بهنوش اصغری؛ محمد فاضلی؛ کبری روشنفکر
دوره 6، شماره 16 ، مهر 1389، ، صفحه 1-12
چکیده
نحویان بحثهای فراوانی در باره کاربرد حروف جر با افعال، کردهاند که محور تمام آنها پاسخ به این پرسش میباشد: آیا هر فعل همواره با یک حرف جر خاص بهکارمیرود یا آنکه بر حسب مقتضای معنایی میتواند با دیگرحروف جرهم بهکار رود؟! البته هدف نهایی این گونه مباحث بیان اسلوبهای بلاغی و اغراض بیانی حروف جر در قرآن کریم، آشکار ...
بیشتر
نحویان بحثهای فراوانی در باره کاربرد حروف جر با افعال، کردهاند که محور تمام آنها پاسخ به این پرسش میباشد: آیا هر فعل همواره با یک حرف جر خاص بهکارمیرود یا آنکه بر حسب مقتضای معنایی میتواند با دیگرحروف جرهم بهکار رود؟! البته هدف نهایی این گونه مباحث بیان اسلوبهای بلاغی و اغراض بیانی حروف جر در قرآن کریم، آشکار نمودن میزان تأثیر قرآن در قریحة عربی، همچنین شناسایی شیوه‌های اسلوبی بهتر و روشهای تعبیری زیباتر در قرآن به منظور درک اعجاز بیانی قرآن کریم، بوده است. حرف جر «الی» 747 بار در قرآن به کار رفته است که یک بار آن زائده و برای تاکید میباشد و702 مرتبه در معنای اصلی آن یعنی (انتهای غایت) ، 10 مرتبه در معنای مصاحبت (مع)، 21 مرتبه در معنای اختصاص (لام)، 4 مرتبه در معنای تبیین و 5 مرتبه در معنای ظرفیت (فی) و دو مرتبه در معنای برتری (علی) و دو مرتبه در معنای الصاق( الباء) به کار رفته است.دقت در مفهوم اصلی آیات و واژههای آن، حتی آیات قبل و بعد، نشان میدهد که هیچ حرفی به جای حرف دیگر بهکار نرفته است زیرا منطقی به نظر نمیرسد که وقتی حرفی برای معنایی خاص وضع شده، حرف دیگری رسالت ایفای معنای آن را بر عهده بگیرد!
سردار اصلانی؛ نصرالله شاملی؛ عسگر علی کرمی
دوره 8، شماره 21 ، بهمن 1390، ، صفحه 1-20
چکیده
ابو ماضی از شاعران پیشگام در زمینه رمز واسطوره است، اما بیشتر تحقیقاتی که در مورد او صورت گرفته، به این موضوع از دیدگاه هنری نپرداخته، بلکه بیشتر متوجه جوانب اخلاقی و تشبیهی بوده، به گونه ای که او در زمینه تصویر های حسی، شاعری بزرگ به حساب آمده است، اما کمتر تحقیقی به جنبه ابداعی و هنری تصویرهایش پرداخته است. این تحقیق به بررسی رمزها ...
بیشتر
ابو ماضی از شاعران پیشگام در زمینه رمز واسطوره است، اما بیشتر تحقیقاتی که در مورد او صورت گرفته، به این موضوع از دیدگاه هنری نپرداخته، بلکه بیشتر متوجه جوانب اخلاقی و تشبیهی بوده، به گونه ای که او در زمینه تصویر های حسی، شاعری بزرگ به حساب آمده است، اما کمتر تحقیقی به جنبه ابداعی و هنری تصویرهایش پرداخته است. این تحقیق به بررسی رمزها و تصویرهای رمزی این شاعر پرداخته، و نشان داده که بسیاری از تعبیرهای او مبتنی بر تصویرهای بیانی و تشبیهی و مقایسه ای است، و توجه او بیشتر جوانب ظاهری رمزها بوده، بدون آنکه حقیقت روانی و فراگیر در ورای آن باشد. هر چند که حکایتهای رمزی سهمی عمده ای در شعر او داشته، و ارزش اخلاقی واجتماعی بارزی دارند، اما اندکی از آنها، در دایره تصویر رمزی هنری وارد می شود، واین امر از آن جهت است که شاعر بیشتر در پی بیان تفکری خاص یا موعظه ای اخلاقی هست، نه حقیقتی درونی. و کمتر تصویری و رمزی در دیوان او به چشم می خورد که از حدود موازنه و حس جامد فراتر رود و بینشی وحدت گرایانه را جایگزین آن کند، و در پی واقعیتی روانی باشد، اما این تصاویر اندک نیز توانسته اند در آسمان هنر اوج بگیرند.
غلامرضا کریمی فرد؛ قیس خزاعل
دوره 6، شماره 15 ، تیر 1389، ، صفحه 1-24
چکیده
سیاب از جمله شاعران معاصری است که بهمنظور رهایی ساختار شعر از بند کهنهگرایی و جمود، از نمادهای شخصی در آثار شعری خود استفاده میکند. البته در ادبیات کهن عربی، نمادهایی مانند ماه، شمشیر، هلال، صلیب و غیره به کار میرفته است؛ اما سیّاب با توجه به نیازهای شاعرانهاش در روزگار معاصر، نمادهایی شخصی همچون مرگ و رستاخیز، جیکور، ...
بیشتر
سیاب از جمله شاعران معاصری است که بهمنظور رهایی ساختار شعر از بند کهنهگرایی و جمود، از نمادهای شخصی در آثار شعری خود استفاده میکند. البته در ادبیات کهن عربی، نمادهایی مانند ماه، شمشیر، هلال، صلیب و غیره به کار میرفته است؛ اما سیّاب با توجه به نیازهای شاعرانهاش در روزگار معاصر، نمادهایی شخصی همچون مرگ و رستاخیز، جیکور، بُوَیب و باران و وفیقه را آفریده است.
نقاب نیز سازکار رمزگرایانهی دیگری است که در اصل، اصطلاحی برگرفته از تئاتر و نمایش میباشد. در این روش، شاعر شخصیت یا پارهای از ویژگیهای آن را با صفات و احوال خود در هم میآمیزد، تا بدین وسیله شخص سومی (نقاب) پدیدار شود که نه شخصیت شاعر است و نه شخصیت اصلی مستعار. در شعر سیاب نیز چهار نقاب عمده به چشم میخورد که عبارتند از: أیوب، تموز، مسیح و سیزیفیوس.
شاعر این گونه نمادها را با قدرت نوآوری خود در شعر آفریند، یا اینکه آنها را از خاستگاه اولیهاش یعنی زبان و تاریخ و ادبیات می‌گیرد و معنایی ویژه و روحی تازه به آنها میبخشد.
