ادبي
حسين عابدي؛ تورج زيني وند؛ علي سليمي؛ فاطمه کلاهچيان
المجلد 11، العدد 37 ، يونيو 1437، ، الصفحة 89-113
المستخلص
پديدة «کودک جنگ» براي شاعران مقاومت در حکم نشانه و مادة بامعنايي است که هويت‌دهندة بخشي از گفتمان پايداري و ساختارها و مناسبات دروني و بيروني آن است. در شعر محمود درويش، شماري از نقش‌ها و دلالت‌هايي روايت مي‌شوند که ارتباطي استوار ميان معصوميت کودکي و دنياي پرخشونت جنگ را بازسازي مي‌کنند و معناهاي محتمل و گسترده‌اي را به ...
أكثر
پديدة «کودک جنگ» براي شاعران مقاومت در حکم نشانه و مادة بامعنايي است که هويت‌دهندة بخشي از گفتمان پايداري و ساختارها و مناسبات دروني و بيروني آن است. در شعر محمود درويش، شماري از نقش‌ها و دلالت‌هايي روايت مي‌شوند که ارتباطي استوار ميان معصوميت کودکي و دنياي پرخشونت جنگ را بازسازي مي‌کنند و معناهاي محتمل و گسترده‌اي را به اين مفهوم پاک بشري متصل مي‌سازند. در اين مقاله با کمک رهيافت‌هاي مختلف نشانه‌شناسي و روش توصيف و تحليل متن، شعر محمود درويش با موضوع کودک جنگ، تجزيه و معنايابي مي‌شود و لايه‌هاي فکري و نشانه‌هايي همچون: عنوان، بينامتن، زمان، مکان، شخصيت، روايت، مؤلف، شگردهاي ياري‌رسان به خواننده براي کشف معناهاي اضافي، و نيز ديگر رمزگان موجود تحليل و ارزيابي مي‌شود. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد که شعر کودک در آثار محمود درويش بيشتر کودکانه‌نما است تا کودکانه؛ يعني زبان آن بزرگ‌سالانه است و تنها موضوع آن کودکانند. شعر او نشانه و بازتابي از يک زندگي است؛ زندگي خصوصي و عمومي يک شاعر که از بُعد کودکانة آن، هم در ميان نشانه‌هاي دلپذير و هم در ميان نشانه‌هاي آزاردهنده در نوسان است. در شعر وي علاوه بر عناصر درون‌متن، تکية فراواني بر عناصر فرامتن و سوانح زندگي مؤلف مي‌شود. از ميان نشانه‌هاي شعر او سه نشانة زمان، مکان و شخصيت پربسامدترين نشانه‌هاي متني هستند و همگي اين نشانه‌ها امکان تأويل‌هاي گوناگون از شعر درويش را فراهم مي‌سازند.
ادبي
اعظم دهقاني؛ مهدي زماني
المجلد 12، العدد 38 ، سبتمبر 1437، ، الصفحة 89-108
المستخلص
للقرآن الکريم خصائص أسلوبية معيّنة في إلقاء المعاني وإرشاد القلوب ومن هذه الخصائص، الصورة الفنية التي تستخدم لبيان الأغراض. إن الصورة کانت في القديم تطلق علي الأنواع البلاغية من المجاز والاستعارة والکناية أما في النقد الحديث فلا تقتصر على الضروب البلاغية القديمة، وإنما تضاف إليها مفاهيم عصرية جديدة نحو اللغة والتخييل والتجسيم ...
أكثر
للقرآن الکريم خصائص أسلوبية معيّنة في إلقاء المعاني وإرشاد القلوب ومن هذه الخصائص، الصورة الفنية التي تستخدم لبيان الأغراض. إن الصورة کانت في القديم تطلق علي الأنواع البلاغية من المجاز والاستعارة والکناية أما في النقد الحديث فلا تقتصر على الضروب البلاغية القديمة، وإنما تضاف إليها مفاهيم عصرية جديدة نحو اللغة والتخييل والتجسيم والتناسق والقصة. فالحوارات في القرآن الکريم وهي من عناصر القصة تتّسم بالوجهات الفنية الکثيرة وتعتبر من مقوّمات الصورة في المصحف الشريف، وتنعکس فيها بقية ميزات الصورة الفنية. إلا أن بعض النقاد ومنهم سيد قطب لم يهتمّوا کثيراً بالحوار کعنصر بارز في الصورة الفنية وإنما تحدّثوا فيه بإشارات قليلة. فتحاول هذه المقالة الکشف عن فنية الحوار في التصوير القرآني في السورتين طه ومريم وتحاول الردّ علي السؤال أن الحوار کيف يشارک في الأسلوب الفني القرآني وذلک بإلقاء الضوء علي تعريف الصورة القرآنية ومفهوم فنية الحوار ثم معالجة أشکال الحوارات في السورتين علي الترتيب: حوار زکرياء عليه السلام مع الحق سبحانه وتعالي، حوار مريم مع جبرائيل، حوار إبراهيم مع أبيه، حوار الحقّ تعالي مع موسي، حوار موسي (ع) مع فرعون وحوار موسي مع أخيه هارون. إن الحوارات في السورتين قد تعکس ميزات الشخصيات وتضارب العواطف من الحزن والخوف والرهبة والرغبة وطرف الحوار وتأتي في أنواعها من القصصي والوصيفي بين ديالوج ومونولوج. والمنهج المستفاد في البحث هو المنهج الوصفي والتحليلي کما يعتمد علي المنهج البلاغي بمراجعة الآراء النقدية الجديدة في التحليل الفني للحوارات القرآنية في السورتين طه ومريم.
ادبي
رسول بلاوي؛ علي خضري؛ مهتاب دهقان
المجلد 13، العدد 42 ، أغسطس 1438، ، الصفحة 89-108
المستخلص
نظرية «کهن‌الگو» يا «آرکي‌تايپ» که نام آن با نام روان‌شناس و نظريه‌پرداز شهير سوئيسي، کارل گوستاو يونگ گره خورده، عبارت است از «رفتارها و مفاهيم مشترکي که از گذشته‌هاي دور در ناخودآگاه بشر ريشه دوانده‌اند». آنيما (عنصر مادينۀ روان مرد)، آنيموس (عنصر نرينۀ روان زن)، مادر، خود، کودک، زندگي دوباره، شهر پرديسي يا آرمان‌شهر ...
أكثر
نظرية «کهن‌الگو» يا «آرکي‌تايپ» که نام آن با نام روان‌شناس و نظريه‌پرداز شهير سوئيسي، کارل گوستاو يونگ گره خورده، عبارت است از «رفتارها و مفاهيم مشترکي که از گذشته‌هاي دور در ناخودآگاه بشر ريشه دوانده‌اند». آنيما (عنصر مادينۀ روان مرد)، آنيموس (عنصر نرينۀ روان زن)، مادر، خود، کودک، زندگي دوباره، شهر پرديسي يا آرمان‌شهر از جملة اين کهن‌الگوهاست. قصيدۀ «سرود باران» اثر بدر شاکر السياب نيز يکي از مهم‌ترين قصايدي است که بازنمود کهن‌الگوهاي يونگ را به‌خوبي مي‌توان در آن مشاهده کرد. با توجه به بازنمود آشکار اين کهن‌الگوها در شعر بدر شاکر السياب، در اين نوشتار با تکيه بر روش توصيفي ـ تحليلي، پس از واکاوي ضمير ناخودآگاه شاعر، به بررسي کهن‌الگوهاي آنيما، مرگ، تولد دوباره، زندگي، کودک و مادر پرداخته‌ايم و تلاش نموده‌ايم تا تصوير دقيقي از بازتاب اين کهن‌الگوها در قصيدۀ مذکور ارائه دهيم. يافته‌ها حاکي از آن است که در اين قصيده، کهن‌الگوها تا حد وسيعي از ناخودآگاه جمعي سياب نشأت‌گرفته‌است و وقايع مختلف و عمدتاً تلخِ موجود در زندگي وي، از مهم‌ترين علل تجلي اين کهن‌الگوها در شعر وي به شمار مي‌آيد.
