3ـ در بحرهای دیگر ملاحظه شده است که دو سبب تفعیله در پذیرفتن زحاف آزاد هستند، بهطوری که مىتوانند هر دو از زحاف سالم باشند، و یا هر دو زحاف را قبول کنند، و یا یکی از آنها سالم بماند و دیگرى زحاف را بپذیرد. این پدیده را (المکانفة) نام گذاری کردهاند.
https://iaall.iranjournals.ir/article_1612_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2007-04-19
1
21
مراقبه
معاقبه
مکانفه
محمد ابراهیم
خلیفه شوشتری
1
AUTHOR
1- الإیقاع فی الشعر العربی من البیت إلى التفعیلة للدکتور مصطفى جمال الدین، مطبعة النعمان، النجف الأشرف، الطبعة الأولى، سنة 1970 م.
1
2- الجامع فی العروض والقوافی لأبی الحسن العروضی، تحقیق الدکتور زهیر غازی زاهد وهلال ناجی، دار الجیل، بیروت، لبنان، الطبعة الأولى، سنة 1996 م.
2
3- شرح تحفة الخلیل فی العروض والقافیة لعبد الحمید الراضی، مؤسسة الرسالة، الطبعة الثانیة، سنة 1975م.
3
4- العقد الفرید لابن عبد ربه الأندلسی، تحقیق الدکتور عبد المجید الترحینی، دار الکتب العلمیة، بیروت، لبنان، الطبعة الأولى، سنة 1983م.
4
5- العمدة لابن رشیق القیروانی، تحقیق محمد محیی الدین عبد الحمید، مطبعة حجازی بالقاهرة، الطبعة الأولى، سنة 1934 م.
5
6- فن التقطیع الشعری للدکتور صفاء خلوصی، مکتبة المثنى، بغداد، ومؤسسة المطبوعات العربیة، بیروت، لبنان، الطبعة الخامسة، سنة 1977 م.
6
7- القسطاس المستقیم فی علم العروض للزمخشری، تحقیق الدکتورة بهیجة الحسنی، مطبعة النعمان، النجف الأشرف، سنة 1970 م.
7
8- المعیار فی أوزان الأشعار لأبی بکر الشنترینی الأندلسی، تحقیق الدکتور محمد رضوان الدایة، دار الأنوار، بیروت، لبنان، الطبعة الأولى، سنة 1968 م.
8
9- مفاتح العلوم لأبی یعقوب السکاکی، تحقیق نعیم زرزور، دار الکتب العلمیة، بیروت، لبنان، الطبعة الثانیة، سنة 1987 م.
9
10- الوافی فی العروض والقوافی للخطیب التبریزی، تحقیق الدکتور فخر الدین قباوة، دار الفکر، دمشق، سورة، الطبعة الرابعة، سنة 1986م.
10
ORIGINAL_ARTICLE
موسیقی در شعر اجتماعی نزد حافظ ابراهیم
موسیقى یکى ازمهمترین عناصرتشکیل دهنده شعراست؛ براین اساس، بسیارى ازشاعران به انتخاب وزن و واژه هاى آهنگین اهتمام ویژه اى ورزیدهاند. حافظ ابراهیم از جمله شاعرانى است که به این امر نگاهى ویژه دارد. دراین مقاله به بررسى موسیقى شعر اجتماعى این شاعر معاصر پرداخته شده وموسیقى ظاهرى(شنیدارى) و معنوى آن مورد بررسى قرار گرفته است. این شاعر درانتخاب اوزان شعرى هماهنگ با موضوع موفق است، واز واژه هاى آهنگین مناسب با محتواى شعر خودنیزبه نیکى بهره برده است. او همچنین در موسیقى معنوى که از آرایههاى معنوى حاصل مىشود، موفق است.
https://iaall.iranjournals.ir/article_1613_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2007-04-19
23
39
حافظ ابراهیم
موسیقى بیرونى
موسیقى درونى
موسیقى معنوى
ابراهیم
زارعی فر
1
AUTHOR
- اسماعیل،عزالدین:الشعرالعربی قضایاه وظواهره الفنیة والمعنویة،بیروت، مطبعة دارالعودة،، الطبعة الخامسة، 1988م.
1
- امین،احمد والزین، احمد والإبیاری، إبراهیم:شرح دیوان حافظ ابراهیم،بیروت، مطبعة دار الجیل،؟.
2
- أنیس،إیراهیم:عناصر الموسیقى فی الشعر العربی،مجلّة الشعر،العدد الثانی،أبریل1976.
3
- البحراوی،سید:موسیقى الشعرعند شعراء ابوللو، القاهرة، مطبعة دار المعارف، القاهرة، الطبعةالثانیة،،1991م.
4
- البستانی،صبحی:الصورةالشعریة فی الکتابةالفنیة،بیروت، مطبعة دارالفکر، الطبعة الاولى،؟.
5
- خفاجی،محمد عبدالمنعم:الادب العربی الحدیث، القاهرة، مطبعة مکتبةالکلیات الازهریة، القاهرة،1985م.
6
- الزوزنی،أبو عبدالله الحسین:شرح المعلّقات السبع،بیروت،مکتبة المعارف،1988م.
7
- شفیعی کدکنی،محمد رضا:موسیقی شعر،تهران،مؤسسه نشر آﮔه،ﭼاپ هفتم،1381ش.
8
- الصالح،صبحی:دراسات فی فقه اللغة، بیروت، مطبعة دارالعلم للملایین الطبعةالتاسعة، ؟.
9
- ضیف،شوقی:فصول فی الشعر ونقده، القاهرة، مطبعة دار المعارف، الطبعة الثانیة،؟.
10
- طه بدر،عبدالمحسن:التطوروالتجدیدفی الشعرالمصری الحدیث، القاهرة مطبعةالهیئةالمصریةالعامة للکتاب،1991م.
11
- الطیب المجذوب،عبدالله:المرشد الى فهم اشعار العرب وصناعتها، مطبعة الحلبی واولاده،الطبعة الاولى، 1955م
12
- عبدالجلیل یوسف،حسنی:موسیقى الشعرالعربی،مطبعة الهیئةالمصریةالعامة للکتاب،1989م
13
- العشماوی،محمدزکی:قضایاالنقدالادبی بین القدیم والجدید، الاسکندریة مطبعة دارالمعرفة الجامعیة،؟.