نور محمد علی القضاه
دوره 6، شماره 14 ، خرداد 1389، ، صفحه 1-19
چکیده
در نقد ادبی کهن فارسی و عربی دو جریان نقدی متفاوت پدید آمد که یکی از آن دو به بازگشت به اصول کهن ادب و شعر فرامیخواند و بر پایبندی به این اصول پا میفشارد،و دیگری به تجدید و نوآوری در این زمینه اهمیت میداد، از اینرو تصویری نه چندان روشن از اختلافات میان دو گروه در صحنة ادبیات آشکار گردید.در دورة کنونی این درگیریهاا میان طرفداران ...
بیشتر
در نقد ادبی کهن فارسی و عربی دو جریان نقدی متفاوت پدید آمد که یکی از آن دو به بازگشت به اصول کهن ادب و شعر فرامیخواند و بر پایبندی به این اصول پا میفشارد،و دیگری به تجدید و نوآوری در این زمینه اهمیت میداد، از اینرو تصویری نه چندان روشن از اختلافات میان دو گروه در صحنة ادبیات آشکار گردید.در دورة کنونی این درگیریهاا میان طرفداران نوآوری و پیروان سنتگرایی شدّت گرفت، شاید علت اصلی این امر رویکرد ایرانیان و عربها به غرب و دانشهای غربی بوده باشد. یکی خواستار فراموشی گذشته و نوآوری بر اساس نظریههای نوین غربی است و دیگری با تعصّب هرچه تمامتر تمامی علوم غربی را ردّ میکند و نمیپذیرد، در این میان کسانی هستند که به میانهروی و اعتدال گرایش دارند،ولی این درگیری به سود هواداران نوآوری تمام شد که به نوبة خود به دو گروه نوآوران سنتگرا و نوآوران چپگرا تقسیم میشوند. آنچه اینجا بحث میشود بررسی حقیقت این تقابل میان نوآوری و سنتگرایی در نقد ادبی کهن و معاصر فارسی و عربی و همچنین توضیح رویکردهای مهمترین طرفداران دو گروه است.
جعفر دلشاد؛ علی اکبر مرادیان
دوره 5، شماره 13 ، بهمن 1388، ، صفحه 1-17
چکیده
پایبندی ادیب و موضع گیری او نسبت به مسائل سیاسی و اجتماعی جامعه، نشانه احساس مسؤولیّت وی است،زیرا میخواهد با جامعه خود همکاری لازم را داشته باشد، واین، همان "تعهّد" است. در این صورت است که ادبیّات نقش عمده و کار سازی در هدایت جامعه ایفا میکند، و شاعر متعهّد نمیتواند خود را از مشکلات اصلی جامعه دور نگه دارد؛ پس میکوشد دیدگاه ...
بیشتر
پایبندی ادیب و موضع گیری او نسبت به مسائل سیاسی و اجتماعی جامعه، نشانه احساس مسؤولیّت وی است،زیرا میخواهد با جامعه خود همکاری لازم را داشته باشد، واین، همان "تعهّد" است. در این صورت است که ادبیّات نقش عمده و کار سازی در هدایت جامعه ایفا میکند، و شاعر متعهّد نمیتواند خود را از مشکلات اصلی جامعه دور نگه دارد؛ پس میکوشد دیدگاه خود را در آثارش جلوه گر سازد.
در این مقاله ،از یک سو، دیدگاههای متفاوت ادبا و متفکّران را در باره"ادبیات متعهّد" و. همچنین وظیفة "شاعر متعهّد" نسبت به بیداری مردم بیان میکند.و از سوی دیگر، دیدگاه شاعر پر آوازه عراقی، محمّد مهدی جواهری را را دز این زمینه بیان کرده است در نتیجه سه محور زیر در این مقاله بررسی شده است:
أ) ارائه دیدگاههای متفکّران درباره "ادبیات متعهّد".
ب) ویژگیهای "شعر متعهّد" در اشعار عرب.
ت) ویژگیهای "شاعر متعهّد" از دیدگاه جواهری.
محمد ابراهیم خلیفه شوشتری
دوره 5، شماره 12 ، مهر 1388، ، صفحه 1-22
چکیده
واقعیت تاریخی گواه آن است که علم عروض همانند علم نحو زاییدة تمدن اسلامی است، و مبدع این علم، خلیل بن احمد فراهیدی است که کتابی در این باره نوشت و علم عروض به دستان توانای وی تکامل یافت که این امر حاکی از استعداد و نبوغ او دارد. اما به خاطر عواملی چند، که زیر آمده است، گروهی از پژوهشگران به اصالت علم عروض تردید کزدهاند:
1- ظهور ...
بیشتر
واقعیت تاریخی گواه آن است که علم عروض همانند علم نحو زاییدة تمدن اسلامی است، و مبدع این علم، خلیل بن احمد فراهیدی است که کتابی در این باره نوشت و علم عروض به دستان توانای وی تکامل یافت که این امر حاکی از استعداد و نبوغ او دارد. اما به خاطر عواملی چند، که زیر آمده است، گروهی از پژوهشگران به اصالت علم عروض تردید کزدهاند:
1- ظهور علم عروض به یکباره و تکامل یافته به دست خلیل بن احمد فراهیدی چرا که پیدایش آن، تابع سنت تکامل تدریجی نبوده است.
2- وجود متنی از ابن فارس که از آن چنین استفاده می شود که علم عروض قبل از خلیل وجود داشته است.
3- وجود متنی از بیرونی که دال بر این نکته است که خلیل در وضع علم عروض پیرو هندیها بوده است.
به خاطر این عوامل ومانندآن، برخی از پژوهشگران جدید معتقدند که علم عروض عربی برگرفته از علم عروض سانسکریتی است، وگروهی دیگر بر این باورند که برگرفته از یونان است و گروه سومی هم معتقدند که عروض قبل از خلیل نیز وجود داشته است.
با بررسی آراء و نظریات مخالف و اثبات بطلان آنها؛ و ارائه دلایل تاریخی و علمی مبنی بر اصالت علم عروض؛ و بیان غرض اصلی خلیل بن احمد از ایجاد این علم؛ ودر آخر بیان حقیقت کلمة (المتیر) در نزد باقلانی؛ اصالت علم عروض ثابت میشود.
عبدالغنی ایروانی زاده؛ احمد نهیرات
دوره 5، شماره 11 ، اردیبهشت 1388، ، صفحه 1-19
چکیده
شاعران عرب از دیر باز شخصیت ها و داستان های قرآنی را در شعر خویش بکار برده اند. شاعر معاصر عرب نیز از این داستانها بهره برده ومی برد. زیرا این بخش ازمضامین قرآنی مانند سایر مضامین آن بر ارزش وغنای شعر وی می افزاید.