فاطمة ايراندوست؛ مريم جلائي؛ عباس زارعي تجره
المجلد 16، العدد 57 ، مارس 2021، ، الصفحة 89-114
المستخلص
یکی از مهمترین دغدغه‌های بشر در تمام ادوار تاریخی، مقولۀ تعلیم و تربیت و پرورش نسل جوان برای ورود به اجتماع و جامعهپذیری آنان بوده‌است. در مطالعۀ مناسبات مختلف تعلیم و تربیت با جامعه، نمیتوان از مسألۀ جنسیت غافل ماند. تعلیم و تربیت در لایههای پیدا و پنهان خود در پی تربیت انسانهایی است که از مرحلۀ ادنای انسانیت به مرتبۀ ...
أكثر
یکی از مهمترین دغدغه‌های بشر در تمام ادوار تاریخی، مقولۀ تعلیم و تربیت و پرورش نسل جوان برای ورود به اجتماع و جامعهپذیری آنان بوده‌است. در مطالعۀ مناسبات مختلف تعلیم و تربیت با جامعه، نمیتوان از مسألۀ جنسیت غافل ماند. تعلیم و تربیت در لایههای پیدا و پنهان خود در پی تربیت انسانهایی است که از مرحلۀ ادنای انسانیت به مرتبۀ عالی آن دستیابند و از جمله با نگاهی روشن‌فکرانه، سعی در رعایت حقوق جنسیتی افراد جامعه داشته‌باشند. از میان اجزای نظام آموزش و پرورش، کتابهای درسی به طور مستقیم و غیرمستقیم در القای درست یا نادرست نقش‌ها و تصاویر جنسیتی زنان و مردان نقش دارند. علی‌رغم این که نحوۀ انعکاس جنسیت در کتابهای درسی اهمّیّت فوق‌العاده دارد، در تحقیقات پیشین مربوط به آموزش زبان عربی در ایران، این موضوع بررسی نشده‌است. در این پژوهش سعی شده تا این ابزار آموزشی از منظر جهتگیری جنسیتی مورد ارزیابی قرار گیرد. در این راستا، کلیه کتابهای عربی دورۀ اوّل متوسّطۀ سال تحصیلی 99-1398 در 6 مؤلّفۀواژههای جنسیتی، کاربرد اسامی زنانه و مردانه، کاربرد ضمایر مؤنث و مذکّر، تصاویر، فعّالیتهای ورزشی و مشاغل، مورد مطالعه قرار گرفتند. به منظور گردآوری و تجزیه و تحلیل دادهها، دو رویکرد بررسی فراوانی واژهها و تحلیل محتوا به کار گرفتهشد. علاوه بر این روش، وزندهي آنتروپي شانون برای تعیین ضریب اهمّیّت مؤلّفههای مورد بررسی در کتابهای درسی عربی تحت مطالعه و روش تصميمگيري چند معيارۀ تاپسيس برای اولویتبندی کتابهای درسی عربی تحت مطالعه از منظر نابرابری جنسیتی مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج بررسیها نشان داد که در کتب بازنگریشده، در مؤلّفههای «واژههای جنسیتی و تصاویر کتاب» تعادل بیشتری بین دو جنس ایجاد شده‌است، امّا همچنان نابرابری جنسیتی در برخی زمینهها به چشم میخورد. تقویت ارزشهایی چون کسب علم و دانش برای هر دو جنس، تقویت روحیۀ قهرمانی در عرصههای ورزشی برای زنان و ترسیم جایگاه والای مادر از نکات مثبت کتابهای این دوره است.
خليل برويني؛ صديقه زود رنج؛ کبري روشنفکر
المجلد 5، العدد 11 ، مارس 1430، ، الصفحة 91-114
المستخلص
الفن و الأدب الاسلاميانِ تعبيرٌ جميلٌ عن التصور الإسلامي الشامل للکون و الإنسان.و المسرحيةُ الإسلاميةُ کنوعٍ من أنواعِ الأدب الإسلامي في إطارها الخاصّ تؤّدي دورا ًهامّاً في عرض مضامين التصور الاسلامي .
يُعُدُّ الأديبُ العراقي«عمادالدين خليل »( وُلِدَ سنة 1939) ِمن مُنظّري الأدب الإسلامي و روّاد المسرحية الإسلامية. ...
أكثر
الفن و الأدب الاسلاميانِ تعبيرٌ جميلٌ عن التصور الإسلامي الشامل للکون و الإنسان.و المسرحيةُ الإسلاميةُ کنوعٍ من أنواعِ الأدب الإسلامي في إطارها الخاصّ تؤّدي دورا ًهامّاً في عرض مضامين التصور الاسلامي .
يُعُدُّ الأديبُ العراقي«عمادالدين خليل »( وُلِدَ سنة 1939) ِمن مُنظّري الأدب الإسلامي و روّاد المسرحية الإسلامية. آثارُ خليل في مجالِ التاريخ و الفکرِ و الأدب الإسلامي نابعةٌ عن عقيدته الإسلامية. آثارُه الأدبية تنقسمُ إلي قسمينِ: الآثار النقدية و الآثار الإبداعية .مسرحيةُ « شيء عن الموت» من آثاره الإبداعية الجميلةِ التي تتطرقُ إلي ظاهرة الموت و ردود فعلِ البشر إزاء هذه الظاهرة. الفکرةُ الإساسية لهذه المسرحية عبارةٌ عن الرجاء و الايمان بالله تعالي في أصعبٍ الحالات (مواجهة الموت). و قد أُخذت الفکرةُ المذکورة من العقيدة التوحيدية ؛ العقيدة التي تُعدُّ من المفاهيمِ الأساسية للتصوّر الإسلامي.
«عمادالدين خليل» في هذه المسرحية استخدم عناصر فنية کالحبکةِ و الحوار و الشخصية و المکان و الزمان لتبيينِ الفکرة و الموضوع. و قد سبّب اختيارُ الأحداث الهامّة في تسلسلٍِ منطقيٍ و رسم الشخصيات في جانبٍ واحدٍ من أبعادها(البعد النفسي – العقائدي ) سرعةَ حرکة الأحداث نحو الفکرةِ الأساسية في مسرحية «شيء عن الموت».خصائصُ الحوار الدرامي توجَدُ في حوارات هذه المسرحية و لکن في بعض الأحيان ينحصِرُ الحوار في الوصف و السرد بحيثُ لايُشاهدُ فيه العمل الدرامي.