14
- عصفور،جابر:مفهوم الشعر،مطبعة الهیئة المصریّة العامّة للکتاب،1995م.
15
- الفاخوری،حنّا:الموجز فی الادب العربی وتاریخه،بیروت،دار الجیل،الطبعة الثانیة،1991م.
16
- قدامة،بن جعفر:نقد الشعر،تحقیق محمد عبد المنعم خفاجی،بیروت،دار الکتب العلمیّة،؟.
17
- قدورة،زاهیة:تاریخ العرب الحدیث،بیروت،مطبعة دار النهضة العربیّة،1985م.
18
- القرطاجنی،حازم:منهاج البلغاء،وسراج الأدباء،بیروت،دار الغرب الإسلامی، 1981م.
19
- قطب،سیّد:النّقد الأدبیّ أصوله و مناهجه،دار الفکر العربی،1960م.
20
- سند الجندی،عبد الحمید: حافظ إبرا هیم شاعر النیل،القاهرة،مطبعة دار المعارف،؟.
21
- النویهی،محمد:قضیة الشعر الجدید،بیروت، مطبعة دارالفکر،الطبعة الثانیة، 1971م.
22
- هدارة،محمدمصطفى:فی النقد الحدیث،؟،1990م.
23
- یعقوب،امیل وبرکة،بسام وشیخان،می:قاموس المصطلحات اللغویة والادبیة، بیروت، مطعبةدارالعلم للملایین، الطبعةالاولى،،1987م.
24
- یموت،غازی:بحور الشعر العربیّ،بیروت،مطبعة دار الفکر اللبنانی،الطبعة الثانیة، 1992م.
25
ORIGINAL_ARTICLE
اسطوره تموز در شعر پیشگامان شعر نو در عراق و سوریه
تموز یا دوموزی یکی از خدایان اساطیری میان رودانی است که نماد باروری، شکوفایی و خیزش بوده است. چکامه سرایان معاصر عراق و سوریه برآنند تا با بهکارگیری چنین نمادی در برابر ناکامیهای سیاسی و اوضاع نابسامان کشورهای عربی به اعتراض برخیزند و با اشاره به عظمت و شکوه گذشته دو سرزمین و نمادهای خیزش آن، از زمانهای دور خود یاد کنند. مقاله پیش رو پژوهشی است که به بررسی کارکردها و جنبههای گوناگون این خدای اساطیری در آثار مشاهیر شعر نو در عراق و سوریه میپردازد و از طریق کاوش در چکامههای آنان، اندیشههای انقلابی و ملیگرایانه هریک را بازتاب میدهد؛ اندیشهای که با بهکارگیری شخصیت نمادین تموز، خواستار قیامی مردمی و فراگیر در برابر اهریمن ظلم و فساد و تباهی است، در لابهلای خطوط این پژوهش، نگارندگان تلاش میکنند وجه اشتراک این پیشگامان را در ارائه تصویر «سرزمین خراب» از جهان امروز عرب روشن سازند؛ تصویری که بیش از هر چیز متأثر از اندیشههای غربی بهویژه سروده «سرزمین خراب» تیاسالیوت است و در سروده تموزی «أنشودةالمطر» سیاب به نقطه اوج خود میرسد. در این مقاله همچنین تلاش بر آن است تا آرمانشهر ذهنی چکامه سرایان عرب را که با جلوههای گوناگون اسطوره تموز مرتبط است، برای درک عمیقتر این پدیده، به خوانندگان بشناسانیم.
https://iaall.iranjournals.ir/article_1614_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2007-04-19
41
62
رمز
اسطوره
تموز
شعرای تموزی
مبارزه ملی
شهریار
نیازی
1
AUTHOR
عبداللّه
حسینی
2
AUTHOR
* القرآن الکریم
1
1- الأحمد، أحمد سلیمان، هذا الشعر الحدیث، دمشق، 1974م.
2
2- ابن منظور، لسان العرب، المجلد السادس، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1988 م.
3
3- أدونیس، علی أحمد، الأعمال الشعریة الکاملة، بیروت، دارالعودة، 1988 م.
4
4- اسماعیل، عز الدین، الشعراالعربی المعاصر قضایاه و ظواهره الفنیة و المعنویة، الطبعة الخامسة، بیروت – لبنان، دارلثقافة، 1994 م
5
5- بدوی، عبده، دراسات فی الشعرالحدیث، الطبعة الثانیة، الکویت، دارالسلاسل، 1978 م.
6
6- بدیع یعقوب، إمیل، معجم الشعراء منذ بدء عصر النهضة، بیروت، دارصادر، 2004 م.
7
7- البعلبکی، منیر، موسوعة المورد، الطبعة الثانیة، بیروت، دارالعلم، 1980 م.
8
8- البیاتی،عبدالوهاب، الأعمال الشعریة الکاملة،الطبعة الرابعة، بیروت، دارالعودة، 1990 م.
9
9- جبر، جمیل، خلیل حاوی (شعراء لبنان )، لبنان، دارالمشرق، 1991 م
10
10- جبرشعث، احمد، الأسطورة فی الشعرالفسطینی المعاصر،فلسطین، مکتبة القادسیة، 2002 م.
11
11- حاوی، خلیل، دیوانه (الأعمال الشعریة الکاملة )، بیروت، دارالعودة، 1972 م.
12
12- الحر، عبدالمجید، خلیل حاوی شاعر الحداثة و الرومانسیة، بیروت، لبنان، دارالکتب العلمیة، 1995 م.
13
13- خاقانی شروانی، أفضل الدین، دیوان، تهران، سعادت، 1316 هـ. ش
14
14- الخال، یوسف، الأعمال الشعریة الکاملة، بیروت، دارالعودة، 1979 م.
15
15- خیربک، کمال، حرکیة الحداثة فی الشعرالعربی المعاصر، الطبعة الثانیة، بیروت، دارالفکر، 1986 م.