بدوی الجبل از داستانهای قرآنی وشخصیتهای آن بصورت تلمیحی برای غنی تر شدن شعر خویش وانتقال مضمون آن به مخاطبان یاری جسته ...
بیشتر
شاعران عرب از دیر باز شخصیت ها و داستان های قرآنی را در شعر خویش بکار برده اند. شاعر معاصر عرب نیز از این داستانها بهره برده ومی برد. زیرا این بخش ازمضامین قرآنی مانند سایر مضامین آن بر ارزش وغنای شعر وی می افزاید.
بدوی الجبل از داستانهای قرآنی وشخصیتهای آن بصورت تلمیحی برای غنی تر شدن شعر خویش وانتقال مضمون آن به مخاطبان یاری جسته است.
در این پژوهش ابتدا علل رویکرد شاعر معاصر عرب به داستانهای قرآنی آورده شده است. سپس به نحوه بهروری بدوی الجبل از داستان های قرآن وبازتاب أنها در شعر وی پرداخته شده است. کما اینکه مضمون کلی قصیده وربط آن به داستان قرأنی مورد بررسی واقع شده است. همچنین توانایی ها و ابتکارات وی در استفاده از مضمون قرآنی - بگونه ای که متناسب با نیاز امروز جامعه گشته - مورد بررسی واقع شده است.
حامد صدقی؛ کاظم عظیمی
دوره 4، شماره 10 ، آبان 1387، ، صفحه 1-18
چکیده
گستره واژگان هر شاعر، دریچه ورود به فضای شعر وی است؛ چرا که با آن میتوان اغراض ومعانی مورد نظر وی را فهمید. دایره واژگان در شعر ـ بدون در نظر گرفتن دیدگاه، عواطف و موضع‌گیریهای شاعر ـ ابزاری مناسب برای بیان فکر شاعر و انتقال آن به شمار می‌رود. آشنایی با شعر هر شاعر، همان آشنایی با گستره واژگان وی است. تنوع واژگان یکی از ویژگیهای ...
بیشتر
گستره واژگان هر شاعر، دریچه ورود به فضای شعر وی است؛ چرا که با آن میتوان اغراض ومعانی مورد نظر وی را فهمید. دایره واژگان در شعر ـ بدون در نظر گرفتن دیدگاه، عواطف و موضع‌گیریهای شاعر ـ ابزاری مناسب برای بیان فکر شاعر و انتقال آن به شمار می‌رود. آشنایی با شعر هر شاعر، همان آشنایی با گستره واژگان وی است. تنوع واژگان یکی از ویژگیهای سبکی شعر است که با مقایسه آن در تعدادی از اشعار همراه با آمار و ارقام، میتوان به دو سؤال زیر پاسخ گفت:
1- کدام یک از این اشعار در مقایسه با اشعار دیگر، از دایره واژگان پربارتری برخوردار است؟
2- شاعر در هنگام سرودن شعر، چگونه از گونهگونی واژگان استفاده کرده است؟
این مقاله در نظر دارد با استفاده از یکی از روشهای مقایسه تنوع واژگان و انجام کار عملی و آماری، نمونه اشعاری از دعبل خزاعی، شریف رضی و مهیار دیلمی را در موضوع ادبیات متعهد، مورد پژوهش قرار دهد.
علیرضا محمدرضایی
دوره 4، شماره 9 ، تیر 1387، ، صفحه 1-14
چکیده
برای آشنایی با زبان وادبیات شیرین فارسی که نگهبان فرهنگ ومیراث گرانبهای ماست، نیکوست که گویندگان و علاقه مندان به آن، ظرافتهایی را که بر مرکب الفاظ و ترکیبهای آن نشسته است دریابند تا از دریای جوشان آن دو و مرجانها برچینند. زبان فارسی در برخورداری از پدیده‌های زبانی همانند هر زبان دیگری است.چند معنایی و چناس از چمله پدیده‌های زبانی ...
بیشتر
برای آشنایی با زبان وادبیات شیرین فارسی که نگهبان فرهنگ ومیراث گرانبهای ماست، نیکوست که گویندگان و علاقه مندان به آن، ظرافتهایی را که بر مرکب الفاظ و ترکیبهای آن نشسته است دریابند تا از دریای جوشان آن دو و مرجانها برچینند. زبان فارسی در برخورداری از پدیده‌های زبانی همانند هر زبان دیگری است.چند معنایی و چناس از چمله پدیده‌های زبانی هستند که نمی توان وجودشان را در زبان فارسی منکر شد. در این مقاله به گونه های مختلف «که» و کاربردها و معانی آن برحسب سیاق و ترکیب پرداخته شده است.برای هر یک از دلالتها، مثالی مستند به ادب فارسی ارائة و به معادل آن ذر زبان عربی اشاره شده است.
حسین یوسفی (آملی)؛ عبدالکریم أهوازی
دوره 3، شماره 8 ، آذر 1386، ، صفحه 1-26
چکیده
تحقیق حاضر اهمیت ترجمه و نهضت عظیم ترجمه طی دوره‌های گذشته اسلامی و نیز نقش بزرگ این نهضت در تعامل و تبادل فرهنگی آن دوران را باز می‌نمایاند. این تحقیق به ویژه کاوشی در خصوص تأثیر اندیشه فارسی در فرهنگ اسلامی از طریق آثار فارسی ترجمه شده به عربی و همچنین نقش خود ایرانیان در زمینه‌های مختلف سیاسی، دینی و ادبی است. آنگاه در این ...
بیشتر
تحقیق حاضر اهمیت ترجمه و نهضت عظیم ترجمه طی دوره‌های گذشته اسلامی و نیز نقش بزرگ این نهضت در تعامل و تبادل فرهنگی آن دوران را باز می‌نمایاند. این تحقیق به ویژه کاوشی در خصوص تأثیر اندیشه فارسی در فرهنگ اسلامی از طریق آثار فارسی ترجمه شده به عربی و همچنین نقش خود ایرانیان در زمینه‌های مختلف سیاسی، دینی و ادبی است. آنگاه در این نوشتار به انگیزهها و برخی دلایل اهتمام ورزی و روی آوری به سوی میراث فرهنگی ایرانی – فارسی پرداخته شده و به مشهورترین مترجمان (از فارسی) و نیز مهمترین متون فارسی ترجمه شده به عربی اشاره رفته است.