ادبي
فاطمه پرچکاني
المجلد 13، العدد 44 ، ديسمبر 2017، ، الصفحة 91-112
المستخلص
الرواية هي سرد خيالي تأخذ مادّتها من أحداث وشخصيّات حقيقية أو خيالية. وفي السيرة الذاتية يلجأ الکاتب إلى قصة حياته. ومن هنا نحن أمام العلاقة الإشکالية بين السيرة الذاتية والرواية. الأمر الذي أحدث نوعًا أدبيًّا جديدًا هو السيرة الذاتية المتخيّلة. رشيد الضعيف روائي لبناني يتّجه في معظم رواياته نحو التخييل الذاتي أو السيرة الذاتية ...
أكثر
الرواية هي سرد خيالي تأخذ مادّتها من أحداث وشخصيّات حقيقية أو خيالية. وفي السيرة الذاتية يلجأ الکاتب إلى قصة حياته. ومن هنا نحن أمام العلاقة الإشکالية بين السيرة الذاتية والرواية. الأمر الذي أحدث نوعًا أدبيًّا جديدًا هو السيرة الذاتية المتخيّلة. رشيد الضعيف روائي لبناني يتّجه في معظم رواياته نحو التخييل الذاتي أو السيرة الذاتية المتخيّلة أي أتوفيکسيون، منها روايته الأخيرة "ألواح" حيث يسمّي شخصيتها الرئيسية على اسمه. وهي تتشکّل من لوحات ومشاهد مختلفة تتطرّق إلى مواضيع شخصية وعائلية إلى جانب مسائل اجتماعية وسياسية. يدرس هذا المقال عن طريق المنهج الوصفي ـ التحليلي ومن خلال علم السرد في السيرة الذاتية المتخيّلة، العناصر التي کوّنت الرواية ويتطرّق إلى أبرز العناصر التي تميّزت بها رواية رشيد الضعيف، من الجرأة والالتزام والهزء والسخرية من الذات، کما أنّ الکاتب يتنقّل في روايته بين أنا الروائي الحقيقي وأنا الراوي. ومن أهمّ ما وصل إليه البحث هو أنّ السيرة الذاتية المتخيّلة من الناحية الوظيفية هي نوع من اعتراف يدخل فيه الشکّ لأنّه لا يمکن اعتباره حقيقة تامّة، بل هو مزيج من الحقيقة والخيال. هذا الأمر يصون الکاتب أمام النقد في المجتمع الشرقي العربي؛کما أنّه لا يمکن التطابق التامّ بين ما حدث للروائي في حياته الشخصية وما يحدث للراوي خلال الرواية.
يحيي معروف؛ جهانگير اميري؛ مسلم خزلي
المجلد 16، العدد 54 ، يونيو 2020، ، الصفحة 93-111
المستخلص
رمان خان الخليلي حوادث مربوط به جنگ جهاني دوم و ورود استعمارگران به مصر را به تصوير مي‌کشد و زندگي شخصي و اجتماعي احمد عاکف شخصيّت اصلي داستان را بيان مي‌کند. نظريۀ شخصيّت کارن هورناي، يکي از مهم‌ترين نظريه‌هاي شخصيّت است که بسيار مورد توجّه پژوهشگران ادبيّات قرار گرفت و ديدگاه‌هاي او در مورد شخصيّت‌هاي روان‌رنجور، زمينه را ...
أكثر
رمان خان الخليلي حوادث مربوط به جنگ جهاني دوم و ورود استعمارگران به مصر را به تصوير مي‌کشد و زندگي شخصي و اجتماعي احمد عاکف شخصيّت اصلي داستان را بيان مي‌کند. نظريۀ شخصيّت کارن هورناي، يکي از مهم‌ترين نظريه‌هاي شخصيّت است که بسيار مورد توجّه پژوهشگران ادبيّات قرار گرفت و ديدگاه‌هاي او در مورد شخصيّت‌هاي روان‌رنجور، زمينه را براي نقد روان‌شناسي آثار ادبي و شخصيّت‌هاي داستاني فراهم آورد. رمان خان الخليلي نيز داراي تِم و زمينۀ روان‌شناسي است؛ پس اين جستار برآن است تا با شيوۀ توصيفي-تحليلي و بر اساس نظريۀ شخصيّت کارن هورناي به تحليل روان‌کاوانۀ احمد عاکف، قهرمان داستان بپردازد. بر اساس يافته‌هاي پژوهش احمد عاکف شخصيّت روان‌رنجوري است که داراي يک خودانگاره و دنياي غيرواقعي و بسيار آرمان‌گراست. او برخي از نيازهاي شخصيّت‌هاي حرکت به دور از مردم همچون نياز به استقلال و خودبسندگي، کمال‌گرايي و آسيب‌ناپذيري و برتري را داراست. همچنين برخي نيازهاي گرايش عليه مردم را دارد که در قالب بهره‌کشي و ارتباط با ديگران بر اساس منافع شخص و ميل به تحسين شدن از سوي ديگران بازتاب مي‌يابد.
مسعود فکري؛ سعدالله همايوني؛ عبدالحسين فقهي؛ اعظم خواجه تاج يزدي
المجلد 17، العدد 58 ، يونيو 2021، ، الصفحة 93-114
المستخلص
آموزش زبان دوم با توجه به ماهیت فرهنگی و ایدئولوژیک آن، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. همچنین اهداف خرد و راهبردهای آموزشی و فرهنگی هر زبان خارجی در چارچوب سیاست‌های کلی یک نظام آموزشی تعریف می‌گردد. با بررسی کتابهای "عربی زبان قرآن" در مقطع متوسطه دوم به نظر می‌رسد که این منابع نه با هدف آموزش زبان عربی با رویکردی کاربردی، بلکه ...
أكثر
آموزش زبان دوم با توجه به ماهیت فرهنگی و ایدئولوژیک آن، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. همچنین اهداف خرد و راهبردهای آموزشی و فرهنگی هر زبان خارجی در چارچوب سیاست‌های کلی یک نظام آموزشی تعریف می‌گردد. با بررسی کتابهای "عربی زبان قرآن" در مقطع متوسطه دوم به نظر می‌رسد که این منابع نه با هدف آموزش زبان عربی با رویکردی کاربردی، بلکه با اهدافی خاص از قبیل فهم زبان قرآن، متون دینی و زبان فارسی تدوين شده است. این پژوهش با روش تحلیل محتوا، کتابهای فوق را بر اساس 7 شاخص اصلی و 32 شاخص فرعی، در سطح واژهها، متون، قواعد، تمرین‌ها، مهارت‌های زبانی و فرهنگ بررسی کرده و میزان انطباق آنها را از یک‌سو با اهداف برنامة درسی و از سویی دیگر با معیارهای رویکرد ارتباطی ارزیابی نموده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که کتابهای نونگاشت عربی در مجموع 45% شاخص‌ها را در حد خوب، 39% را درحد متوسط و16% را ضعیف، پوشش داده است. این کتاب‌ها با تمرکز بر واژههای قرآنی، مفاهیم دینی ـ اخلاقی و فرهنگ اسلامی ـ ایرانی و با بهره‌گیری از 190آیه و120حدیث در بیشتر متون، تمرین‌ها و تصاویر درصدد پوشش اهداف برنامه درسی است و به معیارهای ارتباطی مانند بافت‌مندی، تمرین‌های گروهی و آموزش هماهنگ مهارت‌های زبانی کمتر توجه نموده است.
