سید ابراهیم آرمن؛ مریم اکبری موسی‌آبادی
دوره 11، شماره 35 ، شهریور 1394، ، صفحه 1-21
چکیده
یکی از موضوعات چالش‌برانگیز در زندگینامهخودنوشت این است که آیا نویسنده توانسته‌است فاصلة میان خودش، راوی و شخصیتِ محوری را به حداقل برساند و به عبارت دقیق‌تر آیا توانسته‌است میان این سه عنصر تطابق ایجاد کند. مسلماً ذهنیتِ اکنون نویسنده نسبت به وقایعی که سال‌ها از رخ دادنشان سپری شده‌است با ذهنیت او هم‌زمان با رخ دادن وقایع ...
بیشتر
یکی از موضوعات چالش‌برانگیز در زندگینامهخودنوشت این است که آیا نویسنده توانسته‌است فاصلة میان خودش، راوی و شخصیتِ محوری را به حداقل برساند و به عبارت دقیق‌تر آیا توانسته‌است میان این سه عنصر تطابق ایجاد کند. مسلماً ذهنیتِ اکنون نویسنده نسبت به وقایعی که سال‌ها از رخ دادنشان سپری شده‌است با ذهنیت او هم‌زمان با رخ دادن وقایع بسیار تفاوت دارد و همین موضوع است که میتواند مهارت خلاقانة نویسنده را به بوتة آزمایش بگذارد. در این مقاله این موضوع را در زندگینامهخودنوشت حیاتی، اثر احمد امین بررسی می‌کنیم. یافتهها نشان می‌دهد ازآنجاکه عوامل سازندة شخصیت فعلی نویسنده برای او اهمیت بیشتری دارند، وی توجه خود را بیشتر به تفسیر وقایع و تأثیرشان در زندگی فعلیاش معطوف کرده‌است تا آنکه از زاویة دید شخصیت به شرح وقایع بپردازد، و کمتر موفق به کم کردن فاصله میان دو نظرگاه راوی و شخصیت شده‌است. با توجه به اینکه مبحث زاویة دید به عنوان عنصر مهم داستانی در این مجال بسیار یاریگر است، نظریات ژرار ژنت را سنگ بنای کار خود قرار دادهایم.
ادبی
دوره 11، شماره 36 ، آذر 1394، ، صفحه 1-18
چکیده
احساس غربت قدمتی به اندازة عمر بشر دارد و در همة گونه‌های انسانی از هر نژاد و فرهنگی بروز پیدا کرده‌است. این احساس گاه دل نازک شاعران را نیز تحت تأثیر قرار داده و هر یک از آنان با دیدگاه و موقعیت ویژة خود آن را بیان کرده‌اند. « عدنان صائغ» شاعر معاصر عراقی ازجمله شاعرانی است که تاب تحمل شرایط سخت کشورش را نداشت و به‌ناچار در جست‌وجوی ...
بیشتر
احساس غربت قدمتی به اندازة عمر بشر دارد و در همة گونه‌های انسانی از هر نژاد و فرهنگی بروز پیدا کرده‌است. این احساس گاه دل نازک شاعران را نیز تحت تأثیر قرار داده و هر یک از آنان با دیدگاه و موقعیت ویژة خود آن را بیان کرده‌اند. « عدنان صائغ» شاعر معاصر عراقی ازجمله شاعرانی است که تاب تحمل شرایط سخت کشورش را نداشت و به‌ناچار در جست‌وجوی امنیت و روزی خود به کشور دیگری کوچ کرد و به این احساس دچار شد. جلوه‌های غربت و دلتنگی در شعر این شاعر نمود آشکاری دارد، تاآنجاکه به صورت مبالغهآمیزی به وطن خویش دلبستگی و شوق نشان می‌دهد.
این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی، می‌کوشد به مهمترین موضوعاتی بپردازد که بیانگر غربت و دلتنگی شاعر در دو دیوان: تأبط منفی و تکوینات است و سیاستهای ظالمانه دستگاه حکومتی را نقد می کند. همچنین از ستمگریهای وحشیانة رژیم بعثی عراق، به‌ویژه آزار و اذیت روشنفکران، شاعران و نویسندگان عراقی سخن میگوید. یافتههای این پژوهش نشان می‌دهد که شاعر علیرغم دوری از میهن خویش، همچنان دلبسته و شیفته دوستان، خویشان، و اماکن طبیعی عراق است و غم غربت را با سبکی ساده، روان، زیبا و به دور از لفظپردازی، پیچیدهگویی و آوردن تعابیر پرزرقوبرق بیان می‌کند.
ادبی
AliRedha MohammadRedhaei؛ jehad faidholeslam؛ Abir gaderi
دوره 12، شماره 39 ، شهریور 1395، ، صفحه 1-22
چکیده
زمان و مکان از مهمترین تکنیک‌های روایت به شمار می‌روند که فضا و چهارچوب آن را شکل می‌دهند. چراکه رویدادها بر ضرباهنگ زمان حضور خود را نقش می‌بندند و شخصیت‌ها در مکان حرکت و جان می‌یابند و روایت در چهارچوب زبان با تکیه بر دو بُعد زمانى و مکانی شکل می‌پذیرد. دو عنصر زمان و مکان، با دیگر مؤلفه‌های داستانى چون شخصیت‌ها و رویدادها، ...
بیشتر
زمان و مکان از مهمترین تکنیک‌های روایت به شمار می‌روند که فضا و چهارچوب آن را شکل می‌دهند. چراکه رویدادها بر ضرباهنگ زمان حضور خود را نقش می‌بندند و شخصیت‌ها در مکان حرکت و جان می‌یابند و روایت در چهارچوب زبان با تکیه بر دو بُعد زمانى و مکانی شکل می‌پذیرد. دو عنصر زمان و مکان، با دیگر مؤلفه‌های داستانى چون شخصیت‌ها و رویدادها، رابطهای چالشى و متقابل دارند. همین روابط است که رنگوبوی خاصى به داستان می‌دهد و زمان و مکان را غنا و عمق میبخشد. این مقاله، کتاب «الأیام» طه حسین را که روایتی کلاسیک و شرح زندگى وى است، مورد بحث قرار می‌دهد و بر طبق تقسیمبندی لوتمان "Lotman" زمان و مکان و زیباییهای فضاى داستان را با تکیه بر مسائلی همچون: نمایش بُعد درونى شخصیت‌ها، توصیف زیباییهای مکانهای باز و بسته مورد توجه قرار می‌دهد. روش توصیفى ـ تحلیلى و گاهی روش تحلیل درونى و روانی روش‌های به‌کاررفته در این مقاله بوده‌است و سعى شده شواهد از خود متن داستان باشد.
ادبی
دوره 12، شماره 38 ، خرداد 1395، ، صفحه 1-20
چکیده
تکنیک گفت‌وگو برای شاعر عرب وسیله‌ای است برای گریز از شعر تک‌بعدی، تک‌صدایی و فردگرا تا از این رهگذر حضور دیگران را در شعرش به تصویر بکشد. این عنصر نزد ابونواس، شاعر بزرگ دوره عباسی، علاوه بر اهدافی که برشمردیم وسیله‌ای مناسب برای پدید آوردن و تکمیل شیوه داستان‌سرایی نیز بود. زیرا داستان‌گرایی و روایت‌پردازی از گرایش‌های برجستة ...