16
16- دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، چاپ سوم، تهران، دانشگاه تهران، 1372 هـ. ش
17
17- رضایی، مهدی، آفرینش و مرگ در اساطیر، چاپ دوم، تهران، اساطیر، 1383 هـ. ش
18
18- زاید، علی عشری، استدعاء الشخصیات التراثیة فی الشعرالعربی المعاصر، الطبعة الرابعة، القاهرة، دارغریب، 2006 م.
19
19- زکی، أحمد کمال، الأساطیر، القاهرة، دارالکتاب العربی، 1967 م.
20
20- ساعی، أحمد بسام، حرکة الشعر العربی الحدیث خلال أعلامه فی سوریة، دمشق، دارالفکر، 2006م.
21
21- السیاب، بدرشاکر، أنشودة المطر ، الطبعة الثانیة، بیروت، دارمجلة الشعر، 1960 م.
22
22- ____،دیوانه (الأعمال الشعریة الکاملة )،الطبعة الثانیة، بیروت، دارالعودة، 1971
23
23- الشواف، قاسم، دیوان الأساطیر، بیروت، دارالساقی، 1996 م.
24
24- الصائغ، عدنان و النصّار، محمد ترکی، عبدالوهاب البیاتی مایبقی بعدالطوفان، المملکة المتحدة، نادی الکتاب العربی، 1996م.
25
25- ضیف،شوقی، تاریخ الأدب العربی (العصر الجاهلی)، الطبعة الثانیة، قم، ذوی القربی، 2005 م
26
26- طهماسبی، عدنان، بررسی افکار و آثار آدونیس (پایان نامه دکترا)، تهران، دانشگاه تهران، 1382 هـ. ش
27
27- عباس، احسان، إتجاهات الشعرالعربی المعاصر، الکویت، 1978 م.
28
28- ____، بدرشاکر السیاب دراسة فی حیاته و شعره، الطبعة السادسة، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات و النشر، 1992 م.
29
29- عبدالباقی، محمد فؤاد، المعجم المفهرس لألفاظ القرآن الکریم، الطبعة الرابعة، القاهرة، داراکتب المصریة، 1973 م
30
30- عجینة، محمد، موسوعة أساطیر العرب عن الجاهلیة و دلالتها، بیروت، دارالفارابی، 1994
31
31- غربال، محمد شفیق، الموسوعة العربیة المیسرة (المجلد الاول )، الطبعة السادسة، بیروت – لبنان، دارالنهضة للطباعة و النشر، 1981 م
32
32- فریزر، جیمس، أدونیس أوتموز (ترجمة جبرا ابراهیم جبرا)، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات و النشر، 1982م.
33
33- ___، ___، شاخه زرین پژوهشی در جادو و دین، ترجمه کاظم فیروزمند، چاپ دوم، تهران آگاه، 1384هـ. ش
34
34- القاسم، سمیح، الأعمال الکاملة، بیروت، دارالجیل و دارالهدی، القاهرة، 1992 م
35
35- کریمر، صموئل، أساطیر العالم القدیم، ترجمة عبدالحمید یوسف، القاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، 1974 م.
36
36- کندی، محمد علی، الرمز و القناع فی الشعر العربی الحدیث، بیروت – لبنان، دارالکتب الجدید، 2003م.
37
37- منصور، ابراهیم محمد، الشعرو التصوف، الطبعة الثانیة، القاهرة، دارالأمین، 1999 م
38
38- مصطفی، ابراهیم، المعجم الوسیط، الطبعة السادسة، بیروت، دارالعودة، 1989 م.
39
39- معلوف، لویس، المنجد فی اللغة، الطبعة الثانیة، تهران، اسلام، 1380 هـ. ش
40
40- ناظمیان، رضا، زمینه های درک رمز و نماد در شعر معاصر عرب (مجله زبان و ادب )، تهران، شماره بیست و نهم، دانشگاه علامه طباطبایی، پاییز 1385، ص 190.
41
41- هلال، محمد غنیمی، النقدالأدبی الحدیث، بیروت – لبنان، دارالثقافة و دارالعودة، 1973م.
42
42- ___ هیثم، أساطیر العالم، بیروت – لبنان، دارالمعرفة، 2004 م
43
43- یونس، عبدالحمید، الحکایة الشعبیة،القاهرة، قصور الثقافة، 1997 م.
44
المراجع الانکلیزیة
45
44- Abrams, M.H (2005) Glossary of literary terms, Eighth edition, U.S.A,Boston. Thomson & wads worth, p 178.
46
45- Fowler , H.w. & (F.G , Fowler ) , 1995 ,Oxforddictionary ,London, Clarendon press , p 900
47
46- Frazer , James (1963) The Golden bough , London , Macmillan and Co LTD , pp 426-427
48
47- Hastings , James , Vol.12 (1961) , Encyclopedia of Religion and Ethics , Second edition ,America,New York, Charles Scribner s sons , p 188
49
48- Safta, Jacob. E (James. E, Goulka), Vol.8, (1768), The Encyclopedia Britannica, 15 th edition, U.S.A. Chicago , p 470
50
49- Americana, Vol. 26 , (1829) , The encyclopediaAmericana, U.S.A ,Americanacorporation , p 253
51
ORIGINAL_ARTICLE
نقاب امرؤالقیس بر چهرۀ عزالدین مناصره (در مجموعه اشعار)
یکی از علل رویکرد شاعران معاصر عرب به شیوۀ نقاب/ قناع وپنهان شدن در پشت شخصیت های گوناگون تاریخی وادبی، بیان غیر مستقیم افکار واندیشه واحساسات می باشد. در این روش شاعر به منظور پربارکردن محتوای شعری وتبیین اوضاع واحوال جامعه وحالات درونی خود در ورای یک یا چند شخصیت تاریخی یا ادبی پنهان می شود وبصورت رمزگونه پرده از حقایق باز می گشاید.
شاید بتوان گفت که این گونه تعبیر وساختاردر میان شعرای فلسطینی رونق بیشتری دارد چرا که آنان با الهام گرفتن از وقایع وشرایط گذشته در صدد توصیف وضعیت مردم مظلوم فلسطین ، همچون آوارگی وفشار وغربت ومحرومیت واظهار بیزاری از عاملان آن هستند.