معصومه ملکي؛ جواد اصغري؛ مسعود فکري؛ عدنان طهماسبي پشتکوهي
المجلد 18، العدد 62 ، مايو 2022، ، الصفحة 95-120
المستخلص
موضوع پژوهش در زبانشناسی تطبیقی، مقایسه زبانهای مختلف وابسته به یک خانواده زبانی است تا از خلال این مقایسه، وجوه تمایز وتشابه زبانها مشخص شود. تقسیمبندی زبانها به خانواده زبانی هندی- اروپایی و یا سامی نتیجه کشف وجوه تشابه بین زبانها در جنبههای آوایی، صرفی و نحوی است که از یک زبان سرچشمه گرفتهاند و در گذر زمان ...
أكثر
موضوع پژوهش در زبانشناسی تطبیقی، مقایسه زبانهای مختلف وابسته به یک خانواده زبانی است تا از خلال این مقایسه، وجوه تمایز وتشابه زبانها مشخص شود. تقسیمبندی زبانها به خانواده زبانی هندی- اروپایی و یا سامی نتیجه کشف وجوه تشابه بین زبانها در جنبههای آوایی، صرفی و نحوی است که از یک زبان سرچشمه گرفتهاند و در گذر زمان بین آنها و زبان مادر جدایی افتاده است. راهکارهای اصلی در زبانشناسی تطبیقی مقایسه نظام‌های آوایی، شناخت تاریخ تحول واژگان و تطبیق دستور دو یا چند زبان است که برای پی‌بردن به پویایی و چگونگی عملکرد تغییرات در زبانها اهمیت دارد، در سطحی کلیتر این مقایسه در جهت فهم طبیعت زبانهای انسانی که به هیچ وجه ثابت و ایستا نیستند، مفیداست. زبانهای عربی، عبری، فنیقی، اکدی و حبشی حامل برخی از ویژگیهای اساسی مشترکی هستند که از یک اصل نخستین سامی به نام (proto-semitic) نشأت گرفتهاند. دو زبان عربی و عبری از خانواده زبانهای سامی، از بسیاری جوانب قابلیت مقایسه دارند؛ یکی از این جوانب فعل است. در این پژوهش با روش توصیفی افعال معتل و انواع آن در هر دو زبان معرفی و سپس با ذکر مصادیقی از هر دو زبان به تحلیل و تطبیق آنها و بیان تفاوتها و شباهتهای ساختاری افعال معتل پرداخته میشود.
سارا حسنی؛ يحيي معروف؛ عبدالرضا نادریفر؛ علي سليمي
المجلد 18، العدد 64 ، ديسمبر 2022، ، الصفحة 95-118
المستخلص
لزوم بررسی بازنمایی زنان در ادبیات معاصر یکی از موضوعات مهم و قابل بحث در جریان‌شناسی فضای فعلی حوزه ادبیات داستانی است. در دهۀ اخیر، به دلیل تحوّل در ساختار اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جوامع و بالا رفتن سطح آگاهی زنان، نویسندگان زن با دیدگاه انتقادی به بیان جایگاه و نقش اجتماعی زنان پرداختند و خواستار تغییر بنیادین در نگرش مردم و بازنگری ...
أكثر
لزوم بررسی بازنمایی زنان در ادبیات معاصر یکی از موضوعات مهم و قابل بحث در جریان‌شناسی فضای فعلی حوزه ادبیات داستانی است. در دهۀ اخیر، به دلیل تحوّل در ساختار اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جوامع و بالا رفتن سطح آگاهی زنان، نویسندگان زن با دیدگاه انتقادی به بیان جایگاه و نقش اجتماعی زنان پرداختند و خواستار تغییر بنیادین در نگرش مردم و بازنگری در تفاسیر مردسالارنه از متون ادبی شدهاند. این جستار می‌کوشد با روش توصیفی تحلیلی، ضمن معرفی رمان «الدوامة»، قمر كيلاني نویسندۀ معاصر سوری، به بررسی و مقایسۀ هویت زنان سنتی و مدرن در این اثر بپردازد. از این بررسی چنین استنباط میشود، در رمان الدوامه بعد زنان مدرن در مقابل زنان سنتی، پررنگ‌تر به تصویر کشیده شده و کیلانی در انتخاب اسامی زنان رمانش به تناسب با این دو بعد هویتی توجه داشته است. همچنین زنان سنتی این رمان محدود به وظایف و نقش‌های مادری و همسری بوده و محکوم به پایبندی و سازش در برابر نظام‌مردسالار و تابعیت از سنن مرسوم، هستند و در مقابل زن مدرن رمان، زنی آگاه، تحصیل‌کرده و امروزی است که هویت وی با اموری چون اشتغال، استقلال، آزاداندیشی، گسستن قوانین سنتی ازدواج و الگوسازی... پیوند میخورد.
هومن ناظميان
المجلد 9، العدد 27 ، يناير 1435، ، الصفحة 97-115
المستخلص
تکنيک‌هاي زيباي ادبي و ساختارهاي گوناگون زباني و موسيقايي به‌کاررفته در قرآن کريم آنچنان مسحورکننده و شگفت‌آور است که در هر زمان مي‌توان از زاويه‌اي متفاوت به آن نگريست و از درياي شگفتي‌هاي آن چند قطره‌اي نوشيد. رويکرد شکل‌گرايان و ساختارگرايان به متن ازجمله روش‌هايي است که مي‌تواند به ما در شناخت برخي ابعاد گوناگون زيبايي‌هاي ...
أكثر
تکنيک‌هاي زيباي ادبي و ساختارهاي گوناگون زباني و موسيقايي به‌کاررفته در قرآن کريم آنچنان مسحورکننده و شگفت‌آور است که در هر زمان مي‌توان از زاويه‌اي متفاوت به آن نگريست و از درياي شگفتي‌هاي آن چند قطره‌اي نوشيد. رويکرد شکل‌گرايان و ساختارگرايان به متن ازجمله روش‌هايي است که مي‌تواند به ما در شناخت برخي ابعاد گوناگون زيبايي‌هاي لفظي و معنوي قرآن کريم، ياري رساند. هدف اين مقاله، تحليل فرم و ساختار در سوره‌ي مبارکه‌ي تکوير و بررسي ارتباط آنها با محتواي اين سوره است و به همين منظور، ساختارهاي زباني و موسيقايي اين سوره و ارتباط آنها با محتوا، تحليل و بررسي و ساختار موسيقايي در قالب نمودارهاي خطي و ستوني به تصوير کشيده شده است.
نتايج اين پژوهش، نشان مي‌دهد که موضوعات مطرح‌شده در اين سوره بر طبق اصول و مباني هماهنگ و منسجمي بيان شده به‌گونه‌اي که چهارده آيه‌ي نخست سوره به منزله‌ي مقدمه‌چيني براي بيان موضوعات بخش دوم اين سوره است. برجسته‌سازي به‌صورت توازن آوايي، واژگاني و نحوي به ويژه در بخش اول کاملاً مشهود است. ساختار منظم نحوي، استفاده‌ي گسترده از تکنيک تکرار در سطح حروف و واژگان و موسيقي حروف و واژگان، همگي در خدمت اهداف تربيتي و ديني اين سوره قرار دارند. سوره‌ي مبارکه‌ي تکوير، ساختارهاي زباني وموسيقايي هدفمند، منظم و منسجمي دارد که همه‌ي اجزا و عناصر آن متناسب با يکديگر و هماهنگ با محتوا و اهداف تربيتي و ديني قرآن کريم به‌کار گرفته شدهاند.