محمد ابراهیم خلیفه شوشتری
دوره 3، شماره 7 ، مرداد 1386، ، صفحه 1-21
چکیده
علمای عروض توانستند پدیده‌هایى بین واحدهاى آهنگ بیت شعر کشف کنند که این پدیده‌ها نشان دهندة تعامل و رفتار عجیبى بین این آهنگهاست؛ این تعامل در دو جا دیده شده است:
1ـ در داخل یک تفعیله.
2ـ بین دو تفعیله.
این تعامل طبق یک نظام دقیق و ظریف صورت گرفته است که ذیلاً شرح این پدیده‌ها به‌طور مختصر ذکر مى‌شود:
1ـ در بعضى از بحرها ملاحظه ...
بیشتر
علمای عروض توانستند پدیده‌هایى بین واحدهاى آهنگ بیت شعر کشف کنند که این پدیده‌ها نشان دهندة تعامل و رفتار عجیبى بین این آهنگهاست؛ این تعامل در دو جا دیده شده است:
1ـ در داخل یک تفعیله.
2ـ بین دو تفعیله.
این تعامل طبق یک نظام دقیق و ظریف صورت گرفته است که ذیلاً شرح این پدیده‌ها به‌طور مختصر ذکر مى‌شود:
1ـ در بعضى از بحرها ملاحظه شده است که تفعیله هایى که بر دو سبب کنار هم مشتملند، باید یکى از دو سبب آنها زحاف را قبول کند، به شرط این که سبب دوم از زحاف سالم بماند. این پدیده را (المراقبة) نامیده‌اند.
2ـ در بعضى از بحرها دیده شده است که در تفعیله‌هایى که بر دو سبب مشتملند، دو حالت جایز است:
حالت اول: این که هیچ زحافى تقبل نکنند، یعنى دو سبب تفعیله سالم از زحاف مى‌مانند.
حالت دوم: این که یکى از دو سبب تفعیله زحاف را به شرطى تقبل کند که سبب دوم از زحاف سالم بماند.
همچنین در بحرهاى دیگر ملاحظه شده است که این تعامل بین دو تفعیله همسایه صورت گرفته است و سه حالت زیر را دارد:
حالت اول: سبب اول تفعیله بعدى به شرطى زحاف را مى‌پذیرد که آخرین سبب تفعیله قبلى از زحاف سالم بماند.
حالت دوم: آخرین سبب تفعیله قبلى به شرطى زحاف را قبول مى‌کند که اولین سبب تفعیله بعدى از زحاف سالم بماند.
حالت سوم: سبب‌هاى اول و آخر تفعیله‌اى که در وسط قرار دارد، به شرطى زحاف را هر دو قبول کنند که آخرین سبب تفعیله قبلى، و اولین سبب تفعیله بعدى از زحاف سالم بمانند. این پدیده را (المعاقبه) نامیده‌اند.
3ـ در بحرهای دیگر ملاحظه شده است که دو سبب تفعیله در پذیرفتن زحاف آزاد هستند، به‌طوری که مى‌توانند هر دو از زحاف سالم باشند، و یا هر دو زحاف را قبول کنند، و یا یکی از آنها سالم بماند و دیگرى زحاف را بپذیرد. این پدیده را (المکانفة) نام گذاری کردهاند.
محسن پیشوایی
دوره 2، شماره 5 ، تیر 1385، ، صفحه 1-22
محمدابراهیم خلیفه شوشتری
دوره 1، شماره 4 ، بهمن 1384، ، صفحه 1-24
چکیده
من المعلوم لدینا أنَّ القیاس النحوی والصرفی یختلف اختلافاً کلیاً عن القیاس الفلسفی أو المنطقی، وإنْ بدا بینهما نوع من التشابه، فالقیاس النحوی أصیل فی اللغة، وإنْ أدخل بعض النحاة – بعد القرن الرابع – أنواعاً من القیاس المنطقی فی البحوث النحویة. وهذه حقیقة ثابتة جلیة للمتخصصین فی علم أصول النحو. والحقیقة الثابتة الأخری هی ...
بیشتر
من المعلوم لدینا أنَّ القیاس النحوی والصرفی یختلف اختلافاً کلیاً عن القیاس الفلسفی أو المنطقی، وإنْ بدا بینهما نوع من التشابه، فالقیاس النحوی أصیل فی اللغة، وإنْ أدخل بعض النحاة – بعد القرن الرابع – أنواعاً من القیاس المنطقی فی البحوث النحویة. وهذه حقیقة ثابتة جلیة للمتخصصین فی علم أصول النحو. والحقیقة الثابتة الأخری هی أنَّ هذا القیاس اللغوی قد هیمن علی جمیع المسائل النحــویة والصرفیة حتی دعا ذلک رئیس مدرسة الکوفة علیّ بن حمزة الکسائی إلی أن یقول:
إنما النحو قیاسٌ یُتَّبَعْ وبه فی کل أمر یُنتَفعْ
والحقیقة الثابتة الثالثة هی عدم وجود متخصص فی علم أصول النحو، لذلک یجب تربیة أساتذة متخصصین فی هذا العلم. إذ لاشک أنَّ اطـلاع أساتذة النحو والصرف علی حقیقة هذا القیاس وأنواعه یساعد کثیراً علی رفع المستوی العلمی. والمهم أنَّ هذه المقالة قد تکفلت ببیان أربعة أقیسة نحویة تنتمی إلی نوع واحد من أنواع القیاس الأساسیة، وهذا النوع یضم الأقیسة المستنبطة من اطراد دور العقل فی اللغة العربیة.
مرتضی ایروانی نجفی
دوره 2، شماره 6 ، مهر 1385، ، صفحه 1-20
چکیده
الجرّ علی الجوار أحد المواضیع النحویة التی ذکرت استطراداً فی بعض الکتب عند الحدیث عن النعت أو إعراب بیت أو تفسیر آیة. و قلّما ذکر مسقلاً تحت عنوان الجر علی الجوار. و قد اختلفت آراء العلماء فی استعمال العرب له وورودة فی القرآن الکریم بین مؤید و معارض. و قد اشترط بعضهم الستعماله شروطاً استخصلت من کلام العلماء. و یلاحظ اتفاق القائلین باستعماله ...
بیشتر
الجرّ علی الجوار أحد المواضیع النحویة التی ذکرت استطراداً فی بعض الکتب عند الحدیث عن النعت أو إعراب بیت أو تفسیر آیة. و قلّما ذکر مسقلاً تحت عنوان الجر علی الجوار. و قد اختلفت آراء العلماء فی استعمال العرب له وورودة فی القرآن الکریم بین مؤید و معارض. و قد اشترط بعضهم الستعماله شروطاً استخصلت من کلام العلماء. و یلاحظ اتفاق القائلین باستعماله علی وقوعه فی النعت و اختلفوا فی غیره من التوابع. و یستخلص من الشواهد التی دکرت تأییداً له انّ بعضها یمکن حمله علی الضرورة الشعریة، کما وجّه بعضها بشکل یخرجها عن الجوار. ولم تقتصر الشواهد التی ذکرت علی کلام العرب، بل ذکرت آیات قرآنیة شاهداً علی الجوار.