در این میان عزالدین مناصره شاعر پرآوازه فلسطین، بیشترین اهتمام را به شخصیت پردازی واستفاده از آثار ادبی قدما بویژه امرؤالقیس شاعر دوران جاهلیت نموده است. او نقاب شخصیت امرؤالقیس را به چهره می کشد تا از واقعیت موجود زمانه خود پرده بردارد.
این مقاله درصدد است ضمن نگاهی اجمالی به تعریف وبیان اقسام قناع/ نقاب، ابعاد این شیوه را در مجموعه آثار عزالدین مناصره با تاکید بر شخصیت امرؤالقیس بررسی نماید.
https://iaall.iranjournals.ir/article_1615_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2007-04-19
63
85
نقاب- عزالدین مناصره- امرؤالقیس- شعر معاصر فلسطین
رقیه
رستم پور ملکی
1
AUTHOR
- عیسی الخضور، صادق، التواصل بالتراث فی شعر عزالدین المناصرة، عمّان، الأردن، دار مجدلاوی، ط1، 2006م
1
- بودویک ، محمد، شعر عزالدین المناصرة، بنیاته ابدالاته وبعده الرعوی، عمّان الأردن، دار مجدلاوی،ط1، 2006م
2
- المناصرة، عزالدین ، الاعمال الشعریة، الاردن دار مجدلاوی، ط1، 2006م (جزأین)
3
- وعدالله، لیدیا، التناص المعرفی فی شعر عزالدین المناصرة، دار مجدلاوی، ط1، 2005م
4
- فتوح احمد، محمد، الرمز والرمزیة فی الشعر المعاصر، دار المعارف، ط2، 1987م،
5
- غنیمی هلال، محمد، النقد الأدبی الحدیث ، نهضة مصر، 1997م
6
- عشری زاید، علی ، قراءات فی الشعر العربی المعاصر، دار الفکر العربی، 1998م
7
- عبدالصبور، صلاح ، حیاتی فی الشعر، الاعمال الفکریة، مکتبة الأسرة، 1995م
8
- رزوقة، یوسف ، عزالدین المناصرة، شاعر المکان الفلسطینی الأول، الأردن، دار مجدلاوی، ط1، 2008م.
9
- المناصرة، عزالدین ، جمرة النص، مقاربات فی الشعر والشعراء، والحداثة والفاعلیة، عمّان، دار مجدلاوی، ط1، 2007م.
10
- حداد، علی، أثر التراث فی الشعر العراقی الحدیث، بغداد، دار الشوؤن الثقافیة العامة، 1986م
11
- مجدی، وهبة، معجم مصطلحات الأدب، بیروت، مکتبة لبنان، 1974م
12
- ابوهیف، عبدالله ، قناع المتنبی فی الشعر العربی الحدیث، بیروت، المؤسسه العربیة للدراسات والنثر ط1، 2004م
13
- شاعریة التاریخ والأمکنة، حورات مع الشاعر عزالدین المناصرة، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات والنثر، ط1، 2000م
14
- کندی، محمد علی ، الرمز والقناع فی الشعر العربی الحدیث (السیاب ونازک والبیاتی)، بیروت، دار الکتاب الجدید المتحدة، بیروت، ط1، 2003م
15
- رضوان ، عبدالله ، امرؤ القیس الکنعانی / قراءات فی شعر عزالدین المناصرة، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات والنثر، ط1، 1999م
16
- بسیسو، عبدالرحمن ، قصیدة القناع فی الشعر العربی المعاصر، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات والنشر ، ط1، 1999م
17
- عشری زاید، علی ، استدعاء الشخصیات التراثیة فی الشعر العربی المعاصر، القاهرة، دار غریب للطباعة هو النشر، 2000م
18
- البیاتی، عبدالوهاب ، تجربتی الشعریة، بیروت، منشورات نزار قبانی، 1968م
19
- شکری، غالی، شعرنا الحدیث إلی أین؟ القاهرة، دار الشروق، 1991م
20
- محمود، محمد، الحداثة فی الشعر العربی المعاصر، بیروت، الشرکة العالمیة للکتاب ط1، 1996م
21
- مروة، محمد رضا، امرؤالقیس، الملک الضلیل، بیروت ، دار الکتب الجامعیة، ط1، 1995م
22
- دیوان امرئ القیس، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، مصر ، دارالمعارف، 1958م
23
- الاصفهانی، ابوالفرج ، الأغانی، دار الفکر، 1986م
24
- ابن منظور، لسان العرب، بیروت ، دار احیاء التراث العربی، 1988م
25
- نازک الملائکة، قضایا الشعر المعاصر، بیروت ، دار العلم للملایین، 1983م
26
المقالات والمجلات
27
- جابر عصفور، أقنعة الشعر المعاصر، مجلة الفصول، الهیئة المصریة العامی للکتاب القاهرة، العدد 4 الجزء 2، 1984م
28
- خلدون شمعة، تقنیة القناع، مجلة الفصول، الهیئة المصریة العامة للکتاب، القاهرة، 1997م
29
- سمیح القاسم، حوار اجری معه، مجلة ثقافات، البحرینیة، العدد5، شتاء، 2003م
30
Encyclopedia Britanica. 25th Edition.Vol: VI.
31
TheOxfordEnglish Dictionary. Vol: VII.
32
ORIGINAL_ARTICLE
…دَر زبان فارسی رساتر از زبان عربی!
زبانها از نظر قدرت و ضعف و رسایی و نارسایی در بیان مطلب درجات مختلفی دارند که قویترین یا از جمله قویترین آنها زبان عربی (العربیه الفصحی) است؛ بهبرکت تحقیقات و کارهای زیادی که مسلمانان از همه اقوام (مخصوصاً ایرانیان) در طول قرنها به انگیزه دینی در مورد آن انجام دادهاند! با وجود این، تعدادی از ساختارهای جمله و عبارت در زبان فارسی بسیار رساتر و قویتر است نسبت به آنچه مربوط به زبان عربی است که در مقاله حاضر برای نخستین بار به هجده مورد از مهمترین آنها پرداخته شده است: اَستن – اضافه و توصیف- توصیف (شبه جمله)- جمله فعلیه – حال (شبه جمله)- دعا – شرط – ضمیر اشاره - ضمیر مشترک – عدد – فعل مجهول – متعدی و لازم – مسند غیر فعلی – مصدر – مفعولبه – موصول – نسبت – یاء وحدت و نکره.