جواد صالحي؛ عباس عرب؛ امير مقدم متقي
المجلد 16، العدد 55 ، سبتمبر 2020، ، الصفحة 97-118
المستخلص
شعر جاهلي به عنوان قديمي‌ترين شعر عربي، در‌بردارنده بسياري از باورها، عادات، ارزش‌ها، خرافات و اساطير است و در واقع مي‌توان آن را بخشي از تاريخ و فرهنگ يا هويت مردم جاهلي بهشمار آورد. باور به الوهيت و قداست شهرياري از جمله فرهنگ ديني- اعتقادي شاعران اين دوره است که در اين پژوهش قصد داريم آن را با تکيه بر روش توصيفي-تحليلي مورد بررسي ...
أكثر
شعر جاهلي به عنوان قديمي‌ترين شعر عربي، در‌بردارنده بسياري از باورها، عادات، ارزش‌ها، خرافات و اساطير است و در واقع مي‌توان آن را بخشي از تاريخ و فرهنگ يا هويت مردم جاهلي بهشمار آورد. باور به الوهيت و قداست شهرياري از جمله فرهنگ ديني- اعتقادي شاعران اين دوره است که در اين پژوهش قصد داريم آن را با تکيه بر روش توصيفي-تحليلي مورد بررسي قرار دهيم. دستاورد‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد که برخي از شاعران دوره جاهلي، صفاتي همچون پيراستگي از عيوب و نواقص، توان نازل کردن باران، شفابخشي، حيات‌بخشي و بارور ساختن و عبادتي نظير سجده‌گزاري برابر شهرياران را که همه آنها مختص ذات مقدس خداوند است، براي شهرياران به کار گرفتهاند و يا شهرياران را به عناصر مقدسِ اساطيري نظير خورشيد، ماه و بهار تشبيه کرده‌اند که همگي از قداست و الوهيت آنها حکايت دارد. اين باورهاي شرک‌آميز که نزد شاعر جاهلي، جنبه قدسي و نمود روانشناختي داشتند، با مفاهيمي چون قدرت و شکوه، ميل به جاودانگي، باروري و برکت پيوند يافته است و تنها ابزاري براي بيان افکار شاعرانه بودند و پس از ظهور اسلام از ميان رفتند.
بهنام آقائي نژاد؛ مريم جلائي
المستخلص
از آنجايي که در متون آموزشی، تصاویر نقش قابل توجهي را ایفا می‌کنند لذا کاربست روشمند آن میتواند موجب تسهیل یادگیری و افزایش عملکرد شناختی فراگیران شود. در پژوهش حاضر، تصاویر کتابهای عربی متوسطه اول از لحاظ ابعاد مختلف بازنمایی شامل بُعد فرایند، شخصیت و محیط بر اساس نشانه شناسی اجتماعی کرس و ون لیوون (2006) و نيز چگونگی انتقال معنای ...
أكثر
از آنجايي که در متون آموزشی، تصاویر نقش قابل توجهي را ایفا می‌کنند لذا کاربست روشمند آن میتواند موجب تسهیل یادگیری و افزایش عملکرد شناختی فراگیران شود. در پژوهش حاضر، تصاویر کتابهای عربی متوسطه اول از لحاظ ابعاد مختلف بازنمایی شامل بُعد فرایند، شخصیت و محیط بر اساس نشانه شناسی اجتماعی کرس و ون لیوون (2006) و نيز چگونگی انتقال معنای تصاوير متناسب با دانش فراگیران و رشد شناختی و ادراکی آنها بر اساس دیدگاه رشدشناسی گو و فنگ (2015) به روش کمی و کیفی و با استفاده از بازبينه (چکليست) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد در بیشتر تصاویر در ابعاد معنای بازنمایی، الگوی مناسب در گزینش تصاویر در پايههای هفتم تا نهم متناسب با روند رشد شناختی و ادراکی فراگیران وجود ندارد؛ زیرا در بررسی بُعد فرایند، تغییرات رشدی و شناختی از شیوه فرایند روایتی به مفهومی در تصاویر کتابهای پایه هفتم تا نهم به طور کامل رعایت نشده است. در بُعد شخصیت نيز تغییرات رشدی و شناختی از تصاویر کارتونی به تصاویر واقعی رعایت نشده و فقط از شخصیتهای فردی و گروهی تا حدودی استفاده شده است. از نظر بُعد محیط نیز تغییرات رشدی و شناختی از محیطهای بومی به محیطهای غیر بومی در تصاویر پایه هفتم تا نهم وجود ندارد. نتایج این پژوهش میتواند به مؤلفان کمک کند تا در چاپهای آتي این کتاب‌ها تصاویری مناسب با تغییرات رشدی و شناختی فراگیران انتخاب کنند تا تسهيلکننده یادگیری آنها باشد.
محمّدنبي احمدي؛ عباس حاج زين العابديني
المجلد 8، العدد 22 ، يوليو 1433، ، الصفحة 99-120
المستخلص
در متون ديني و به‌خصوص در قرآن کريم، توجّه خاصّي به جوارح انساني شده که در نوع بيان، شرح وظايف و تقديم و تأخير آنها نکته‌ها نهفته و رازها تعبيه شده است. در ميان اين اعضا، "قلب" و مترادف‌هاي آن، جايگاه ويژه‌اي را به خود اختصاص داده‌اند. اگرچه تمام اعضاي بدن انسان و در مرتبه‌ي بالاتر، قلب او، صفات و کارکرد‌هاي اعجاب‌برانگيزي ...
أكثر
در متون ديني و به‌خصوص در قرآن کريم، توجّه خاصّي به جوارح انساني شده که در نوع بيان، شرح وظايف و تقديم و تأخير آنها نکته‌ها نهفته و رازها تعبيه شده است. در ميان اين اعضا، "قلب" و مترادف‌هاي آن، جايگاه ويژه‌اي را به خود اختصاص داده‌اند. اگرچه تمام اعضاي بدن انسان و در مرتبه‌ي بالاتر، قلب او، صفات و کارکرد‌هاي اعجاب‌برانگيزي داشته و اخيراً متخصّصاني چون "مايکل رزن" گفته‌اند که قلب، هزاران سلول عصبي دارد که وظيفه‌ي ذخيره‌ي اطّلاعات را به عهده دارند، هيچ کدام از اين گفته‌ها نمي‌تواند دليلي بر کاربرد غيرمجازي قلب در قرآن کريم باشد. در اين ميان، محقّقاني با غفلت از ادلّه‌ي عدّه‌ي زيادي از مفسّران قرآن کريم مبني بر کاربرد مجازي واژه‌ي قلب، تنها براساس شواهدي از کشفيات علمي، به‌گونه‌ي جزمي بيان کرده‌اند که کاربرد قلب در قرآن مجيد حقيقت است، نه مجاز. نويسندگان مقاله‌ي حاضر، ضمن رد نکردن اين کشفيّات، ثابت خواهند کرد که با فرض درستي آن يافته‌ها کاربرد قلب در قرآن، مجاز است نه حقيقت. اين مقاله، اثبات کرده است که قلب انسان اگرچه از نظر فيزيولوژيکي وظايف مهمّي را برعهده دارد، نمي‌تواند از قدرت درک و تفقّه برخوردار باشد، زيرا ايمان انسان که يک امر ماندگار و قلبي است پس از مردن او و نابود شدن اين تکه‌گوشت مادّي، از بين نرفته و کماکان پابرجاست.