هومن ناظمیان
چکیده
تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری در ابعاد مختلف فرهنگی وتمدنی در محلة شکوفایی خود قرار داشت بهگونهای که فعالیت‌های علمی، فلسفی و ادبی در مشرق اسلامی از رونق بسیاری برخوردار بود. از جمله‌ی این فعالیت‌ها ظهور گروه سرّی اخوان‌الصفا در بصره وبغداد که معتقد بودند باید شریعت اسلامی را با فلسفه‌ی یونانی درهم آمیخت تا جهل ...
بیشتر
تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری در ابعاد مختلف فرهنگی وتمدنی در محلة شکوفایی خود قرار داشت بهگونهای که فعالیت‌های علمی، فلسفی و ادبی در مشرق اسلامی از رونق بسیاری برخوردار بود. از جمله‌ی این فعالیت‌ها ظهور گروه سرّی اخوان‌الصفا در بصره وبغداد که معتقد بودند باید شریعت اسلامی را با فلسفه‌ی یونانی درهم آمیخت تا جهل وگمراهی که عارض شریعت شده، از آن پاک شود. آنها دائرة المعارف بزرگی به وجود آورند که شامل پنجاه ودو رساله وعقاید وتعلیمات خود را در قالب آنها بیان کردند. آنان همچنین از ادبیات داستانی نیز برای بیان باورهای خویش سود می‌جستند؛ از جمله، قصه‌ی دادخواهی حیوان از انسان که در رساله‌ی بیست ودوم اخوان‌الصفا بیان شده است. این داستان براساس ساختارهای فکری واعتقادی اخوان‌الصفا وآرا واندیشه‌هایی که اخوان‌الصفا در زمینه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی، فرهنگی وعقیدتی مطرح کردند مورد بررسی قرار گرفته تا گفتمان اخوان‌الصفا در این قصه تبیین شود. نتایج این پژوهش، نشان میدهد که گفتمان اخوان‌الصفا در این قصه، گفتمانی انتقادی است که بیشتر اقشار جامعه عصر عباسی به ویژه صاحبان سلطه را در برمی‌گیرد و شامل هشت محور است از جمله خردگرایی، آرمان‌گرایی وانتقاد سیاسی و اجتماعی از جامعهی بشری به طور عام و جامعه عصر عباسی به طور خاص.
فاطمه قادری؛ سلاله رخ
دوره 8، شماره 24 ، آبان 1391، ، صفحه 1-23
چکیده
چکیده
سعدالله ونوس ازنمایشنامه نویسان بزرگ سوریه است که برای شکوفایی نمایشنامه عربی تلاش بسیارنمود. آثار سعدالله ونوس جایگاه والایی درمیان نمایشنامه های عربی اصیل دارد، از جمله آنها می توان به نمایشنامه (الملک هو الملک) اشاره نمود که از نمونه های برجسته نمایشنامه ای معاصر است این نمایشنامه به مسائل روزعرب پرداخته، واقعیت های جامعه ...
بیشتر
چکیده
سعدالله ونوس ازنمایشنامه نویسان بزرگ سوریه است که برای شکوفایی نمایشنامه عربی تلاش بسیارنمود. آثار سعدالله ونوس جایگاه والایی درمیان نمایشنامه های عربی اصیل دارد، از جمله آنها می توان به نمایشنامه (الملک هو الملک) اشاره نمود که از نمونه های برجسته نمایشنامه ای معاصر است این نمایشنامه به مسائل روزعرب پرداخته، واقعیت های جامعه عربی و حاکمان آن را منعکس می نماید.
تناص اصطلاحی شایع در نقد عربی حدیث و ترجمه اصطلاح فرانسوی (intertext) میباشد.این اصطلاح به معنای ارتباط و تداخل یک متن با متون دیگر است.تناص دارای قوانین و شکل های متعددی است.
نمایشنامه نویسان خلاق معاصر به منظور پربارنمودن آثار خویش پیوسته به گنجاندن میراث گرانبهای قدیم در آنها اهتمام میورزیدند. سعدالله ونوس از جمله این نمایشنامه نویسان است که درنمایشنامه (الملک هو الملک) از اسلوبها و داستانهای (ألف لیلة و لیلة) به گونه ای مؤثر بهره برده بکار می‌گیرد تا از تأثیر این کتاب مشهور در این نمایشنامه پرده بردارد.
این مقاله برآن است که به تحلیل این نمایشنامه در سایه موضوع تناص بپردازد و در دو زمینه 1- داستان و2- شیوه فنی به بررسی و روشن سازی انواع و اشکال تناص اقدام نماید.
جمال طالبی قره قشلاقی؛ عبدالغنی ایروانی زاده؛ نصرالله شاملی
دوره 8، شماره 25 ، بهمن 1391، ، صفحه 1-22
چکیده
الملخّص:
دعبل الخزاعی أکبر شعراء الشیعة فی العصر العباسی الأول وبدایة العصر الثانی، ذلک العصر الذی عُرف بالثبات والاستقرار من الناحیة السیاسیة، وکثرة المذاهب والنحل من الناحیة الفکریة والعقیدیة؛ نشأ الشاعر فی الکوفة، و قد غذّت روحه من ینابیع الشیعة و انطبعت بطابعها؛ شبّ دعبل علی الإحساس بالظلم و الاضطهاد، و لقّب بالشاعر الهجّاء ...