https://iaall.iranjournals.ir/article_1616_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2007-04-19
87
110
توقیفی – قرینه لفظی و معنوی- وضعی
سعید
نجفی اسداللهی
1
AUTHOR
- قرآن کریم
1
- آملی، محمدبن محمود؛ نفایس الفنون فی عرایس العیون، دار الخلافه طهران، 1309 هـ ق
2
- ابن مالک، محمد؛ الفیه، اباذر عباچی و علی چراغی، انتشارات پایا، تهران، 1376 (ارجاع به شماره ابیات)
3
- ابن منظور، جمال الدین محمد بن مکرم؛ لسان العرب، دارصادر، بیروت، 1388 هـ ق
4
- ابن هشام، جمال الدین؛ مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب، درالفکر، دمشق، 1964م
5
- أبو البقاء؛ إملاء ما من به الرحمن من وجوه الاعراب و القراءات فی جمیع القرآن (=تفسیر أبوالبقاء العکبری)؛ المطبعه الیمنیه، مصر، 1321 هـ ق
6
- پنج استاد (عبدالعظیم قریب – ملک الشعراء بهار – بدیع الزمان فروزانفر – جلال همایی – رشید یاسمی)؛ دستور زبان فارسی، چاپخانه علی اکبر علمی، تهران 1332
7
- تهانوی، محمد أعلی بن علی؛ کشاف اصطلاحات الفنون، کلکته، 1862 م، اعید طبعه فی طهران 1967 م
8
- جرجانی، أبوالمحاسن الحسین بن الحسن، جلاء الأذهان و جلاء الأحزان (=تفسیر گازر )، تصحیح میر جلال الدین محدث، چ1، تهران، 1337
9
- رازی، أبوالفتوح؛ روض الجِنان و رَوح الجَنان فی تفسیر القرآن، آستان قدس رضوی، 1368
10
- زمخشری، جار الله محمود بن عمر؛ تفسیر الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، دار الکتاب العربی، بیروت
11
- شرتونی، رشید؛ مبادیء العربیه، دار المشرق، بیروت، الطبعه 11 (ارجاع به شماره قواعد)
12
- عباس حسن؛ النحو الوافی، دارالمعارف بمصر، چ 3، 1974 م
13
- قاسانی، غیاث الدین جمشید؛ مفتاح الحساب، 1306 هـ ق
14
- لغت نامه دهخدا (بسبب متعدد بودن مؤلفان فقط به «لغتنامه» ارجاع داده شده است)
15
- معین، محمد؛ مفرد و جمع و معرفه و نکره، انتشارات دانشگاه تهران، 1337
16
- میبدی، رشیدالدین؛ کشف الأسرار و عده الأبرار، چاپخانه دانشگاه تهران، 1339
17
- ناتل خانلری، پرویز؛ دستور زبان فارسی، بنیاد فرهنگ ایران، 1351.
18
- نجم الغنی؛ نهج الأدب، لکهنو، 1919م.
19
- همایون فرخ، عبدالرحیم؛ دستور جامع زبان فارسی، چ1 ، چاپخانه علی اکبر علمی، تهران، 1337
20
ORIGINAL_ARTICLE
تطور النقد مع ابن أبی عتیق
لقد سلک النقد الأدبی عند العرب طرقاً بعیدة ومرّ بأطوار کثیرة حتی وصل الینا قائماً بین أیدینا.فکان فی أول أمره ـ فی العصر الجاهلی ـ نقداً تأثریاً مبنیاً علی الذوق الفطری. انّ نقد الجاهلیین کان ولید ذوقهم و فطرتهم التی تنفعل وتتأثر بما تسمع من قول، فتصدر الحکم له أو علیه مجملاً غیرمعلّل. فالناقد یصغی للقول، فاذا أعجبه وطرب له فهو عنده أحسن ما قیل أو أحسن ما سمع.
طلع الإسلام ورسّخ مبادئه فی النفوس وفی النتیجة ظهر مقیاس ومعیار للنقد وهو"الحق"و"الصدق". فأی شعر وافق الحقّ والصدق کان یحکم علیه بالجودة وما لم یوافقه فهو ردیء مرذول.
وفی العصر الأموی ظهرت شخصیة ناقدة ـ ولعلّها أکبر شخصیة ناقدة فی هذا العصر ـ وسلکت به خطوةً الی النقد التعلیلی. هذه الشخصیة هی شخصیة ابن ابی عتیق. وفیما بین أیدینا من أخباره، ومعظمها من کتاب الأغانی لابی الفرج الأصفهانی (356-284ه)، الکثیر من نقد هذه الشخصیة العفیفة لأشهر شعراء عصره: عمر بن ابی ربیعة، کثیر عزّة، نُصیب، عبیدالله بن قیس الرقیات وغیرهم، نقداً مصحوباً بالدعابة والسخریة. وکان ابن أبی عتیق یتّخذ الدعابة والفکاهة والسخریة التی فطر علیها وتصل أحیاناً الی حدّ الایجاع، اسلوباً فی النقد الادبی، یهدف من وراءها الی التصحیح والتوجیه.
وما من شک فی أنّه کان لإبن أبی عتیق آراؤه الثاقبة، وکان لملاحظاته الذکیة الناشئة عن علم وفهم، أثر ملحوظ فی تطوّر النقد الأدبی ورقیه و فتح آفاق جدیدة فیه. فی هذا المقال تطرح نماذج عملیة من نقد هذه الشخصیة لیتّضح مدی أثره فی تطوّر النقد الأدبی. والحمد لله رب العالمین.
https://iaall.iranjournals.ir/article_1617_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2007-04-19
111
133
ابن أبی عتیق
النقد الأدبی
التطوّر
شهریار
همتی
1
AUTHOR
- ابنخلکان، ابوالعباس، شمسالدین، احمدبن محمدبنابىبکر، وفیات الاعیان و أنباءابناءالزّمان ، القاهرة، مکتبةالنهضة المصرّیة، بدون تاریخ
1
- ابنرشیق القیروانى، العمدة فى محاسن الشعر و آدابه،المجلد الاول،بیروت، دارالمعرفة، 1408هـ
2
- ابوالفرج الاصفهانى، الأغانى، بتحقیق عبدالأمیرعلىمهنّا و سمیرجابر، بیروت، دارالفکر للطباعة والنشر و التوزیع الطبعةالاولى، 1407 هـ
3
- أبوالقاسم علی بن الحسن،المعروف بابن عساکر،تاریخ مدینة دمشق، دراسة وتحقیق علی شیری بیروت، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع،الطبعة الاولى، 1419هـ - 1998 م
4
- احسان عباس، تاریخ النقدالادبى عندالعرب (من القرن الثانى حتى القرن الثامن الهجرى)، عمّان، دارالشروق، 1993 م
5
- احمد احمد بدوى، اسس النقد الأدبى عند العرب، الفجالة القاهرة، مکتبة نهضة مصر، الطبعة الثالثة، 1964 م.