بیشتر
تکنیک گفت‌وگو برای شاعر عرب وسیله‌ای است برای گریز از شعر تک‌بعدی، تک‌صدایی و فردگرا تا از این رهگذر حضور دیگران را در شعرش به تصویر بکشد. این عنصر نزد ابونواس، شاعر بزرگ دوره عباسی، علاوه بر اهدافی که برشمردیم وسیله‌ای مناسب برای پدید آوردن و تکمیل شیوه داستان‌سرایی نیز بود. زیرا داستان‌گرایی و روایت‌پردازی از گرایش‌های برجستة شعری ابونواس است. ازاین‌رو او به گفت‌وگوی شعری در صیغهها و قالبهای مختلف می‌پردازد. گفت‌وگو در شعر این شاعر، عنصری معمولی و بینشان نیست و کارکردهای روایی و سبکی ویژه‌ای دارد. او علاوه بر سبک خاصش در داستان‌سرایی، به تناسب شخصیت‌های مختلفی که آفریده، این تکنیک روایی را به کار گرفته‌است. این پژوهش می‌کوشد تا به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی مهمترین شیوه‌ها، انواع، و کارکردهای گفت‌وگوی شعری را در شعر ابونواس تبیین کند.
ادبی
زهرا افضلی
دوره 11، شماره 37 ، اسفند 1394، ، صفحه 1-20
چکیده
روایت‌شناسی علمی است که به بررسی گفتمان روایی می‌پردازد. این علم در قرن بیستم شکل گرفت و نظریات گوناگونی دربارة آن ارائه شد. نظریة دو سبک‌شناس انگلیسی «لیچ» و «شورت» جزء این نظریات است که آنها آن را در کتاب «سبک در داستان» بیان کرده‌اند. کتاب یادشده مشتمل بر مباحث مختلفی ازجمله شیوههای روایت در بازنمایی افکار است. ...
بیشتر
روایت‌شناسی علمی است که به بررسی گفتمان روایی می‌پردازد. این علم در قرن بیستم شکل گرفت و نظریات گوناگونی دربارة آن ارائه شد. نظریة دو سبک‌شناس انگلیسی «لیچ» و «شورت» جزء این نظریات است که آنها آن را در کتاب «سبک در داستان» بیان کرده‌اند. کتاب یادشده مشتمل بر مباحث مختلفی ازجمله شیوههای روایت در بازنمایی افکار است. این شیوه‌ها از دیدگاه آنها به پنج دستة مستقیم، غیرمستقیم، آزاد مستقیم، آزاد غیرمستقیم و گزارش روایتی تقسیم میشود. نویسندگان معاصر نیز شیوههای یادشده را برای بازنمایی افکار در رمان‌های خود به کار برده‌اند؛ «نجیب محفوظ»، نویسندة معاصر مصری نیز در رمان «الطریق» از این شیوه‌ها استفاده کرده‌است. در این مقاله شیوههای یادشده با هدف پی‌بردن به چگونگی بهکارگیری آنها و آگاهی از افکار بازنمایی‌شده در رمان الطریق بر اساس نظریة لیچ و شورت بررسی شده‌است. نتایج بررسی بیانگر آن است که نویسنده از طریق شخصیت اصلی، خواننده را با انبوهی از افکار برمی‌انگیزد و همة شیوه‌ها را، به‌جز شیوة آزاد مستقیم، برای بازنمایی افکار به کار می‌برد. وی به برخی از شیوه‌ها مانند شیوة آزاد غیرمستقیم توجه بیشتری می‌کند و گاهی فرصت را غنیمت می‌شمرد و از دیگر شیوه‌ها نیز بهره جسته، و افکاری مانند بدبینی، تنفر، عشق، تردید، انتقام، نجات، و ناکامی را به‌وسیلة شیوههای یادشده بازنمایی می‌کند.
ادبی
مریم هاشمی؛ معصومه نعمتی قزوینی
دوره 12، شماره 41 ، اسفند 1395، ، صفحه 1-18
چکیده
مکتب واقع‌گرایی، عکس‌العملی در برابر مکتب رمانتیسم است. پیروان این مکتب بر این باورند که واقعیت باید آن‌گونه که هست بررسی شود و هنرمند باید ابعاد مهم موضوعی را که می‌خواهد به اطلاع مردم برساند، برجسته سازد؛ به‌نحوی‌که واقعیت را به طور دقیق انعکاس دهد و از هر نوع ابهام و گنگی به دور باشد. واقع‌گرایی عقلانی یکی از فروع واقع‌گرایی ...
بیشتر
مکتب واقع‌گرایی، عکس‌العملی در برابر مکتب رمانتیسم است. پیروان این مکتب بر این باورند که واقعیت باید آن‌گونه که هست بررسی شود و هنرمند باید ابعاد مهم موضوعی را که می‌خواهد به اطلاع مردم برساند، برجسته سازد؛ به‌نحوی‌که واقعیت را به طور دقیق انعکاس دهد و از هر نوع ابهام و گنگی به دور باشد. واقع‌گرایی عقلانی یکی از فروع واقع‌گرایی طبیعی است که در آن عقل به عنوان اصلی‌ترین منبع معرفت و تفکر بشری قلمداد میشود. بر اساس این مکتب غرض از تربیت انسان رسیدن به سعادت است که تحقق آن تنها با پرورش انسانی متعادل که دارای قوای جسمانی و روحانی هماهنگ باشد، ممکن میشود. امین ریحانی(1876-1940) یکی از اندیشمندان و مصلحان اجتماعی برجستة عرب و از پیشگامان تفکر رئالیستی به‌ویژه رئالیسم عقل‌گرا به شمار می‌آید. مقالة حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به مطالعه بن‌مایه‌های تفکر واقع‌گرایی عقلانی از خلال پنج اثر برگزیدة وی ـ فن و أدب، أنتم الشعراء، هتاف الأودیة، بذور للزارعین، الریحانیات و قومیات ـ پرداخته است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد، ریحانی با توجه به حضور طولانی‌مدت در غرب و اثرپذیری از جریان‌های فکری غرب، در تحلیل مسائل پیرامون خود نگاهی واقع‌گرا و عقلانی دارد. بازتاب این نوع تفکر ریحانی در قالب چهار محور شعر، نگارش، تعلیم و تربیت، دین مشاهده میشود.
ادبی
mohammad hossen kakoei؛ hossen mirzaeinia
دوره 13، شماره 42 ، اردیبهشت 1396، ، صفحه 1-20
چکیده
امام حسین (ع) در روز عرفه و در آخرین حجشان، آن‌چنان نیایش پرشوری با خدای خود داشت که توجه بسیاری را به خود جلب کرد؛ نیایشی که آکنده از عناصر زیباشناسانه و ارکان جذب مخاطب بود. موفقیت این دعا در جذب مخاطب، حاصل پیوستگی لفظ و معنا با هم است. علاوه بر این هنگامی که این دعا را می‌خوانیم، عناصر ادبی تازه‌ای می‌یابیم و شیوههای ادبی شگفتی ...
بیشتر
امام حسین (ع) در روز عرفه و در آخرین حجشان، آن‌چنان نیایش پرشوری با خدای خود داشت که توجه بسیاری را به خود جلب کرد؛ نیایشی که آکنده از عناصر زیباشناسانه و ارکان جذب مخاطب بود. موفقیت این دعا در جذب مخاطب، حاصل پیوستگی لفظ و معنا با هم است. علاوه بر این هنگامی که این دعا را می‌خوانیم، عناصر ادبی تازه‌ای می‌یابیم و شیوههای ادبی شگفتی ازجمله موسیقی و ضرباهنگ را کشف می‌کنیم که از آن متنی ادبی‌هنری ساخته تا مخاطبان از آن لذت ببرند. امام (ع) می‌خواهند از این طریق، دریافت‌های احساسی‌شان را به دیگران منتقل کنند؛ بنابراین آنچه را باعث جلب توجه مخاطبان و انتقال مفاهیم مدنظرشان به آنان میشود، به کار گرفته‌اند. ازآنجایی‌که ضرباهنگ اولین چیزی است که با گوش‌نوازی جلب توجه می‌کند و جایگاه بزرگی در ادبیات کنونی دارد، بهتر دیده شد که این عنصر ادبیات جدید در این دعا بررسی شود. به همین دلیل این تحقیق می‌کوشد تا نخست عنصر ضرباهنگ را بررسی کند و سپس ضرباهنگ به‌کاررفته در این دعا را بر اساس تکنیک‌های جدید آن مورد کنکاش قرار دهد، هر یک را توصیف کند و آنها را تجزیه‌وتحلیل نماید تا میزان توان هنری متن را به نمایش بگذارد. برای این کار به ضرباهنگ‌های فکری معنوی مانند ضرباهنگ‌های گفت‌وگو، سکوت، فکر، و... پرداخته شد. نتایج نشان می‌دهد ضرباهنگ ساخته‌شده از عناصر ساختاری و معنایی دعا در بسیاری از بندها با گونه‌های مختلف خود در هم می‌آمیزد و نوبه‌نو میشود تا از آن متنی یکپارچه و کمال‌یافته بسازد.