حسين ميرزايي‌نيا؛ رضا محمّدي؛ عباس گنجعلي
المجلد 9، العدد 26 ، يوليو 1434، ، الصفحة 101-123
المستخلص
چکيده:
تي.اس اليوت از پسِ ديدگاه‌هاي نقّادانه و شعر خود، تأثيري شگرف بر شعر جهان و به‌دنبال آن، شعر عربي معاصر گذاشته است. برجسته‌ترين ديدگاه شعري اليوت، که در تطبيق آن بر روي سروده‌هاي خود کوشيده است، نظريّه‌ي به‌هم پيوستگي عيني است. اين نظريّه، دو جنبه دارد: جنبه‌ي نخست آن مربوط به شخصيّت‌زدايي از شاعر است که اين نظريّه را ...
أكثر
چکيده:
تي.اس اليوت از پسِ ديدگاه‌هاي نقّادانه و شعر خود، تأثيري شگرف بر شعر جهان و به‌دنبال آن، شعر عربي معاصر گذاشته است. برجسته‌ترين ديدگاه شعري اليوت، که در تطبيق آن بر روي سروده‌هاي خود کوشيده است، نظريّه‌ي به‌هم پيوستگي عيني است. اين نظريّه، دو جنبه دارد: جنبه‌ي نخست آن مربوط به شخصيّت‌زدايي از شاعر است که اين نظريّه را در مقابل مکتب رومانتيسم قرار مي‌دهد. جنبه‌ي ديگر، بهره‌گيري از نماد، براي بيان واقعيّت‌هاي خارجي است. اين نظريّه در قصيده‌ي سرزمين ويران اليوت، عينيّت يافته است؛ قصيده‌اي که نه تنها در سطح جهانِ عربي، در سراسر دنيا به‌يک الگو، براي شعر معاصر تبديل شده است. ادونيس به‌گونه‌اي غيرمستقيم از اين نظريّه، تأثير پذيرفته است که در ديدگاه‌هاي نقدي وي و همچنين در قصايدش به روشني، ديده مي‌شود. اين جُستار، با روش تحليل محتوا، ضمن تعريف نظريّه‌ي اليوت، به‌معرّفي قصيده‌ي سرزمين ويران، پرداخته است؛ سپس تأثيرات اين نظريّه را بر روي ديدگاه‌هاي نقدي ادونيس، پي‌گرفته و در پايان، نمودِ نظريّات ادونيس را در قصيده‌ي الرّأس و النّهر وي، بررسي کرده است.
حسن گودرزي لمراسکي؛ حسين يوسفي آملي؛ فاطمه خرميان
المجلد 9، العدد 29 ، مايو 1435، ، الصفحة 101-123
المستخلص
چکيده:
تک‌گويي دروني، شيوه‌اي از گفت‌وگوست که از اواخر قرن نوزده و اوايل قرن بيست در داستان‌نويسي، متداول شد و توجه بسياري از شخصيت‌هاي ادبي را به خود معطوف ساخت؛ و يکي از شيوه‌هاي بياني است که راوي، نويسنده، از آن به‌منظور پيشبرد ماجراهاي داستان خود بهره مي‌گيرد و گفتاري را که در ذهن يکي از قهرمانان، يا قهرمان اصلي جريان دارد، ...
أكثر
چکيده:
تک‌گويي دروني، شيوه‌اي از گفت‌وگوست که از اواخر قرن نوزده و اوايل قرن بيست در داستان‌نويسي، متداول شد و توجه بسياري از شخصيت‌هاي ادبي را به خود معطوف ساخت؛ و يکي از شيوه‌هاي بياني است که راوي، نويسنده، از آن به‌منظور پيشبرد ماجراهاي داستان خود بهره مي‌گيرد و گفتاري را که در ذهن يکي از قهرمانان، يا قهرمان اصلي جريان دارد، براي خوانندگان روايت مي‌کند تا بدين‌وسيله محتواي ضمير خودآگاه يا ناخودآگاه قهرمان را به خواننده منتقل کند.
توفيق الحکيم، نويسنده‌ي معروف و معاصر مصري، در زمينه‌ي تک‌گويي در بعضي از داستان‌ها و رمان‌هاي خود ازجمله «حمار الحکيم»، به‌گونه‌اي پيش مي‌رود که گاهي در چند صفحه از داستان، شخصيت با خود حرف مي‌زند؛ به‌خصوص با تک‌گويي‌هايي که به زبان درنمي‌آيد و در طي آن، جريان ضمير ناخودآگاه همان‌طور که در ذهن شخصيت رخ مي‌دهد، بدون دخالت نويسنده، بازگو مي‌شود؛ اين روند، چنان واقعي و صادقانه است که ضعف ساختاري به‌وجود نمي‌آورد.
اين جستار بر آن است يکي از وجوه رنگارنگ بازنمايي گفتمان را در رمان «حمار الحکيم» از منظر تک‌گويي دروني بررسي کند تا چگونگي به‌کارگيري تک‌گويي دروني در آن توضيح داده شود و نحوه‌ي شکل‌گيري انواع آن، تجزيه و تحليل شود تا به کمک آن به توصيف دنياي شخصيتها و اشياي پيرامون آن بپردازد که در ذهن قهرمان داستان وجود دارد و بيان کند که نويسنده از شيوه‌هاي مختلف تک‌گويي دروني به‌عنوان ابزاري براي بيان افکار و انديشه‌هاي درون ذهن شخصيت داستان، استفاده کرده است.
حامد صافي
المجلد 17، العدد 60 ، ديسمبر 2021، ، الصفحة 101-120
المستخلص
کتاب الفتوح اثر ابومحمّد احمد بن علی، معروف به ابن اعثم کوفی، احتمالاً اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم هـ.ق به زبان عربی نگاشته شد. محمّد بن احمد مستوفی هروی بخشی از این کتاب را در سال 596 هـ.ق به دستور یکی از امرای خوارزم به فارسی ترجمه کرد. ژرار ژنت نظریۀ فزون‌متنیّت را پیرامون ارتباط متون با یکدیگر مطرح کرد. در پژوهش ...
أكثر
کتاب الفتوح اثر ابومحمّد احمد بن علی، معروف به ابن اعثم کوفی، احتمالاً اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم هـ.ق به زبان عربی نگاشته شد. محمّد بن احمد مستوفی هروی بخشی از این کتاب را در سال 596 هـ.ق به دستور یکی از امرای خوارزم به فارسی ترجمه کرد. ژرار ژنت نظریۀ فزون‌متنیّت را پیرامون ارتباط متون با یکدیگر مطرح کرد. در پژوهش حاضر، تلاش شده است روایت عاشورا در کتاب الفتوح ابن اعثم با ترجمۀ فارسی الفتوح مقایسه و بررسی شود. برای این مقایسه و تطبیق، از نظریۀ فزون‌متنیت ژرار ژنت بهره گرفته شد. بر اساس این نظریه، متن ب (زیر‌متن) تحت تأثیر متن الف (زبرمتن) آفریده میشود. ارتباط فزون‌متنی متون در دو شکل تقلید و دیگرگونگی و سه حالت تفنّن، هجو و جدّی قابل‌بررسی است. تغییرات ایجادشده در زیر‌متن نسبت به زبرمتن، گشتار نام دارد که به انواع گشتار کمّی، کاربردی و کیفی قابل‌تقسیم است. بر اساس این نظریه، روایت ابن اعثم برای ترجمۀ فارسی الفتوح، یک زبرمتن در نظر گرفته شد. بر مبنای نتایج پژوهش، روایت فارسی الفتوح با گشتارهای برش، انبساط، فزون‌سازی، ارزش‌گذاری دوباره و ارزش‌کاهی دچار دیگرگونگی شده و همچنین نسبت به روایت الفتوح عربی، نمایشی‌تر، عاطفی‌تر، ادبی‌تر و با گرایش شیعی نوشته شده است.