6
- التستری، محمد تقی، قاموس الرجال، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین،،ط: الاولى، 1419 ه
7
- الحسین بن محمد بن المفضل المعروف بالراغب الأصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، دمشق،دار النشر / دار القلم -
8
- خیرالدین الزرکلى، الاعلام، بیروت،دارالعلمللملایین، 1990 م
9
- شوقى ضیف، العصر الاسلامی، مصر، دارالمعارف الطبعةالسادسة
10
- الصفدی، الوافی بالوفیات، تحقیق: أحمد الأرناؤوط وترکی مصطفى، بیروت،دار إحیاء التراث، 1420هـ
11
- عز الدین بن ابى الحسین على ابن محمد بن عبد الکریم الجزرى،ابنالاثیر، الکامل فىالتاریخ، بیروت، دارالکتابالعربى، 1400 هـ
12
- عیسى علی العاکوب، التفکیر النقدی عندالعرب،دمشق دارالفکر،2002م
13
- قدامةبنجعفر، نقدالشعر، القاهرة، مکتبة الکلیّات الأزهرّیة، الطبعةالاولى، 1398 هـ
14
- محمدحسینمشایخ فریدنى، ترجمه مجلد اول الاغانی ، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، 1358ش
15
- المرزبانى، الموشح فى مآخذ العلماء علىالشعراء، بیروت، دارالکتب العلمیة، الطبعةالاولى، 1415هـ
16
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل اعتراض نحوی در ترجمه شعر عربی
شعر، دارای ساختاری خاص است و مواردی از قبیل اعتراض یا فصل نحوی، از ویژگیهای این ساختار است.
اعتراض نحوی، به این معنی که کلامی در یک جمله، با قبل و بعد خود هیچ گونه تعامل لفظی ندارد. تبیین این ویژگی موجب تسهیل درک معنای ظاهری یک بیت و ترجمۀ آن است. در این نوشتار با اشاره به سابقۀ مقولۀ اعتراض در نحو عربی و تبیین مفهوم لغوی و اصطلاحی و برشمردن انواع معترضها در نثر و نظم، پارهای از مصداق های آن در اشعار عربی، مانند اعتراض «جار و مجرور»، «منادی»، «ظرف»، «انواع مفعول»، «جملۀ دعایی» و «جملۀ حالیه» معلوم گشته و برای ترجمۀ ابیاتی که دارای این مشخّصۀ شعری هستند پیشنهادهایی ارائه شده است، بدان امید که این نوشتار، سرآغازی بر ارائۀ راهکار در تسهیل ترجمۀ شعر باشد.
https://iaall.iranjournals.ir/article_1618_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2007-04-19
135
157
فصل
اعتراض
ترجمۀ شعر
ضرورت شعری
عباس
اقبالی
1
AUTHOR
- ابن عقیل عبد الله، شرح الفیه، مصر،المکتبة التجاریة، غیر مؤرّخ.
1
- ابن درید، محمد، جمهرة اللّغة، بیروت،دار صادر، غیر مؤرّخ.
2
- ابن منظور، محمد بن مکرّم، لسان العرب، قم،نشر ادب الحوزة، 1363 هـ ش.
3
- إبن یعیش، موفّق الدّین، شرح المفصّل، طهران،نشر ناصر خسرو، غیر مؤرّخ.
4
- أعشی، مییمون بن قیس، دیوان أعشی تحقیق کامل سلیمان، بیروت،دارالکتاب اللّبنانی، 1998،
5
- امرؤ القیس ، دیوان امرؤ القیس ،بیروت،دار بیروت للطباعة و النّشر، 1406هـ.
6
- الانصاری، ابن هشام،جمال الدّین،مغنی اللّبیب عن کتب الأعاریب،تهران،علمیّه،1374 ق.
7
- البَرقوقی عبد الرّحمن، شرح دیوان المتنبّی، بیروت، دار الکتاب العربی، 1407هـ ق.
8
- تأبّط شرا، ثابت، دیوان تحقیق عبدالرحمن المصطاوی، بیروت،دارالمعرفة، 2003م.
9
- التفتازانی، سعد الدّین، مختصر المعانی، تهران،مکتبة مرتضوی، غیر مؤرّخ.
10
- جمیّل بثینة، دیوان جمیل، تحقیق مهدی محمد ناصر الدین، بیروت،دارالکتب العلمیة، 1413هـ.ق.
11
- الذبیانی، نابغة دیوان نابغة، تحقیق علی بو ملحم، بیروت، مکتبة الهلال، 2001م.
12
- الزرکلی، خیر الدّین، الأعلام، بیروت،دارالعلم للملایین، 1968م.
13
- الزوزنی، حسین، شرح المعلّقات السبع، ارومیه،منشورات 1405هـ ق..
14
- سیبویه،عمروبن عثمان، الکتاب، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، بیروت، دارکتب العلمیّة 1408 هـ ق.
15
- السیوطی جلال الدین، الأشباه و النّظائر، بیروت،دارالکتاب العربی، 1984م.
16
- السیوطی، جلال الدین، همع الهوامع ، تحقیق بدر الدین النعسانی، قم،منشورات الرضی، 1405 هـ.ق.
17
- الشّرتونی، رشید، مبادی العربیّة، بیروت،کاتولیکیّة، غیر مؤرّخ.