ادبی
رضا افخمی عقدا؛ mohsen zamani
دوره 12، شماره 40 ، آذر 1395، ، صفحه 1-22
چکیده
در قرن بیستم نقد روان‌کاوانة آثار هنری رواج یافت. تحلیل متون و شخصیت‌های اثر ادبی از منظر روان‌شناسی در میان رویکردهای گوناکون نقدی ویژگی‌های خاصی دارد. از میان نظریه‌هایِ شخصیت، نظریه روان‌شناسی فردی آلفرد آدلر اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چراکه وی برخلاف فروید عقیده داشت نوع رفتارهای انسانی را عوامل اجتماعی تعیین می‌کند نه غریزة جنسی. ...
بیشتر
در قرن بیستم نقد روان‌کاوانة آثار هنری رواج یافت. تحلیل متون و شخصیت‌های اثر ادبی از منظر روان‌شناسی در میان رویکردهای گوناکون نقدی ویژگی‌های خاصی دارد. از میان نظریه‌هایِ شخصیت، نظریه روان‌شناسی فردی آلفرد آدلر اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چراکه وی برخلاف فروید عقیده داشت نوع رفتارهای انسانی را عوامل اجتماعی تعیین می‌کند نه غریزة جنسی. او عقیده داشت میل به پیشرفت و برتری، ذاتی انسان و فطری اوست. ازآنجاکه شخصیت عنتره با توجه به توصیفات خود شاعر، ظرفیتی غنی برای بررسی روان‌کاوانة آن دارد، این جستار می‌کوشد تا شخصیت عنتره را ـ با توجه به ظرفیتهای آن ـ در چهارچوب نظریة آدلر بررسی نماید؛ ازاین‌رو با روش توصیفیتحلیلی به بررسی و تحلیل اشعار وی پرداختهاست. یافتههای پژوهش نشان می‌دهد: شایدآنچه عنتره را واداشته تا به اظهار شجاعت، کرامت و جنگاوری خود بپردازد، عقدة حقارتی نبوده که آن را به عنتره نسبت داده‌اند؛ بلکه همان احساس حقارتی بوده که از ویژگی‌های ذاتی انسان است و به ناتوانی طبیعی انسان در آغاز حیات برمیگردد. عنتره به دنبال رسیدن به کمال، عزّت، علو و تعالی ـ همان هدف غایی خود ـ بوده‌است و به نوعی روش زندگی انتخابشده توسط وی، این هدف والا را تعقیب می‌کند.
ادبی
رجاء أبوعلی؛ یوسف محمدی
دوره 13، شماره 44 ، آذر 1396، ، صفحه 1-24
چکیده
باکثیر (1910م ـ 1969م) نویسنده‌ای یمنی‌الاصل است که عمر خویش را در مصر در دفاع از مسائل مربوط به ملت‌‌های مسلمان سپری نمود. وی از اندک نویسندگانی بود که به پتانسیل اسطوره در ادبیات پی برد و ازآنجاکه اسطوره‌ها با توجه به رمزگونه بودنشان، قادر به دربرگرفتن دلالت‌های گوناگون هستند، پیوسته در گذر زمان مورد توجه بسیاری از نویسندگان قرار ...
بیشتر
باکثیر (1910م ـ 1969م) نویسنده‌ای یمنی‌الاصل است که عمر خویش را در مصر در دفاع از مسائل مربوط به ملت‌‌های مسلمان سپری نمود. وی از اندک نویسندگانی بود که به پتانسیل اسطوره در ادبیات پی برد و ازآنجاکه اسطوره‌ها با توجه به رمزگونه بودنشان، قادر به دربرگرفتن دلالت‌های گوناگون هستند، پیوسته در گذر زمان مورد توجه بسیاری از نویسندگان قرار گرفته‌اند و بدون شک این بازگشت به اسطوره‌ها به‌وسیلة باکثیر، تلاشی برای استمداد از حوادث گذشته جهت آفریدن آینده‌ای بهتر و روشن‌تر است. این پژوهش، با تکیه بر روش توصیفی ــ تحلیلی، درصدد بررسی دیدگاه باکثیر به اسطوره و کشف ایده و درونمایه‌های یکی از مهمترین نمایشنامه‌های اسطوره‌ای وی است. در پایان، پژوهش به این نتیجه رسید که تفسیر باکثیر از اسطوره، مبتنی بر دیدگاه اسلامی وی به انسان و جهان صورت گرفته‌است. باکثیر از ترس گسترش اندیشه‌های بت‌پرستیِ اسطوره‌ها ـ که با فرهنگ و اندیشه‌های اسلامی در تضاد است ـ به بازسازی و اسلامی ساختن آنها پرداخت. همچنین، آشکار شد که مفهوم ادبیات نزد باکثیر بر اساس نوآوری فنی، هدفمند و زیبا و استوار است و از اینجاست که نمایشنامه‌های وی بیش از هر نمایشنامه‌نویسی در ادبیات معاصر عرب، دارای پتانسیل تحول به مصداقی روشن و کامل برای ادبیات اسلامی است؛ ادبیاتی که در کنار پرداختن به موضوع اخلاقی به فنی بودن بیان و ساختمان نوع ادبی اهمیت می‌دهد.
ادبی
هادی نظری منظم؛ خلیل پروینی؛ نازنین هدایتی
دوره 14، شماره 46 ، خرداد 1397، ، صفحه 1-20
چکیده
غاده السمان رمان‌نویس، شاعر و جهانگرد سوری تاکنون پنج سفرنامه نوشته‌است. کتاب اول او «الجسد حقیبة سفر» نام دارد و در آن به بررسی دیگری اروپایی پرداخته و بیشترین سهم را به دیگری انگلیسی اختصاص داده‌است. روش ما در این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است و به طور ویژه به بررسی دیگریِ انگلیسی و فرهنگ وی از منظر تصویرشناسی خواهیم پرداخت ...
بیشتر
غاده السمان رمان‌نویس، شاعر و جهانگرد سوری تاکنون پنج سفرنامه نوشته‌است. کتاب اول او «الجسد حقیبة سفر» نام دارد و در آن به بررسی دیگری اروپایی پرداخته و بیشترین سهم را به دیگری انگلیسی اختصاص داده‌است. روش ما در این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است و به طور ویژه به بررسی دیگریِ انگلیسی و فرهنگ وی از منظر تصویرشناسی خواهیم پرداخت تا بدین‌وسیله به درک اوصاف و ویژگی‌های من و دیگری، توهمات، انحراف‌های فکری و ذهنی هر یک در قبال دیگری نائل آییم و از خطرات بی‌شماری که ما و نسل نوپای ما را تهدید می‌کند، پرهیز نماییم. از اشارات پراکندة سمان برمی‌آید که دیگری انگلیسی ـ با وجود پیشرفت‌های مادی، و آزادی، صداقت، احترام و فرهنگی که از آن برخوردار است، امروزه با واقعیت‌هایی اسفبار مواجه است. این واقعیت در مسائل و پدیده‌های مهمی نمود دارد که مهمترین آنها فروپاشی ارزش‌های عصر کهن (عشق، دین، اخلاق) و نبود جایگزینی مناسب برای آن‌هاست. سمان می‌کوشد تا به عینیت‌گرایی پایبند باشد و تصویری جدا از سیطرة مفاهیم منفی تاریخی و نفرت خودجوش عرب‌ها از ملت امپراتوری استعمارگر ارائه دهد؛ ازاین‌رو به تمجید از آزادی، صداقت، احترام و سیطرة هنر و فرهنگ در انگلستان می‌پردازد، اما حجم تحولات و مشکلاتی که هر جامعه با آن روبه‌روست، حجم زیاد و متنوعی است و اثر فنی و ادبی نمی‌تواند بدان احاطه داشته و یا با عینیت‌گرایی و واقع‌بینی کامل بدان بپردازد؛ به همین دلیل، ارتباط اثر ابداعی با واقعیت‌ها یا جامعه، ارتباطی غیرمستقیم و به دور از تطابق و تناسب است.