زهرا احمدلو؛ ابوالفضل رضایی؛ محمد ابراهیم خلیفه شوشتری
المستخلص
باب قطع و وصل که در ارتباط با تبعیت یا عدم تبعیت تابع از متبوع از نظر اعراب صحبت میکند، از جمله مقولههایی است که "سیبویه" در کتابش با استشهاد به شواهد قرآنی به آن پرداخته است. این تحقیق با هدف بررسی میزان تاثیرپذیری "فخرالدین رازی" از تعلیلهای این دانشمند بزرگ نحوی، در ارتباط با این مبحث انجام شده است. این پژوهش، ابتدا به روش ...
أكثر
باب قطع و وصل که در ارتباط با تبعیت یا عدم تبعیت تابع از متبوع از نظر اعراب صحبت میکند، از جمله مقولههایی است که "سیبویه" در کتابش با استشهاد به شواهد قرآنی به آن پرداخته است. این تحقیق با هدف بررسی میزان تاثیرپذیری "فخرالدین رازی" از تعلیلهای این دانشمند بزرگ نحوی، در ارتباط با این مبحث انجام شده است. این پژوهش، ابتدا به روش توصیفی _ تحلیلی، به بررسی آراهای نحوی "سیبویه" بر روی شواهد قرآنی میپردازد، سپس به صورت تطبیقی اشاره به میزان تاثیرگذاری تحلیلهای او بر روی دلایل نحوی "فخر رازی" داردیافته‌های پژوهش نشان می‌دهد "رازی" از دیدگاههای نحوی "سیبویه" در اکثر موارد به صورت غیر مستقیم و بدون استناد به او الهام گرفته است و در برخی از بررسیهای خود، دیدگاهی مخالف با این عالم نحوی دارد. بررسی تحلیلهای "سیبویه" نشان می‌دهد که بافت یا روابط متنی در تحلیل او تاثیر داشته است و هم چنین در برخی از دیدگاههای نحوی "رازی" تاثیر باورهای کلامی او دیده میشود.
مهران معصومي؛ مجيد محمدي؛ پيمان صالحي؛ جهانگیر امیری؛ مریم رحمتی ترکاشوند
المجلد 18، العدد 63 ، سبتمبر 2022، ، الصفحة 105-126
المستخلص
آشناییزدایی به‌معنای توانایی نویسنده در نشان‌دادن مسائل عادی، به شیوهای نو و غیرمنتظره است و هدف از کاربرد آن ایجاد رخنه در ادراک انسان گرفتار تکرار، کلیشه و عادت است تا ادراک و احساس عادتزده او را حساس به مسائل و دگرگون کند. «برید اللیل» عنوان رمانی است از هدی برکات، نویسنده لبنانی تبار ساکن فرانسه که به محض انتشار، ...
أكثر
آشناییزدایی به‌معنای توانایی نویسنده در نشان‌دادن مسائل عادی، به شیوهای نو و غیرمنتظره است و هدف از کاربرد آن ایجاد رخنه در ادراک انسان گرفتار تکرار، کلیشه و عادت است تا ادراک و احساس عادتزده او را حساس به مسائل و دگرگون کند. «برید اللیل» عنوان رمانی است از هدی برکات، نویسنده لبنانی تبار ساکن فرانسه که به محض انتشار، مورد توجه خوانندگان قرار گرفت، به گونهای که برنده جایزه «بوکر عربی» در سال 2018 گردید. این رمان، روایتگر داستان کسانی است که عمدتاً به علّت مهاجرت اجباری، دچار بحران رابطه شدهاند. این رابطه به خصوص بین مادران و فرزندان و عشاق به تصویر کشیده شده است. علاوه بر این، وضعیت افراد درگیر بحران ارتباطی با دیگر فرهنگها نیز بیان شده است. هدی برکات، آگاهانه، برای به نمایش گذاشتن این رابطه بحرانزده از شگرد برآمده از رویکرد فرمالیستی یعنی آشنائیزدایی در نظریۀ ویکتور اشکلوفسکی بهره برده است که هنر را زاییدۀ آشناییزدایی از امور هستی میداند. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی در پی نشان دادن آشنائیزداییهای صورت گرفته در شخصیتپردازی، پیرنگ و روایت‌پردازی رمان مذکور بوده که به صورت اپیزودهایی مستقل و در قالب نامه‌نگاری ارائه گردیده است. در این رمان، راوی هر اپیزود، شخصیت محوری آن است. نتایج نشان از آن دارد که هدف نویسنده از آشنائیزدایی، ایجاد تشکیک و رخنه در کلانروایتهایی چون مهر مادر و فرزند و عاشق و معشوق به یکدیگر و همچنین رابطه مبتنی بر نوعدوستی است تا بتواند در قالب تابوشکنیهای احساسی و عاطفی، وضعیت به بنبست رسیده انسان را در جهان پسامدرن به تصویر بکشد.
پيمان صالحي؛ مسلم خزلي
المستخلص
جهان درون متن پر از ناشناخته‌هایی است که با کشف نشانه‌های زبانی بازنمایی و آشکار می‌شوند. نشانه‌شناسی ادبی با واکاوی کنش‌های درون متن پیام‌های ثانویه آن را استخراج و مفهوم و غرض اصلی شعر را بیان میکند و مخاطب به درک عمیقی از مفهوم شعر می‌رسد. نظریۀ نشانه‌شناسی پیرس یکی از الگوهای مناسب برای نقد آثار ادبی است که در آن نحوۀ شکل‌گیری ...
أكثر
جهان درون متن پر از ناشناخته‌هایی است که با کشف نشانه‌های زبانی بازنمایی و آشکار می‌شوند. نشانه‌شناسی ادبی با واکاوی کنش‌های درون متن پیام‌های ثانویه آن را استخراج و مفهوم و غرض اصلی شعر را بیان میکند و مخاطب به درک عمیقی از مفهوم شعر می‌رسد. نظریۀ نشانه‌شناسی پیرس یکی از الگوهای مناسب برای نقد آثار ادبی است که در آن نحوۀ شکل‌گیری سه جزء نشانه یعنی بازنمون، موضوع و تفسیر و ارتباط میان آنها بررسی میشود. ادهم عادل شاعر معاصر عراقی از شاعران نوگرایی است که مفاهیمی همچون جنگ، ترور، افراط‌گرایی، صلح، همدلی و وحدت بازتاب گسترده‌ای در اشعارش دارند و یکی از آرمان‌های بزرگ او وجود جهانی خالی از جنگ و سرشار از صلح است. پژوهش حاضر می‌کوشد با شیوه توصیفی - تحلیلی و بر اساس الگوی سه‌وجهی نشانه‌شناسی پیرس به تحلیل فرایند شکل‌گیری نشانه‌های زبانی مربوط به مفهوم صلح در اشعار ادهم عادل بپردازد و ارتباط میان این سه جزء و نقش آنها در تولید نشانه‌ها را نقد کند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که نشانه‌های زبانی در شعر ادهم عادل ساختاری واحد و منسجم هستند که از پیوستگی معنایی میان بازنمون، موضوع و تفسیر شکل می‌گیرند و با نشانه‌ای کیفی و بیان چگونگی برخی اتفاقات مرئی و ترسیم شکل ظاهری امور پایه‌ریزی می‌شوند و با نشانه‌ای جزئی و بیان اتفاقات تلخ و ناگوار فضای ملتهب و جنگ‌زدۀ عراق و تجربه‌های عملی عراقی‌ها دربارۀ ترور، عملیات انتحاری، ترس و ناامنی بسط می‌یابند و به نشانه‌ای کلی و نگرش شاعر به مقولۀ جنگ و صلح ختم می‌شوند.