18
- الصّعیدی، عبد المتعال، الکمیت بن زید و قصائده الهاشمیّات، القاهرة، دار الفکر العربی، غیر مؤرّخ.
19
- الضّبّی، المفضّلیّات ،شرح الخطیب التبریزی،تحقیق فخر الدّین قباوة، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1391 هـ.ق
20
- طرفة بن العبد: دیوان، تحقیق سعدی العنادی، بیروت،دار الکتاب العربی، 1418هـ.ق.
21
- العُکبُری، أبو البقاء عبد الله، شرح دیوان المتنبّی، تحقیق فاروق الطبّاع، بیروت، دارالأرقم، ط1، 1348هـ.
22
- کعب بن زهیر، دیوان، تحقیق علی فاعور، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1407هـ.ق.
23
- المبرّد ابو العباس، المقتضب،تحقیق محمد عبد الخالق عضیمة، بیروت،عالم الکتب، غیر مؤرّخ.
24
- المرزوقی، احمد، شرح حماسه ابی تمّام، بیروت، دارالکتب، 1991م.
25
- معلوف، لویس، المنجد فی الاعلام، بیروت،مطبعة الکاتولوکیّة، ط 21، غیر مؤرّخ.
26
- مولایی نیا عزّت الله، تحلیل و بررسی اسالیب اعتراض در قرآن، ،رسالۀ دکتری، تهران، دانشگاه تربیت مدرّس،1383 هـ ش.
27
- هاشمی، احمد، جواهر البلاغة، بیروت، دار إحیاء التّراث العربی، غیر مؤرّخ.
28
- یعقوب، امیل بدیع، میشال عاصی، المعجم المفصّل، بیروت، دارالعلم للملایین، 1991م.
29
ORIGINAL_ARTICLE
سبک شناسی هجویات متنبّی
هجو از فروع ادب غنایی به شمار می رود و مانند هرگونة ادبی دیگر، دارای ویژگــی های سبکی خاصّی است که شناخت آنها، می تواند در درک بهتر ساختـار و ارزش ادبی آن مؤثّر واقع شود. این امر با وجود اهمیّت آن در فراهم نمـــودن زمینة مناسـب جهت مطالعـات روان شناختــی و جامعه شناختــی به ویژه جامعه شناسی ادبیات، به دلیل سیطرة نقد اخلاقـی در مقایسه با انواع دیگر ادبی بسیار کمتر مورد توجه واقع شده است.پژوهش حاضر به بررسی سبک شناسی هجــویات متنبّی میپردازد و سعی دارد آنها را در سه حیطه زبانی، ادبی و فکری، با روش کتابخـانه ای و با استفاده از شیوة تحلیل محتوا، مورد بررسی قرار دهد. سلب صفات نیکــــو و انتساب صفات و ویژگی های بدِ خُلقی و خَلقی، خواه واقعی یا ادّعایی، با استفاده از ساخت تصغیر، نمادهای حیوانی، واژه های تابو و مسائلی از این دست، با بهره گیری از امکانات ادبی چون بیان و بدیع، نمونه هایی از جلوه های سبکی هجو در دیوان متنبّی محسوب میشود.
https://iaall.iranjournals.ir/article_1619_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2007-04-19
159
176
ادبیات غنایی
سبک شناسی
متنبِّی
هجو
سید احمد
پارسا
1
AUTHOR
فرشاد
مرادی
2
AUTHOR
الف ـ فارسی وعربی
1
1- البقاعی، أحلی ماقیلَ فی الهِجاء.بیروت،دارالکتاب العربی، ایمان(1427ه.ق).
2
2- برقوقی، عبدالرحمن[بی تا]، شرح دیوان المتنبّی.بیروت،دارالکتب العربی.
3
3- پروینی، خلیل وتورج زینی وند: «فخردرشعرمتنبّی وخاقانی»،مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه مشهد،شماره ی 145،تابستان1383.
4
4- جمال الدین، محمدبن مکرم[بی تا]، لسان العرب.بیروت:دارصادر.
5
5- جوینی، محمد(1382ه.ش)،تاریخ جهانگشای جوینی به تصحیح محمدقزوینی.تهران:دنیای کتاب،چاپ سوم.
6
6- حسینی زبیدی،محمدمرتضی(1956م)،تاج العروس. [بی جا].
7
7- داد،سیما(1378ه.ش)،فرهنگ اصطلاحات ادبی.تهران:انتشارات مروارید،چاپ سوم.
8
8- رستگار فسایی، منصور(1372).انواع شعر فارسی.شیراز: نوید، چاپ دوم
9
9- زمخشری، جارالله محمودبن عمر(1343ه.ش) ،مُقَدّمَةُ الأدب به کوشش محمدکاظم امام.تهران:دانشگاه تهران.
10
10- شفیعی کدکنی، محمدرضا(1372ه.ش)، مفلس کیمیافروش.تهران:انتشارات سخن.
11
11- صفا،ذبیح الله(1369)، تاریخ ادبیات در ایران. تهران: فردوس.
12
12- صفی پوری، عبدالرحیم بن عبدالکریم(1377ه.ق)، مُنْتَهی الأرَب فی لُغةِ الْعَرَب.تهران: اسلامیه.
13
13- ضیف، شوقی(1960)، تاریخ الأدب العربی(العصر الجاهلی). قاهره: دارالمعارف.
14
14- الفاخوری، حَنّا(1374)، تاریخ ادبیات عرب.ترجمه ی عبدالمحمد آیتی، تهران: توس، چاپ سوم.
15
15- فاضلی، محمد: «شعرمتنبّی درخدمت رسالت فکری او»، مجلهی دانشکدهی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه مشهد، شماره ی اول و دوم، سال بیست ونهم،1375ه.ش.
16
16- کاسب، عزیزالله (1366)، چشمانداز تاریخی هجو، تهران: ناشر مؤلف.
17
17- متنبی، ابوطیب(1427ه.ق). دیوان المتنبی. عبد الرحمن مصطاوی. بیروت: دارالمعرفه، الطبعه الثانیه.
18
18- محمدحسین، محمد(1970م)، ألهجاء وألهَجاءون فی الجاهلیه.بیروت: دارالنهضه العربیه.