ادبی
مجید صالح بک؛ مجید قاسمی
دوره 13، شماره 43 ، شهریور 1396، ، صفحه 1-22
چکیده
علاء الأسوانی در رمان «عمارة یعقوبیان» با بهره‌گیری از چندین ویژگی مدرنیستی، بیماری‌های جامعة مصر را برمی‌شمرد و ریشه‌یابی می‌کند. این پژوهش می‌کوشد با روش توصیفی ـ تحلیلی، این دسته از ویژگی‌ها و نمودهای آنها را در این رمان آشکار سازد. برای مثال، یکی از ویژگی‌ها این است که در این متن به یک ساخت اکتفا نمی‌شود، بلکه متن از ...
بیشتر
علاء الأسوانی در رمان «عمارة یعقوبیان» با بهره‌گیری از چندین ویژگی مدرنیستی، بیماری‌های جامعة مصر را برمی‌شمرد و ریشه‌یابی می‌کند. این پژوهش می‌کوشد با روش توصیفی ـ تحلیلی، این دسته از ویژگی‌ها و نمودهای آنها را در این رمان آشکار سازد. برای مثال، یکی از ویژگی‌ها این است که در این متن به یک ساخت اکتفا نمی‌شود، بلکه متن از روساخت فراتر می‌رود، اسوانی نیز از این فن بهره گرفته‌است؛ وی در رمان «عمارة یعقوبیان» به نحوی گسترده تابوهای جنسی را بیان می‌دارد اما با بیان آنها، لذت‌های جنسی را در دورنگری خود جای نمی‌دهد، بلکه مقصود او ریشه‌یابی انحرافات جنسی است که بر جامعة مصر سلطه یافته‌است. نویسنده بر این باور است که انحراف جنسی ـ به عنوان یک پدیده ـ نوعی بیماری است که مصریان در دهة هفتاد قرن بیستم به آن دچار شده‌اند. در نظر وی این بیماری حاصل نگرش متحجرانه به جنس مؤنث است. اما اسوانی در رمان «عمارة یعقوبیان» مستقیماً این نظر را بیان نمی‌دارد، بلکه آن را به شیوة مدرنیستی در ژرف‌ساخت می‌نهد و خود زیرکانه در لباس یک عکّاس ظاهر میشود، چراکه قصد دارد به نحوی آرام و بدون اینکه مخاطب از او برنجد، این بیماری را درمان کند. قهرمان‌زدایی از شخصیت داستانی، شیوة تداخل داستان‌ها و همچنین شیوههای جریان سیال ذهن اعم از «بازگشت به گذشته»، «پیش‌گویی» و «گفت‌وگوی درونی» از تکنیک‌های مدرنیستی دیگری است که اسوانی در رمان «عمارة یعقوبیان» از آنها بهره گرفته و سعی می‌کند از آن طریق مشکلات جامعة مصر به عنوان یک درد را بیان و ریشه‌یابی نماید.
ادبی
فاطمه اکبری زاده
دوره 14، شماره 47 ، شهریور 1397، ، صفحه 1-18
چکیده
رمان به عنوان نوع ادبی خاص دارای ویژگی‌های متعددی است و زنان با بهره‌گیری از این ویژگی‌ها کوشیده‌اند دنیای خویش را ترسیم کنند. نقد ادبی فمینیستی نیز برای بررسی آثار ادبی زنان از رویکردها و نظریات مختلف در نقد و تحلیل بهره برده که از آن جمله نظریة نقد رمان باختین «چندآوایی (پولیفونی)» است. با توجه به اینکه نظرات مختلفی دربارة ...
بیشتر
رمان به عنوان نوع ادبی خاص دارای ویژگی‌های متعددی است و زنان با بهره‌گیری از این ویژگی‌ها کوشیده‌اند دنیای خویش را ترسیم کنند. نقد ادبی فمینیستی نیز برای بررسی آثار ادبی زنان از رویکردها و نظریات مختلف در نقد و تحلیل بهره برده که از آن جمله نظریة نقد رمان باختین «چندآوایی (پولیفونی)» است. با توجه به اینکه نظرات مختلفی دربارة امکان ظهور چندآوایی در رمان‌های زنانه مطرح است، لذا این جستار، دو رمان عربی و فارسی زنانه را مطالعه می‌کند تا ابزارهای گفت‌وگومندی متن و امکان حضور یا نبودِ صداهای مختلف را بر پایة نظریة باختین در ساختار جامعه‌شناسی متن رمان و بر اساس تحلیل درونی، بدون تکیه بر نمودهای بیرونی و تکوینی آن بررسی کند؛ ازاین‌رو بر اساس مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی و با تلفیق میان نقد فمینیستی و نقد باختینی، سبک و روابط گفت‌وگومندی رمان در چهارچوب سیاق داخلی متن دو رمان «ذاکرة الجسد» نوشتة «احلام مستغانمی» و رمان فارسی «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» نوشتة «زویا پیرزاد» بررسی میشود و چنین نتیجه گرفته میشود که به‌طورکلی نمی‌توان همة رمان‌های زنانه را تک‌آوا دانست و برخلاف پیرزاد که رمانی با به گوش رساندن صدای زنان و ظهور زبان و اندیشة آنان می‌آفریند و به سوی خلق رمانی تک‌آوا حرکت می‌کند، اما مستغانمی استراتژی‌های مختلف روایی و ایدئولوژی‌های گوناگونی در مسئلة زن و سرزمین را به کار میگیرد و به سوی آفرینش رمانی چندآوایی متمایل است.
محمدابراهیم خلیفه شوشتری
دوره 13، شماره 45 ، اسفند 1396، ، صفحه 1-20
چکیده
علمای نحو پس از فارغ شدن از دستورگذأری زبان عربی با کاربردهای فصیح مواجه شدند که با قواعد نحو مخالف است. لذا علمای نحو نسبت به تعامل با این کاربردها به دو گروه تقسیم شدند، گروهی از آنها آسان‌ترین راه را انتخاب کردند وبه خودشان زحمت ندادند. ازاین‌رو شذوذ را به آنها نسبت داده‌اند. اما گروه دوم وظیفة خود را به‌خوبی انجام داده ودقت لازم ...
بیشتر
علمای نحو پس از فارغ شدن از دستورگذأری زبان عربی با کاربردهای فصیح مواجه شدند که با قواعد نحو مخالف است. لذا علمای نحو نسبت به تعامل با این کاربردها به دو گروه تقسیم شدند، گروهی از آنها آسان‌ترین راه را انتخاب کردند وبه خودشان زحمت ندادند. ازاین‌رو شذوذ را به آنها نسبت داده‌اند. اما گروه دوم وظیفة خود را به‌خوبی انجام داده ودقت لازم را داشتهاند. این گروه موارد بلاغی این کاربردها را در نظر گرفتند وبه استناد آنها قواعد جدیدی به وجود آوردند. الگوی آنها در مباحث عالی نحو سیبویه است. اما در مباحث عالی بلاغی عبدالقاهر جرجانی الگوی علمای بلاغت به شمار می‌آید؛ زیرا دقت لازم را داشت وبه کاربرد بلیغ گرچه مخالف قاعده بود، اهمیت میداد وروش سیبویه را دنبال میکرد. این مقاله به طور مختصر در پی آن است تا این امر را به اثبات برساند که سیبویه وعبدالقاهر جرجانی هر کدام در تخصص خود ذوق بلاغی را به کار میبرند وبه کاربردهای بلیغ اما مخالف قواعد تا این حد اهمیت می‌دهند که با استناد به آنها قواعد جدیدی به وجود میآورند.