بیشتر
الملخّص:
دعبل الخزاعی أکبر شعراء الشیعة فی العصر العباسی الأول وبدایة العصر الثانی، ذلک العصر الذی عُرف بالثبات والاستقرار من الناحیة السیاسیة، وکثرة المذاهب والنحل من الناحیة الفکریة والعقیدیة؛ نشأ الشاعر فی الکوفة، و قد غذّت روحه من ینابیع الشیعة و انطبعت بطابعها؛ شبّ دعبل علی الإحساس بالظلم و الاضطهاد، و لقّب بالشاعر الهجّاء الذی حمل خشبته علی عاتقه منذ خمسین سنة باحثاً عمّن یصلبه علیها. تصدّی الشاعر فی کثیر من أشعاره للانحراف و الأوضاع السیاسیة الفاسدة، و قام بتنویر الرأی العام و توعیة المجتمع العباسی. من خلال نظرتنا إلی أشعاره تبیّن أنّه استخدم فی أدبه السیاسی روحاً تهکّمیةً ساخرة فی هجاء الخلفاء العباسیین، و وزرائه و ولاته و نقد النظم السیاسیة القائمة، و استطاع أن یصوّر الحکم المتقلّب و الحالة القلقة و الانحطاط السائد و تبلبل الأمور و فوضی الأعمال فی هذه الفترة.کما تبیّن أنّ الشاعر لم یقصد من هجائه الساخر، الإضحاک و الهزل، بل کانت سخریته ذات أهداف سیاسیة و اجتماعیة بنّاءة. من هذا المنظور جاء هذا البحث لدراسة الجانب الساخر فی شعره السیاسی.
احمد نهیرات
دوره 9، شماره 26 ، اردیبهشت 1392، ، صفحه 1-28
چکیده
چکیده:
شاعر معاصر عرب از میراث اسلامی و خصوصاً ایرانی بهره برده است؛ برای نمونه، عبدالوهاب بیاتی شخصیتهای تاریخی ایرانی را شاعرانه در شعر خویش آورده است.
بیاتی این شخصیتها را بهگونهای موفقیتآمیز برای دلالت بر مفاهیم روحی و انسانی عامی چون شناخت و عشق و اصلاحطلبی و انقلاب و سفر و دگرگونی بهکار برده است. بازتاب این ...
بیشتر
چکیده:
شاعر معاصر عرب از میراث اسلامی و خصوصاً ایرانی بهره برده است؛ برای نمونه، عبدالوهاب بیاتی شخصیتهای تاریخی ایرانی را شاعرانه در شعر خویش آورده است.
بیاتی این شخصیتها را بهگونهای موفقیتآمیز برای دلالت بر مفاهیم روحی و انسانی عامی چون شناخت و عشق و اصلاحطلبی و انقلاب و سفر و دگرگونی بهکار برده است. بازتاب این شخصیتها در شعر وی همنوا و متناسب با چهرهای است که از هر یک از آنها در تاریخ به اثبات رسیده است.
بیاتی به صرف نقل تاریخ این شخصیتها اکتفا نکرده است، بلکه نمایهای امروزی بر آنها نشانده و بهوسیلهی آنها قضایا و دلمشغولیهای معاصرش را که با دیدگاهها و نگرشهای هر یک از آنها مناسب یافته است، ذکر کرده است.
ابداع شعری بیاتی، چهرهای دوستداشتنی از این شخصیتها را ارایه میدهد؛ برای این منظور، وی با خیالپردازی و استفاده از اسطورهها و تغییر در اصل داستانها و با استفاده از روشهای شعری مختلفی چون اسلوب ماسک و صراحتگویی بدین امر رسیده است.
رسول بلاوی؛ مرضیة آباد
دوره 9، شماره 27 ، آبان 1392، ، صفحه 1-16
چکیده
الملخّص:
یعد استدعاء الشخصیات التراثیة فی الشعر المعاصر من الظواهر التی تستخدم لإثراء النص الأدبی؛ فهذه الشخصیات بما فیها شخصیات أهل البیت (ع) وفقاً للظروف الخاصة التی مرّت بها، تحمل فی طیاتها دلالات و رؤی جدیدة تساهم فی خصوبة النص و إثرائهِ. وقد حاول الشاعر العراقی یحیی السماوی أن یجعل من استدعاء هذه الشخصیات، أداة جمالیة تخدم الموضوع ...
بیشتر
الملخّص:
یعد استدعاء الشخصیات التراثیة فی الشعر المعاصر من الظواهر التی تستخدم لإثراء النص الأدبی؛ فهذه الشخصیات بما فیها شخصیات أهل البیت (ع) وفقاً للظروف الخاصة التی مرّت بها، تحمل فی طیاتها دلالات و رؤی جدیدة تساهم فی خصوبة النص و إثرائهِ. وقد حاول الشاعر العراقی یحیی السماوی أن یجعل من استدعاء هذه الشخصیات، أداة جمالیة تخدم الموضوع الشعری، وتؤدی وظیفة جمالیة تساعد على إثراء الدلالات، و تکشف عن الإلحاح أو التأکید الذی یسعى إلیه. فقد ورد هذا الاستدعاء فی شعره بکثافة و انزاح عن معناه الحقیقی لیحمل رؤی رمزیة جدیدة؛ و الشخصیة التی حاولنا رصدنا فی تجربة السماوی هی شخصیة الإمام الحسین بما تحمله من إیحاءات رمزیة و ثیمات دلالیة؛ فقد استدعی الشاعر هذه الشخصیة کرمز خالد للتضحیة و الفداء من أجل المبدأ / الدین، و رمز الباحث عن العدالة و نُصرة المستضعفین فی وجه الجبروت.
هذه الدراسة التی اعتمدت فی خطتها علی المنهج الوصفی – التحلیلی، ترصد استدعاء شخصیة الإمام الحسین (ع) و دلالاتها فی تجربة الشاعر، و ما تحمله هذه الشخصیة من دلالات رمزیة فی شعر السماوی. و فی هذا البحث اعتمدنا علی ثلاثة من دواوین الشاعر و هی "هذه خیمتی.. فأین الوطن"، و "نقوش علی جذع نخلة"، و "لماذا تأخرت دهراً".
ادریس امینی؛ ابوالحسن امین مقدسی
دوره 9، شماره 28 ، آذر 1392، ، صفحه 1-22
چکیده
ملخّص: إن التشابه الکبیر بین اللغة الشعریة المعقدة عند أدونیس بجمالیة لغته الملیئة بالاستعارات المتباعدة و جوانبها التعبیریة و الإیحائیة و بین المدرسة السریالیة و اتساق منهج الشاعر الشعری مع رؤیة هذا المذهب، یطرحان علی الصعیدین الأدبی و المعرفی تساؤلات عن أسباب هذا التقارب بل الانتماء. فالأسلوب الشعری عند أدونیس و بخاصة فی دواوینه ...