19
19- مصاحب، غلامحسین، (1374ه.ش)، دایرة المعارف فارسی.تهران:امیرکبیر.
20
20- منوچهریان، علیرضا(1382ه.ش)، ترجمه و تحلیل دیوان متنبّی.تهران:انتشارات نورعلم.
21
21- نیکوبخت، ناصر (1380)، هجو در شعر فارسی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
22
ب ـ انگلیسی
23
1. A.S. Hornby. (2000).OxfordAdvanced Learner's Dictionary of Current English. Sixth Edition:Oxforduniversity press.
24
2. Benton, William. (1943-1973). Encyclopedia Britannica .Inc.
25
3. Cudden .J.A . (1979). A Dictionary of literary terms. Seventh Edition , Harmonds worth ,Penguen Books
26
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و نقد « الأدب المقارن» اثر طه ندا
ادبیات تطبیقی از دیدگاه پیشگامان فرانسوی این علم، به بررسی وتحقیق در باب روابط تاریخی ادبیات ملی با ادبیات دیگر ملتها می پردازد. مفهوم مهم و اساسی تأثیرگذاری و اثرپذیری از آغاز بر پژوهشهای تطبیقی غالب بود، تا آنکه در نیمةدوم قرن بیستم، مکتب آمریکایی به ثمر نشست. این مکتب نقدی، وجود پیوندهای تاریخی را در ادبیات تطبیقی ضروری نمی شمارد؛ همچنین به مقایسة ادبیات با معارف بشری و شاخه های مختلف علوم انسانی نیز اهتمام دارد.
در سال 1973 طه ندا نویسنده مصری، کتاب الأدب المقارن» (= ادبیات تطبیقی) خود را در بیروت (دارالنهضة العربیة) منتشر کرد. پایبندی به مفهوم کلاسیک ادبیات تطبیقی و علاقه مندی شدید وی به پژوهشهای تطبیقی اسلامی دراین اثر آشکار است. او کتاب خود را در دو بخش نظری وتطبیقی تألیف نمود. اینک به اختصار فراوان از پیدایش این پژوهش ادبی در اروپا و آمریکا و مکاتب مشهور آن سخن گفته و سپس به بررسی و نقد کتاب «الأدب المقارن» اثر طه ندا می پردازیم.
https://iaall.iranjournals.ir/article_1620_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2007-04-19
177
186
ادبیات تطبیقی
مکتب فرانسه
مکتب آمریکایی
هادی
نظری منظم
1
AUTHOR
- آذرنوش، آذرتاش، چالش میان فارسی و عربی، تهران،نشر نی، چاپ 1، 1385 هـ.ش.
1
- .................................؛ چالش، «التعامل الثقافی بین الفارسیة و العربیة»، مجلة الجمعیة العلمیةالایرانیة للغة العربیة و آدابها، العدد الخامس، 1385هـ. ش.
2
- اته، هرمان؛ تاریخ ادبیات فارسی، ترجمه رضازاده شفق، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1337 هـ. ش.
3
- البخاری، محمد بن عبدالله؛ داستانهای بیدپای، به کوشش ناتل خانلری و محمد روشن، نشر خوارزمی، چاپ 2، 1369 هـ. ش.
4
- براون، ادوارد؛ تاریخ ادبیات ایران، ترجمه فتح الله مجتبایی، تهران، چاپ 5، 1373 هـ ش.
5
- الخطیب، حسام؛ آفاق الأدب المقارن عربیاً و عالمیاً، دمشق، دارالفکر، الطبعة الثانیة، 1999 م.
6
- دودپوتا، عمرمحمد؛ تأثیر شعر عربی بر تکامل شعر فارسی، ترجمه سیروس شمسیا، تهران، صدای معاصر، چاپ 1، 1382هـ ش.
7
- الرادویانی، محمد بن عمر؛ ترجمان البلاغة، به کوشش احمد آتش، استانبول، انتشارات ابراهیم خروس، چاپ 1، 1949 م.
8
- زرین کوب، عبدالحسین؛ یادداشت ها و اندیشه ها، به کوشش عنایت الله مجیدی، تهران، 1351 هـ ش.
9
- شفیعی کدکنی، محمدرضا؛ صور خیال در شعر فارسی،تهران، انتشارات آگاه، چاپ 6، 1375 هـ ش.
10
- شمیسا، سیروس؛ کلیات سبک شناسی، تهران، انتشارات فردوس، چاپ 6، 1380 هـ ش.
11
- صفا، ذبیح الله؛ تاریخ ادبیات در ایران، تهران، انتشارات ابن سینا، 1351 هـ ش.
12
- عبود، عبده؛ الأدب المقارن، مشکلات و آفاق؛ دمشق، اتحاد الکتاب العرب، 1999 م.
13
- علوش، سعید؛ مدارس الادب المقارن، المرکز الثقافی العربی، الطبعة الاولی، 1987 م.
14
- فرشیدورد، خسرو، درباره ادبیات و نقد ادبی، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ 4، 1382 هـ ش.
15
- فروزانفر، بدیع الزمان؛ مباحثی از تاریخ ادبیات ایران، تهران، 1354 هـ ش.
16
- گوته، یوهان ولفگانگ؛ دیوان شرقی، ترجمه شجاع الدین شفا،نشریه کتابخانه ابن سینا، چاپ 2،
17
1343 هـ ش.
18
- مجیب المصری، حسین؛ صلات بین العرب و الفرس و الترک، القاهرة، الدارالثقافیة للنشر، الطبعة الاولی، 2001 م.
19
- مکی، الطاهر احمد؛ الادب المقارن، أصوله و تطوره و مناهجه، القاهرة، دارالمعارف، الطبعة الاولی، 1987 م.
20
- مینوی، مجتبی؛ فردوسی و شعر او،تهران، انتشارات توس، چاپ 3، 1372 هـ ش.
21
- ندا، طه؛ الأدب المقارن، بیروت، دارالنهضة العربیة، الطبعة الثانیة، 1991 م.
22
- نفیسی، سعید؛ تاریخ نظم و نظم در ایران و در زبان فارسی..، چاپخانه میهن، 1344 هـ ش.
23
- هلال، محمد غنیمی؛ الأدب المقارن، نهضة مصر للطباعة و النشر.
24