دانش محمدی؛ سکینه زارع نژاد
دوره 14، شماره 48 ، آذر 1397، ، صفحه 1-22
چکیده
امروزه روش‌های جدید آموزش زبان خارجی، به فرهنگ در آموزش توجه ویژه‌ای دارند و معتقدند که ارتباط موفق به‌وسیله زبان بدون فهم بافت فرهنگی آن ممکن نیست. با توجه به این ضرورت مهم در توجه به فرهنگ در آموزش زبان، این پژوهش در نظر دارد به جایگاه فرهنگ در تعدادی از کتاب‌های آموزش زبان عربی در ایران و خارج از ایران بپردازد. چهار کتاب آموزشی ...
بیشتر
امروزه روش‌های جدید آموزش زبان خارجی، به فرهنگ در آموزش توجه ویژه‌ای دارند و معتقدند که ارتباط موفق به‌وسیله زبان بدون فهم بافت فرهنگی آن ممکن نیست. با توجه به این ضرورت مهم در توجه به فرهنگ در آموزش زبان، این پژوهش در نظر دارد به جایگاه فرهنگ در تعدادی از کتاب‌های آموزش زبان عربی در ایران و خارج از ایران بپردازد. چهار کتاب آموزشی «العربیة للعالم» از عربستان و «اللغة العربیة»، «الطریقة السهلة» و «گفت‌وگو» از ایران انتخاب شد. روش پژوهش تحلیل محتوای کمّی است. نتایج نشان می‌دهد که کتاب العربیة للعالم بر فرهنگ عربی و بین‌المللی تمرکز داشته‌است، اما تمرکز در کتاب‌های ایرانی فقط بر فرهنگ اسلامی بوده و فرهنگ کشورهای عربی، فرهنگ بین‌المللی و جوانب دیگر فرهنگ ایرانی نادیده گرفته شده‌است. همچنین در بهکارگیری عناصر فرهنگی در این کتاب‌ها توازنی دیده نمی‌شود؛ به‌گونه‌ای که به بعضی از عناصر فرهنگی مثل تاریخ و شخصیت‌های تاریخی توجه شده و بعضی دیگر مثل هنر، علوم، موسیقی، سینما، آموزش و آداب‌ورسوم مردمی مورد توجه قرار نگرفته‌است. شیوة بهکارگیری فرهنگ نیز، شیوه‌ای سنتی است؛ یعنی بیشتر تلاش شده تا اطلاعات فرهنگی از طریق داستان‌ها، حکایات و متون ارائه شود و تمرینات و گفت‌وگوها در بافت فرهنگی ارائه نشده‌است.
ادبی
حسین تک تبار فیروزجائی؛ علی حاجی خانی؛ مهدی مقدسی نیا
دوره 14، شماره 49 ، اسفند 1397، ، صفحه 1-20
چکیده
نظریة ادب‌ورزی به عنوان یکی از شاخه‌های کاربردشناسی زبان، مورد توجه بسیاری از محققان و پژوهشگران قرار گرفته و دستاوردهای فراوانی را در پی داشته‌است. در این میان، میراث حضرت امام سجاد (ع) و دعاهای صحیفة سجادیه، به علت برخورداری از معارف اسلامی گوناگون، سبک و مضمون والا و ارزشمند، جایگاه مهمی دارد. علاوه بر آن، تفاوت در جایگاه ...
بیشتر
نظریة ادب‌ورزی به عنوان یکی از شاخه‌های کاربردشناسی زبان، مورد توجه بسیاری از محققان و پژوهشگران قرار گرفته و دستاوردهای فراوانی را در پی داشته‌است. در این میان، میراث حضرت امام سجاد (ع) و دعاهای صحیفة سجادیه، به علت برخورداری از معارف اسلامی گوناگون، سبک و مضمون والا و ارزشمند، جایگاه مهمی دارد. علاوه بر آن، تفاوت در جایگاه اجتماعی، سیاسی و دینی افراد، آنها را به سمت شیوه‌ای خاص از سخن گفتن سوق می‌دهد تا به‌این‌ترتیب متکلم در کنش زبانی خود به منزلت و وجهة مخاطب لطمه وارد نکند؛ چراکه انسان‌ها در دعاهایشان خداوند را به عنوان عالی‌ترین مقام هستی مورد خطاب قرار می‌دهند. این مقاله می‌کوشد تا با روش توصیفی ـ تحلیلی و بر اساس نظریة ادب «براون» و «لوینسون» و همچنین با توجه به دیدگاه‌های دانشمندان مسلمان در این خصوص، به بررسی سازوکارهای رعایت ادب در صحیفة سجادیه بپردازد و نشان دهد ایشان هنگام صحبت‌کردن با خداوند متعال از چه شیوه‌هایی برای ادب‌ورزی بهره میگیرد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که در صحیفه سجادیه، از ابزارهای تعدیلی گوناگونی جهت تلطیف فضای امر و کاهش تحمیل خواسته وجود دارد. پرهیز از بیان درخواست به صورت مستقیم، به‌کاربستن ادب رسمی، استفاده از سبک گزارش، تحقیر شأن و جایگاه خود و بالا بردن مقام مخاطب در خلال توصیف و گزارش از حالات خود و مخاطب، از مهمترین شیوههای رعایت ادب در صحیفة سجادیه است.
ادبی
لیلا یادگاری؛ ناصر زارع؛ رسول بلاوی
دوره 15، شماره 50 ، خرداد 1398، ، صفحه 1-20
چکیده
شاعران معاصر عرب تنها به جنبة دیداری پدیده‌هایی که در طبیعت و در اطراف خود می‌بینند بسنده نکرده بلکه از این مظاهر طبیعی، موضوعات مهمی را خلق می‌کنند که در ایجاد تصویر فنی و ادبی آثار شعری‌شان به آنها کمک می‌کند. عبدالوهاب البیاتی شاعر معاصر عرب تجربه‌ای خاص در این زمینه دارد؛ به همین خاطر پدیده‌های طبیعی به‌ویژه باران در ...
بیشتر
شاعران معاصر عرب تنها به جنبة دیداری پدیده‌هایی که در طبیعت و در اطراف خود می‌بینند بسنده نکرده بلکه از این مظاهر طبیعی، موضوعات مهمی را خلق می‌کنند که در ایجاد تصویر فنی و ادبی آثار شعری‌شان به آنها کمک می‌کند. عبدالوهاب البیاتی شاعر معاصر عرب تجربه‌ای خاص در این زمینه دارد؛ به همین خاطر پدیده‌های طبیعی به‌ویژه باران در شعر او دارای جایگاه ویژه و معانی متعددی است. بر همین اساس، شاعر به منظور نوگرایی در خلق تصاویر شعری خود و غنی‌سازی آن، واژه باران را به کار میگیرد. باران ازجمله ابزار بیانی است که شاعر با توجه به کاربرد بسیار این واژه در تعداد قابل‌توجهی از اشعارش، بدان توجه داشته است. در این پژوهش که بر پایه روش تحلیلی ـ آماری استوار است، سعی شده است با توجه به نقش باران در دیوان بیاتی، دلالت‌های متعدد منفی و مثبت آن، بررسی و تبیین گردد. باران در شعر بیاتی دارای دلالت‌های مثبت و منفی بسیاری است؛ ازاین‌رو در این مقاله به بررسی مهمترین نمادهای مثبت یعنی سرسبزی، انقلاب، زندگی و روشنایی و دلالت‌های منفی یعنی تنهایی، غم، ویرانی و مرگ پرداخته شده‌است. از بررسی واژه باران در شعر بیاتی، این نتیجه به دست آمد که شاعر در کل، 119 بار این کلمه را به کار برده‌است که 58 بار معنای مثبت و 49 بار معنای منفی داشته و 12 بار نیز در معنای حقیقی آن به کار رفته‌است. این میزان از کاربرد واژۀ باران در شعر بیاتی، ناشی از دیدگاه شاعر نسبت به مرگ و زندگی و به دنبال آن، ناامیدی و امیدواری هم‌زمانی است که در وجود شاعر نهادینه شده‌است.