بیشتر
ملخّص: إن التشابه الکبیر بین اللغة الشعریة المعقدة عند أدونیس بجمالیة لغته الملیئة بالاستعارات المتباعدة و جوانبها التعبیریة و الإیحائیة و بین المدرسة السریالیة و اتساق منهج الشاعر الشعری مع رؤیة هذا المذهب، یطرحان علی الصعیدین الأدبی و المعرفی تساؤلات عن أسباب هذا التقارب بل الانتماء. فالأسلوب الشعری عند أدونیس و بخاصة فی دواوینه الأولی یتماشی و یتناغم مع عناصر السریالیة و ظهرت بوادر من توجه الشاعر السریالی فی ممارساته الشعریة الأولی و بلغت ذروتها فی هذا الدیوان. و بالرغم من هذا لم یتعرض أی دراسة للسریالیة عند أدونیس و لم تتوقف عندها إلا أقوال مبعثرة تخلو من الاستقصاء و العمق. من هنا و تلبیة لهذه الحاجة، عالج هذا البحث تأثیر المدرسة السریالیة فی ممارسات أدونیس الشعریة و ذلک بالترکیز علی دیوان «کتاب التحولات و الهجرة فی أقالیم النهار و اللیل» و ذلک من خلال دراسة منهجیة وصفیة تحلیلیة تتناول بنیته الجمالیة و التکوینیة. و خلص البحث إلی أنه جاء هذا الدیوان لیعکس تجسیدات السریالیة فی شعر أدونیس کما ینظر لها فی آرائه النقدیة و لیؤکد انتماء الشاعر إلی هذه المدرسة فکرا و ممارسة.
سیمین ولوی؛ مسعوده کوچکی
دوره 9، شماره 29 ، اسفند 1392، ، صفحه 1-19
چکیده
معروف عبدالمجید نویسنده و شاعر مبارز مصری است که پیش از انقلاب اخیر مصر، مدت بیستوهشت سال را در تبعید بهسر برده و در این مدت، تلاش کرده است تا با قدرت ادبی خود به نقد اوضاع سیاسی و اجتماعی کشورش بپردازد.
او اشعاری در مدح و رثای اهل بیت(ع)، بهویژه امام حسین(ع)، دارد که درضمن آن، اوضاع سیاسی کنونی کشورهای عربی بهویژه مصر را با ...
بیشتر
معروف عبدالمجید نویسنده و شاعر مبارز مصری است که پیش از انقلاب اخیر مصر، مدت بیستوهشت سال را در تبعید بهسر برده و در این مدت، تلاش کرده است تا با قدرت ادبی خود به نقد اوضاع سیاسی و اجتماعی کشورش بپردازد.
او اشعاری در مدح و رثای اهل بیت(ع)، بهویژه امام حسین(ع)، دارد که درضمن آن، اوضاع سیاسی کنونی کشورهای عربی بهویژه مصر را با دوران قیام سیدالشهدا مقایسه میکند و با ترسیمکردن ظلم و جور حاکم، روح حماسه را در مخاطب میدمد.
در این مقاله، پژوهشگر میکوشد تا با نشاندادن مظاهر قیام امام حسین(ع) در اشعار عبدالمجید به تبیین شرایط سیاسی جامعهی عربی، بهویژه مصر، بپردازد و بدین وسیله، اهمیت اشعار او را در افروختن شعلهی جنبش بیداری اسلامی و انقلاب اخیر مصر هویدا سازد.
به همین منظور، ضمن معرفی معروف عبدالمجید و آثارش، نمونههایی از اشعار وی تحلیل میشود. ابیاتی که در آنها با نشاندادن جلوههایی از قیام پرشور حسینی، مسلمانان را به پیروی از سرور و سالار شهیدان و مبارزه علیه ستم فرامیخواند.
در این پژوهش، به این مهم دست مییابیم که وی برای تحقق این امر در جایجای اشعارش ضمن تطبیق شرایط کنونی با شرایط عصر امام حسین(ع)، راه آن حضرت را راه آزادگی و پیروزی دانسته که شجاعت و شهادت را به مسلمانان میآموزد. او از حاکمان نالایق، شکوه کرده و به آنان هشدار میدهد که حکومتهای باطلشان نابود خواهد شد.
علی أکبر فراتی
دوره 10، شماره 30 ، تیر 1393، ، صفحه 1-18
چکیده
لما تصفحنا شرح ابن أبی الحدید لنهج البلاغة، ونظرنا فیه من الناحیة اللغویة بوجه الدقة تبیّن لنا أنّ الشارح قد أقام شرحَه على أساسٍ من الشرح اللغوی.
و لما کان النقد المنصف البنّاء صونـًا للغة وحصنًا لها تجاه کل ما یمکن أن یصیبها فی مسار تطورها مع الزمان من الخطأ والزلّة، وبما أن ابن أبی الحدید کغیره من المصنفین والعلماء قد یخطیٔ أحیاناً ...
بیشتر
لما تصفحنا شرح ابن أبی الحدید لنهج البلاغة، ونظرنا فیه من الناحیة اللغویة بوجه الدقة تبیّن لنا أنّ الشارح قد أقام شرحَه على أساسٍ من الشرح اللغوی.
و لما کان النقد المنصف البنّاء صونـًا للغة وحصنًا لها تجاه کل ما یمکن أن یصیبها فی مسار تطورها مع الزمان من الخطأ والزلّة، وبما أن ابن أبی الحدید کغیره من المصنفین والعلماء قد یخطیٔ أحیاناً فی فهمه اللغوی ولا سیما أنه اجتهد فی شرحه للمفردات ولم یتعرض لتفسیرها کالناقل المقلد البحت، فقد قام کاتب هذه السطور بدراسة شرحه اللغوی، ووجّه إلیه بعض الملاحظات وانتقد آراءه اللغویة فی شرح مفردات نهج البلاغة، وأشار إلى الأخطاء اللغویة الناجمة عن عدة أمور، منها عدم العنایة بمتن اللغة والسیاق والعقائد الکلامیة والفروق اللغویة والقواعد الصرفیة والنحویة، وقد أشار إلى أقوال بعض العلماء فی نقد الشارح منهم العلامة اللغوی مصطفى جواد والعلامة الناقد التستری صاحب بهج الصباغة، وقد أفاد من نقدهما، إلى جانب الاستناد إلى المعاجم اللغویة وکتب الأدب والنحو، هذا وقدحاول أن لاینسى أثناء نقده لابن أبی الحدید اضطلاع الشارح فی کثیر من العلوم المتشعبة.
طیبة سیفی؛ نرجس أنصاری
دوره 10، شماره 31 ، شهریور 1393، ، صفحه 1-18
چکیده
در کنار مردان حماسهساز، هماره زنان نیز در تحقق انقلابهای تاریخساز، نقش بزرگی ایفا کردهاند. حماسهی شگرف عاشورا را میتوان بهترین نمونهی این مشارکت دانست. همگان یقین دارند که پایداری وجهاد ستودنی زینب کبری(س) نهضت امام حسین(ع) را جاودانه کرد. شخصیت انقلابی و بینظیر حضرت زینب(س) بر تارک تاریخ درخشیده ونگاه نافذ ...
بیشتر
در کنار مردان حماسهساز، هماره زنان نیز در تحقق انقلابهای تاریخساز، نقش بزرگی ایفا کردهاند. حماسهی شگرف عاشورا را میتوان بهترین نمونهی این مشارکت دانست. همگان یقین دارند که پایداری وجهاد ستودنی زینب کبری(س) نهضت امام حسین(ع) را جاودانه کرد. شخصیت انقلابی و بینظیر حضرت زینب(س) بر تارک تاریخ درخشیده ونگاه نافذ اهل قلم وهنرمندان وبهویژه شاعران را به خود جلب کرده است. در مقالهی حاضر، تلاش شده با نگاهی دقیق، اشعار برجستهی شاعران معاصر عربی وفارسی در مورد حضرت، بررسی شود تا ضمن روشنشدن نحوهی ظهور وتجلی شخصیت ایشان در شعر دو زبان، تفاوتهای ادیبان دو فرهنگ وملت در ترسیم این شخصیت نمایانده شود. افزون برآن، موضوع اسارت نیز به سبب پیوند نزدیک با زنان عاشوراییدر اشعار دوزبان، تحلیل شده است. برخی ازدستاوردهای مقاله نشان میدهد در ترسیم شخصیت حضرت زینب(س) در شعر عاشورایی فارسی، شجاعت ودلاوری، سخنوری وبلاغت، بیش از دیگر صفات، تجلّی یافته درحالی‌که بیشترین صفت در شعر عربی، مظلومیت است. همچنین در شعر فارسی به شخصیت ایشان بسیار دقیقتر وجزئیتر پرداخته شده است
ادبی
علی خالقی؛ عبدالعلی آل بویه لنگرودی
دوره 10، شماره 32 ، آذر 1393، ، صفحه 1-23
چکیده
شاعر امروزی میکوشد نگاهی نو به سنت شعری گذشته داشته باشد، از این رو، سنت در نگاه وی در ساختارها وزن و زبان محدود نمی شود، بلکه از جهان بینی انسانی او سرچشمه می‌گیرد. به همین منظور پژوهش حاضر موضوع سنت و عناصر هنری آن را در اشعار بلند حیدری شاعر عراقی بررسی میکند و به چگونگی بکارگیری سنت توسط شاعر در قصیده های مشهورش می پردازد وارتباطی ...
بیشتر
شاعر امروزی میکوشد نگاهی نو به سنت شعری گذشته داشته باشد، از این رو، سنت در نگاه وی در ساختارها وزن و زبان محدود نمی شود، بلکه از جهان بینی انسانی او سرچشمه می‌گیرد. به همین منظور پژوهش حاضر موضوع سنت و عناصر هنری آن را در اشعار بلند حیدری شاعر عراقی بررسی میکند و به چگونگی بکارگیری سنت توسط شاعر در قصیده های مشهورش می پردازد وارتباطی را که شاعر میان گذشته و حال ایجاد میکند نشان میدهد و شخصیت های ادبی، تاریخی و مردمی و حتی شخصیت های معاصر فراخوانده شده در شعر وی را تحلیل می کند تا ارتباط تنگاتنگ شاعر را با میراث گذشته خود در عراق به خواننده بشناساند و اشتیاق فراوان او را به وطن نشان دهد. این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی تلاش کرده است ساختار سنت را در اشعار بلند حیدری وا کاوی نماید. یافته های این پژوهش نشان می دهد که بلند حیدری سنت را زنده و نو آورانه به کار گرفته که نشان از عمق آگاهی فردی و فرهنگی او دارد. گرایش او به شخصیتهای تاریخی بیانگر گستردگی دید شاعرانه ونوگرایانه‌ای است، که گستردگی جهان درون و دمیدن جنبه های انسانی را در شعر وی نشان میدهد. ضمن این که شاعر چنین رویکردی را با تصویری زنده از واقعیت بازنمایی می کند و آن را با نگاه فلسفی خود نسبت به زندگی و انسان مدرن در هم می آمیزد.
ادبی
دوره 11، شماره 34 ، خرداد 1394، ، صفحه 1-18
چکیده
به‌کارگیری سبک‌شناسی آماری در تحلیل و بررسی متون ادبی، گامی مهم در مسیر عقلایی کردن فهم یک متن ادبی و دوری از تمسک به عنصر ذوق در تحلیل آن متن است. فرضیه بوزیمان یکی از شیوه‌های سبک‌شناسی آماری است که بوزیمان دانشمند آلمانی، نخستین بار آن را مطرح نمود و به این اسم شناخته شد. شیوه‌ای که این فرضیه ارائه میدهد، خواننده را در فهم جوانب ...
بیشتر
به‌کارگیری سبک‌شناسی آماری در تحلیل و بررسی متون ادبی، گامی مهم در مسیر عقلایی کردن فهم یک متن ادبی و دوری از تمسک به عنصر ذوق در تحلیل آن متن است. فرضیه بوزیمان یکی از شیوه‌های سبک‌شناسی آماری است که بوزیمان دانشمند آلمانی، نخستین بار آن را مطرح نمود و به این اسم شناخته شد. شیوه‌ای که این فرضیه ارائه میدهد، خواننده را در فهم جوانب پنهان متون ادبی کمک میکند. بر اساس این فرضیه میتوان میزان هیجان و تحریک عاطفی یک ادیب را در اثرش دریافت، همچنانکه میتوان میان زبان نثر و زبان شعر، و نیز سبک علمی و ادبی تمایز قائل شد. اساس این فرضیه، بررسی واژگان مورد استفادة ادیب و شمارش تعداد افعال و صفات به‌کاررفته در آن است. بر اساس این شمارش و عددی که از نسبت تعداد افعال به صفات حاصل میشود، خواننده میتواند دریابد که آن متن به کدام یک از این دو سبک گرایش دارد. همچنانکه با توجه به فزونی یا کاستی نسبت، میزان هیجانات عاطفی ادیب را در اثرش در می‌یابد. مقاله حاضر به این نتیجه دست یافته که سبک شعر آزاد، به‌واسطه آزادی‌ای که در اختیار شاعر گذاشته و او را در حصار قافیه و التزام تعداد مشخصی از تفعیلات محدود نمی‌کند، از دو نوع دیگر شعر، ادبی‌تر است، درحالی‌که شعر کلاسیک از این حیث در جایگاه میانه می‌ایستد، اما عدد حاصل‌شده از این نسبت در آنچه به شعر سپیدیا قصیدة النثر موسوم است، کمتر از نسبت حاصل‌شده در دو نوع دیگر شعری است.