مریم جلائی؛ فاطمه ایراندوست
دوره 15، شماره 51 ، شهریور 1398، ، صفحه 1-24
چکیده
ایجاد و تقویت توانش ارتباطی به منظور برقراری ارتباط با گویشوران، یکی از اهداف کلیدی کتاب‌های آموزشی زبان‌های خارجی است. کتاب‌های عربی مدارس ایران از این قاعده مستثنی نیست؛ لذا مؤلفان و معلمان این کتاب‌ها بایسته است با نقش‌های ارتباطی زبان آشنایی داشته باشند و بدان اهتمام ورزند. پژوهش حاضر، با روش تحلیل محتوا به بررسی نقش‌های ...
بیشتر
ایجاد و تقویت توانش ارتباطی به منظور برقراری ارتباط با گویشوران، یکی از اهداف کلیدی کتاب‌های آموزشی زبان‌های خارجی است. کتاب‌های عربی مدارس ایران از این قاعده مستثنی نیست؛ لذا مؤلفان و معلمان این کتاب‌ها بایسته است با نقش‌های ارتباطی زبان آشنایی داشته باشند و بدان اهتمام ورزند. پژوهش حاضر، با روش تحلیل محتوا به بررسی نقش‌های زبانی در کتاب‌های عربی متوسطه اول بر اساس نظریه نقش‌گرایی زبان هالیدی (1978 م) ـ که یکی از شالودههای رویکرد ارتباطی است ـ پرداختهاست. برای جمعآوری دادههای پژوهش، نقش 1174 جمله در این کتاب‌ها تعیین شد، تعداد هر نقش و میزان پراکندگی آن محاسبه و درنهایت بسامد نقشها مقایسه گردید. نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که هر هفت نقش زبان هالیدی در این کتاب‌ها وجود دارد. نقش اطلاعرسانی و اکتشافی، بیشترین بسامد و نقش ابزاری و تخیلی کمترین بسامد را داشت. همچنین بسامد این نقشها دارای اختلاف معناداری است. با توجه به ضعف این کتاب‌ها در توزیع متعادل نقش‌های زبانی و نیز تمرکز بر ایجاد مهارت «سؤال و جواب» میتوان گفت این کتاب‌ها نمیتوانند در ایجاد توانش ارتباطی موفق عمل کنند.
سید اسماعیل حسینی اجداد؛ حامد پورحشمتی
دوره 15، شماره 52 ، آذر 1398، ، صفحه 1-22
چکیده
شعر معاصر در پی یافتن روش‌هایی برای تحکیم نقش واژگان و ترکیب‌ها و گریز از یکنواختی کارکردهای ملموس و سنتی آن‌هاست. این موضوعی است که شاعر را بر آن داشته تا به شیوههای بصری متناسب با بیان خود دست زند و به طراحی‌های شکلی قصیده خود یک ساختار معماری جدید متناسب با مضمون واژگان و چینش سطری آنها اضافه نماید. ازجمله این شیوه‌ها، پیگیری ...
بیشتر
شعر معاصر در پی یافتن روش‌هایی برای تحکیم نقش واژگان و ترکیب‌ها و گریز از یکنواختی کارکردهای ملموس و سنتی آن‌هاست. این موضوعی است که شاعر را بر آن داشته تا به شیوههای بصری متناسب با بیان خود دست زند و به طراحی‌های شکلی قصیده خود یک ساختار معماری جدید متناسب با مضمون واژگان و چینش سطری آنها اضافه نماید. ازجمله این شیوه‌ها، پیگیری آشنایی‌زدایی سطرهای شعری است که به‌روشنی در شعر معاصر عربی و فارسی به چشم می‌خورد، به‌ویژه این گذار ما در قصاید محمدابراهیم ابو سنه و احمد شاملو بیانگر آن است که دو شاعر در لابه‌لای سطرهای خود قائل به تکنیک‌های انعطاف‌پذیری بصری والایی به‌منظور انتقال تجربه‌های احساسی و آراء فکری خود هستند. این پژوهش با درپیش‌گرفتن روش توصیفی ـ تحلیلی در پی پرداختن به مهمترین کارکردهای سطر شعری در سطوح شایع آشنایی‌زدایی آن نزد دو شاعر با تکیه بر مکتب ادبیات تطبیقی آمریکاست. نتیجة تحقیق نشان می‌دهد دو شاعر به مهمترین کارکردهای آشنایی‌زدایی سطر شعری در قصاید خود توجه نشان دادند؛ نمونة آن شیوة موج‌دار بودن سطری است که نشان‌دهندة میزان تأثیرگذاری فشار شرایط سخت بر نوع نوشتار آن‌هاست. همچنین در شعر هر دو شاعر، سقوط تدریجی سطری بر سقوط معنایی سریع و آهسته، هم‌زمان با سقوط شکلی واژگان حکایت دارد؛ ساختار عمودی سطری در دو موقعیت تساوی افتتاحی و تساوی ضمنی سطرها به کار می‌رود و در پایان تکنیک سکوت که گاهی از نقطه‌گذاری برای بیان سکوت کوتاه شروع میشود و به سکوت نقطه‌ای طولانی ختم گردد.
رضا ناظمیان؛ احیا کماسی
دوره 15، شماره 53 ، اسفند 1398، ، صفحه 1-20
چکیده
ایدئولوژی تلاش می‌کند ریشه‌های دانش بشری و شاخه‌ها و مرزهای آن را بیابد. میان این علم و ادبیات رابطة نزدیکی برقرار است. ایدئولوژی کردن به معنای پیروی از یک آموزة خاص یا یک تفکر و یا اتخاذ یک رویکرد خاص است. سوسیالیسم یکی از مشهورترین نظریه‌ها و ایدئولوژی‌های برجسته در رمان‌های عرب است. یکی از اهداف این نظریه پیروی از مطالبات طبقة ...
بیشتر
ایدئولوژی تلاش می‌کند ریشه‌های دانش بشری و شاخه‌ها و مرزهای آن را بیابد. میان این علم و ادبیات رابطة نزدیکی برقرار است. ایدئولوژی کردن به معنای پیروی از یک آموزة خاص یا یک تفکر و یا اتخاذ یک رویکرد خاص است. سوسیالیسم یکی از مشهورترین نظریه‌ها و ایدئولوژی‌های برجسته در رمان‌های عرب است. یکی از اهداف این نظریه پیروی از مطالبات طبقة کارگر و تشکیل جامعهای انسانی و عادلانه روی زمین است. حنّا مینه رمان‌نویس سوری است. وی رمانهایش را به عنوان ابزاری برای بیان دیدگاهها و ایدئولوژی خود به کار میگیرد. رمان «الشراع والعاصفه» ازجمله رمان‌های حنا مینه است که چشمانداز و جهانبینی خاصی از نویسنده آن به دست می‌دهد. اهمیت مسئله چگونگی ایدئولوژی کردن رمان به‌وسیلة رمان‌نویس، نگارنده را به سمت این موضوع سوق داده‌است تا با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی به بررسی آن بپردازد. ازجمله مهمترین یافتههای تحقیق پیش رو این است که برجستهترین ویژگی سوسیالیستی رمان، یکپارچهسازی (تکامل) است که در دو محور اصلی مطرح شده است: 1) تکامل تاریخی؛ 2) تکامل شعور افراد. نکتة دیگر اینکه هیچ اثری از تصنع در زبان رمان‌نویس به خاطر پایبندی وی به ایدئولوژی سوسیالیستی دیده نمی‌شود.
منال فلاح؛ محمدعلی آذرشب
دوره 16، شماره 54 ، خرداد 1399، ، صفحه 1-27
چکیده
فدوی طوقان شاعر فلسطینی (1917-2003م) در ابتدای سرودن شعر در دیوان "وحدی مع الایّام" و "وجدتها" تحت تأثیر مکتب رومانتیک بوده‌است و این تأثیرپذیری به شکل واضحی در تصویر هنری تجّلی می‌یابد؛ به گونه‌ای که تصویر هنری او به خیال‌پردازی و الهام‌پخشی و ایجاد همانندی روانی میان اشیا متمایل شده‌است. بر همین اساس، در این مقاله تلاش شد جلوه‌های ...
بیشتر
فدوی طوقان شاعر فلسطینی (1917-2003م) در ابتدای سرودن شعر در دیوان "وحدی مع الایّام" و "وجدتها" تحت تأثیر مکتب رومانتیک بوده‌است و این تأثیرپذیری به شکل واضحی در تصویر هنری تجّلی می‌یابد؛ به گونه‌ای که تصویر هنری او به خیال‌پردازی و الهام‌پخشی و ایجاد همانندی روانی میان اشیا متمایل شده‌است. بر همین اساس، در این مقاله تلاش شد جلوه‌های تصویر هنری، انواع و گرایش‌های آن در شعر رومانتیک فدوی طوقان مورد بررسی وتحلیل با روش توصیفی-تحلیلی قرار گیرد و این نتایج به دست آمد که تصویر هنری در شعر رومانتیک فدوی طوقان تصویری الهامبخش است و بر همانندی روانی اتّکا می‌کند. همچنین تصویر هنری نقش تأثیرگذار و الهامبخشی ایفا می کند. علاوه بر این، تصویر هنری نقش مهمّی در ایجاد وحدت ارگانیک و ساختار تصویر کلّی قصیده ایفا می کند. همچنین شاعر به تصویر موسیقی و شنوایی و تصویر چشایی توجّه خاصی دارد؛ به گونه‌ای که تصویر چشایی نزد او به دو حالت اشباع عاطفی و کمبود عاطفی اشاره دارد.
علی قهرمانی؛ فاطمه تنها
دوره 16، شماره 55 ، شهریور 1399، ، صفحه 1-32
چکیده
هرگفتمان هدف مشخصی را دنبال می‌کند و با برانگیختن احساسات مخاطب همواره در پی تأثیرگذاری بر اوست. مبدع یا صاحب گفتمان در گفتمان خویش، مکانیزم‌های مختلفی را به منظور تأثیرگذاری و تثبیت معانی گفتمان در روح و جان مخاطب، به کار میگیرد. قانع کردن مخاطب با به کارگیری شیوههای اقناع و استدلال در گفتمان از مهمترین شگردهای شاعر برای ...
بیشتر
هرگفتمان هدف مشخصی را دنبال می‌کند و با برانگیختن احساسات مخاطب همواره در پی تأثیرگذاری بر اوست. مبدع یا صاحب گفتمان در گفتمان خویش، مکانیزم‌های مختلفی را به منظور تأثیرگذاری و تثبیت معانی گفتمان در روح و جان مخاطب، به کار میگیرد. قانع کردن مخاطب با به کارگیری شیوههای اقناع و استدلال در گفتمان از مهمترین شگردهای شاعر برای رسیدن به مقاصد گفتمان است. برهان و استدلال در نقد جدید به دو نوع بلاغی و کابردشناسی تقسیم می شود. منظور از برهان و یا استدلال بلاغی، به کار بستن اسلوبهای بلاغی در قالب زیباآفرینی معانی است که با اثرگذاری بر مخاطب همراه است. پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی، در پی آن است تا کارآیی استدلال بلاغی در قصیدهۀابواسحاق البیری را مورد بررسی و کنکاش قرار داده و مهمترین مکانیزم‌های بلاغی اقناع را در این قصیده که شاعر آن را با هدف شوراندن مردم علیه یهود و وزیرش ابن النغریله سروده‌است، مشخّص و روشن سازد. با بررسی این قصیده که با دید نگرش نقدی صورت پذیرفته، روشن شد که شاعر در گفتمان شعری خویش، به ترتیب از ابزارهای مختلف بلاغی (معانی، بیان و بدیع) همانند استفهام، تأکید، ندا، تمثیل، استعاره، کنایه، تکرار، تضاد و استشهاد به قرآن کریم بهره جسته‌است که هر یک از آنها در بالاترین مرتبه از سطح اقناع حجاجی در نزد مخاطب قرار دارند.
امین نظری تریزی؛ سجاد اسماعیلی
دوره 16، شماره 57 ، اسفند 1399، ، صفحه 1-21
چکیده
بارش مغزی یکی از راهبردهای پیشرفتۀ تدریس است که علاوه بر تقویت ارتباط فعّالانه بین فراگیر و مدرّس، منجر به افزایش اعتماد به نفس در فراگیر، تقویت مهارتهای تفکّر سطحبالا مثل تفکّر نقّادانه و خلّاقانه و همچنین بهبود سطح یادگیری او میشود. از این رو، این جستار بر آن است تا با روش نیمه‌تجربی، به بررسی تأثیر راهبرد بارش مغزی به عنوان ...
بیشتر
بارش مغزی یکی از راهبردهای پیشرفتۀ تدریس است که علاوه بر تقویت ارتباط فعّالانه بین فراگیر و مدرّس، منجر به افزایش اعتماد به نفس در فراگیر، تقویت مهارتهای تفکّر سطحبالا مثل تفکّر نقّادانه و خلّاقانه و همچنین بهبود سطح یادگیری او میشود. از این رو، این جستار بر آن است تا با روش نیمه‌تجربی، به بررسی تأثیر راهبرد بارش مغزی به عنوان یکی از راهبردهای یادگیری فعّال، بر پیش‌برد توانش ادبی عربیآموزان دانشگاه‌های ایرانی بپردازد. به منظور تحقیق این هدف، تعداد 26 نفر از دانشجویان ترم سوم رشتۀ زبان و ادبیات عربی در مقطع کارشناسی دانشگاه بین‌المللی المصطفی واحد اصفهان در نیم‌سال اوّل سال تحصیلی 1398-1399 هـ..ش. به عنوان نمونۀ آماری انتخاب شد که این دانشجویان به روش نمونه‌گیری در دسترس، به دو گروه کنترل (13 دانشجو) و آزمایش (13 دانشجو) تقسیم شدند. تدریس درس شعر معاصر عربی در گروه کنترل به صورت سنّتی و در گروه آزمایش بر اساس به کارگیری راهبرد بارش مغزی انجام شد؛ سپس به منظور سنجش میزان تأثیر آموزش مبتنی بر راهبرد بارش مغزی بر پیش‌برد توانش ادبی دانشجویان در درس شعر معاصر عربی، یک آزمون پایانی تحت عنوان پسآزمون گرفته‌شد. یافتهها نشان داد؛ تفاوت معناداری بین نمرات پسآزمون دو گروه، به نفع گروه آزمایش وجود دارد و بهکارگیری راهبرد بارش مغزی در تدریس درس شعر معاصر عربی تأثیر مثبتی بر پیش‌برد توانش ادبی دانشجویان در این درس دارد.
عبدالنبي الأشقر
دوره 17، شماره 58 ، خرداد 1400، ، صفحه 1-20
چکیده
يعتبر المثل مجالا بحثيا عابرا للاختصاصات، سيما وأنه تراث لغوي بقدر ما هو ثقافي، يُستخدم لتبرير وتدعيم أقوالنا وأفکارنا في جميع المجالات ومختلف الأزمنة والعصور. فالمثل بيان بلاغي يتميز بمضمونه ومصادره ورمزيته وقواعده بل وحتى بإيقاعه وموسيقاه. وهو أيضًا خطاب ذو نفوذ يعکس حقيقة عامة تُعبّر عن ممارسة لغوية وخطابية وعن تجارب جماعية ...
بیشتر
يعتبر المثل مجالا بحثيا عابرا للاختصاصات، سيما وأنه تراث لغوي بقدر ما هو ثقافي، يُستخدم لتبرير وتدعيم أقوالنا وأفکارنا في جميع المجالات ومختلف الأزمنة والعصور. فالمثل بيان بلاغي يتميز بمضمونه ومصادره ورمزيته وقواعده بل وحتى بإيقاعه وموسيقاه. وهو أيضًا خطاب ذو نفوذ يعکس حقيقة عامة تُعبّر عن ممارسة لغوية وخطابية وعن تجارب جماعية ثقافية واجتماعية. وتدعيما للأبحاث السابقة في مجال الأمثال والنمطيات (الأشقر Lachkar ، 2004، 2013 2014، 2016 و 2019 و أنسکومبر Anscombre ، م 1994؛ کليبر Kleiber ،1994 م ؛ العطارEl Attar ، 1999م) ، نهدف هنا دراسة الأمثال والتراکيب اللغوية المسکوکة والنمطية من جانبها اللسني والتعليمي. وبانتمائها إلى حقلي علم الدلالة المعجمية وعلم اللهجات العربية، ستحاول هذه الدراسة وفقا للمنهج الوصفي- التحليلي تعريف مفهوم المثل وعمّا يميزه عن سائر الأقوال النمطية من أقوال مأثورة وحکم شعبية ومواعظ وما إلى ذلک. ثم في مرحلة ثانية، وبغض النظر عما يحمله المثل من منطق وقياس منطقي وما ينجم عن کل هذا من دلالات وتعزيز للصور المرافقة لفرد أو جماعة ما، نتوخّى دراسة العلاقات بين النوع والجنس الموجودة داخل الأمثال العربية والمغربية. من شأن هذا أن يساعدنا على فهم الطريقة التي يرى من خلالها کل نوع او فئة الفئة الأخرى وکيف يؤدي ذلک إلى تأسيس حالة من الفئوية واللا أمن اللغويين. بمعنى آخر، کيف يرى الذکر الأنثى (والعکس بالعکس) في الخطاب والموروث الثقافي. نعتزم کذلک دراسة الطريقة التي يرى فيها أفراد فئة ما بعضهم البعض، اعتمادًا على تأويل دوافعهم ونواياهم.
سهيلا محسني نجاد
دوره 17، شماره 59 ، شهریور 1400، ، صفحه 1-32
چکیده
درک مطلب یک فرایند ذهنی است که هدف آن دستیابی به مفهوم متن است. این فرایند با چندین فرایند فرعی دیگر درهم آمیخته است که خواننده به کمک آنها معنی را درمی‌یابد و مطلب را با توجه به پيشينه شناختی و تجربه‌هایش تفسیر می‌کند. برای پیشرفت در مهارت درک مطلب باید به راهبردهایی که در آموزش و یادگیری زبان به کار گرفته میشود توجه کرد. زیرا شیوههای ...
بیشتر
درک مطلب یک فرایند ذهنی است که هدف آن دستیابی به مفهوم متن است. این فرایند با چندین فرایند فرعی دیگر درهم آمیخته است که خواننده به کمک آنها معنی را درمی‌یابد و مطلب را با توجه به پيشينه شناختی و تجربه‌هایش تفسیر می‌کند. برای پیشرفت در مهارت درک مطلب باید به راهبردهایی که در آموزش و یادگیری زبان به کار گرفته میشود توجه کرد. زیرا شیوههای آموزشی از راهبردهای تدریس شکل مي‌گیرند، هدف راهبرد «تدریس متقابل» رشد مهارت »درک مطلب» فراگیران زبان عربی از جمله دانشجویان است. پژوهش تلاش دارد پاسخ این سؤال را بیابد. بکارگیری راهبرد تدریس متقابل چه مقدار در پیشرفت مهارت درک مطلب فراگیران زبان عربی مؤثر بوده است؟ این پژوهش به شیوه شبه‌تجربی انجام گرفته و در روند آن از پیش‌آزمون و پسآزمون استفاده شده است. جامعه آماری شامل 60 دانشجوی دختر دانشگاه امام صادق (ع) تهران در سال تحصیلی 1397-1398 است که به طور تصادفی به دو گروه آزمایش و گواه تقسیم شده‌اند. هر گروه از 30 دانشجو تشکیل شد سپس راهبرد «تدریس متقابل» را در گروه آزمایش و روش سنتی را در گروه گواه اجرا شد. پس از بررسی داده‌ها با استفاده ازروش‌های آماری مناسب و نرم‌افزار آماری spss نتایج نشان داد که اعضای گروه آزمایش (که بر اساس راهبرد تدریس متقابل درس خوانده‌اند) نمرات بهتری نسبت به اعضای گروه گواه (که بر اساس روش سنتی درس خونده‌اند) کسب کرده‌اند در پایان پیشنهاداتی برای پژوهش‌های آتی ارائه شده است از جمله استفاده از راهبرد تدریس متقابل در آموزش درک مطلب متون تخصصی زبان عربی برای گویشوران غیر عرب‌زبان.
أقدس بهزادي بور؛ انسیه خزعلی
دوره 17، شماره 60 ، آذر 1400، ، صفحه 1-24
چکیده
این جستار بر آن است تا به بررّسی نمادگرایی زن در کاریکاتور و رمان پایداری، و وجوه مشترک و متفاوت میان آن دو بپردازد. روش تحقیق این پژوهش، روش توصیفی - تحلیلی بر پایۀ مبانی مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی است، و در آن به رمز‌گشایی کاراکتر زن پرداخته میشود. از این رو کاریکاتور‌هایی از "ناجی العلی" و رمان (زیتون الشوارع) نوشتۀ "ابراهیم نصر ...
بیشتر
این جستار بر آن است تا به بررّسی نمادگرایی زن در کاریکاتور و رمان پایداری، و وجوه مشترک و متفاوت میان آن دو بپردازد. روش تحقیق این پژوهش، روش توصیفی - تحلیلی بر پایۀ مبانی مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی است، و در آن به رمز‌گشایی کاراکتر زن پرداخته میشود. از این رو کاریکاتور‌هایی از "ناجی العلی" و رمان (زیتون الشوارع) نوشتۀ "ابراهیم نصر الله" را برگزیده است. در خصوص کاریکاتورهای "ناجی العلی"، صحنه‌های به تصویر کشیده شده غالبا با عباراتی چند پیوست می‌شوند. در رمان (زیتون الشوارع) "ابراهیم نصرالله" نیز می‌بینیم که در توصیف از عباراتی با ابعاد طنز آمیز و نمادین، بسیار استفاده میشود. "ناجی العلی" با دیدگاهی آرمان گرایانه، زن را نماد وطن و پایداری فلسطین می‌داند در حالی که "ابراهیم نصرالله" واقع‌گرایی و رئالیسم تلخ را بر شخصیت زنِ اثر خود تحمیل می‌کند. در جریان نمادیابی شخصیت زن، گاه نمادهایی مشترک و گاه مغایر در رمان ابراهیم نصرالله و کاریکاتورهای ناجی العلی یافت میشود. از بررّسی کاریکاتورهای "ناجی العلی" بر می‌آید که او، وضوح در تعبیر را سلاح کار خود قرار می‌دهد، تا مفاهیم را سریعتر و به شیوه‌ای اثر‌گذار به خواننده منتقل کند اما "ابراهیم نصر الله" تاثیر گام به گام و بلند مدت را بر می‌گزیند. همچنین زن نمادین در آثار هر دو آنها نمونه‌ای از زن جامعۀ ستم‌دیدۀ فلسطین را جلوه‌گر است.