عبدالباسط عرب يوسف آبادي؛ علی اکبر احمدی چناری؛ سحر دهقانی
المستخلص
در جهانی كه پیوسته در حال رشد و تحول است، مقولة كارآفرینی نقشی مهم در جریان توسعة جوامع دارد. این مقوله یكی از محورهای موردتأكید در فرهنگ عامیانه و ادبیات شفاهی بهشمار می‌آید. ضرب‌المثل نمونه‌ای برجسته از فرهنگ عامیانه است كه با ساختاری كوتاه و آهنگین و برگرفته از داستانی عامیانه به پدیده‌های مختلف جامعه اشاره دارد. در برخی از ...
أكثر
در جهانی كه پیوسته در حال رشد و تحول است، مقولة كارآفرینی نقشی مهم در جریان توسعة جوامع دارد. این مقوله یكی از محورهای موردتأكید در فرهنگ عامیانه و ادبیات شفاهی بهشمار می‌آید. ضرب‌المثل نمونه‌ای برجسته از فرهنگ عامیانه است كه با ساختاری كوتاه و آهنگین و برگرفته از داستانی عامیانه به پدیده‌های مختلف جامعه اشاره دارد. در برخی از ضرب‌المثل‌های عربی به مهمترین شاخص‌های كارآفرینی همچون سخت‌كوشی، خردمندی، مسئولیت‌پذیری، فردگرایی، فرصت‌طلبی و درآمدزایی اشاره میشود كه این امر بر اهمیت پژوهش در این موضوع می‌افزاید. در پژوهش حاضر تلاش می شود با تكیه بر روش توصیفی- تحلیلی، مقولة كارآفرینی در 200 ضرب‌المثل منتخب عربی موردبررسی قرارگیرد و مهمترین جهت‌گیری‌های بلاغی آنها استخراج گردد. نتایج نشان می‌دهد فراوانی بالای شاخصة سخت‌كوشی (32%) و خردمندی (23%) در ضرب‌المثل‌های مورد بحث، بیانگر اهمیت كار و تلاش توأم با خرد و عقل در میان عرب‌هاست. از منظر بلاغت نیز فراوانی بالای جهتگیری توصیفی (47%) و انگیزشی (34%) نشان‌دهندة توسعة جامعة عرب در توضیح و تبیین شرایط كاری برای مخاطب و ایجاد انگیزه در وی و تشویق به تلاش مداوم و پرهیز از تنبلی و سُستی است.
محمد کلاشي؛ فرامرز ميرزائي؛ عيسي متقي زاده؛ غلامرضا کیاني
المستخلص
زبان داستان، از جمله داستان کودک، جذابيت هنري دارد واز ديگر انواع ادبي به زبان معيار نزديکتر است، از اينرو منبع مناسبي براي تدوين مواد آموزشی زبان عربی به کودکان و نوجوانان بهشمار مي‌رود. با اين وجود، در متون آموزشي آموزش زبان عربی به کودکان و نوجوانان فارسی زبان، از داستان عربی کودک کمتر استفاده شده است. این نوشتار ميکوشد ...
أكثر
زبان داستان، از جمله داستان کودک، جذابيت هنري دارد واز ديگر انواع ادبي به زبان معيار نزديکتر است، از اينرو منبع مناسبي براي تدوين مواد آموزشی زبان عربی به کودکان و نوجوانان بهشمار مي‌رود. با اين وجود، در متون آموزشي آموزش زبان عربی به کودکان و نوجوانان فارسی زبان، از داستان عربی کودک کمتر استفاده شده است. این نوشتار ميکوشد با کاربست داستان عربي کودک در آموزش زبان عربي به کودکان ونوجوانان فارسي زبان، بر اساس روش شبه تجربي و ابزارهاي علمي لازمه اين روش، ميزان تأثير اين متون را در يادگيري مهارت خوانداری زبان عربی به آنان روشن سازد. در اين پژوهش ابتدا مواد آموزشی لازم براساس معيارهاي علمي و مباني نظري آن، طراحی و تدوين شد. سپس در دو گروه (کنترل و آزمودنی) از دانش آموزان مدارس متوسطه اول از مدارس شهرستان نور استان مازندران، اجرا گرديد. ابتدا پیش آزمون و پس از تدریس متون داستاني برگزيده، پس آزمون از اين دوگروه گرفته و در هنگام تدریس نیز از روش مشاهده استفاده شد. در نتيجه، با مقایسه پیش آزمون وپس آزمون اين دو گروه و تحلیل دادههای مشاهده گروه آزمودنی روشن شد که کاربست داستان کودک در یادگیری زبان آموزان کودک ونوجوان فارسي زبان تاثیر معناداری دارد و در تقویت مهارت خواندن و درک متن آنان بسیار مؤثر بوده است.
يحيي معروف؛ سارا رحيمي پور
المجلد 8، العدد 24 ، نوفمبر 1433، ، الصفحة 109-139
المستخلص
چکيده
عبدالوهاب بياتي از جمله شاعراني است که رمز در شعرش حضوري فعال دارد؛ از جمله رموز قديمي، که شاعر از آن به زيبايي هرچه تمام‌تر بهره مي‌گيرد، رموز تصوف است. بررسي زندگي شاعر نشان مي‌دهد که او به‌خوبي مولوي را مي‌شناخته و با آثار او آشنايي کامل داشته است؛ لذا اين تحقيق در پي آن است تا به اين سؤالات پاسخ گويد: 1. آيا بياتي در رموز ...
أكثر
چکيده
عبدالوهاب بياتي از جمله شاعراني است که رمز در شعرش حضوري فعال دارد؛ از جمله رموز قديمي، که شاعر از آن به زيبايي هرچه تمام‌تر بهره مي‌گيرد، رموز تصوف است. بررسي زندگي شاعر نشان مي‌دهد که او به‌خوبي مولوي را مي‌شناخته و با آثار او آشنايي کامل داشته است؛ لذا اين تحقيق در پي آن است تا به اين سؤالات پاسخ گويد: 1. آيا بياتي در رموز شعري خود، از مولوي تأثير پذيرفته است؟ 2. چه رموزي از اشعار مولوي توجه او را به خود جلب کرده است؟ 3. با توجه به اينکه بياتي شاعري انقلابي است، چه هدفي از کاربرد اصطلاحات صوفيانه‌ي اشعار مولوي دارد؟
فرضيه‌هاي اين مقاله نيز عبارت است از: 1. با بررسي ديوان بياتي، تأثيرپذيري او از مولوي قابل اثبات است. 2. بيشترين تأثيرپذيري بياتي برگرفته از "ني‌نامه"ي مولوي و رموز مهم آن همچون "ني" و نيز "ديوان شمس" و نمادهاي مهمي مانند "شمس" و "غزال" است. 3. "بياتي" هرچند از رموز عارفانه‌ي"مولوي" استفاده مي‌کند، آن را با هدف شعري خود که همان طرح انقلاب و آزادي است، هم‌رنگ مي‌سازد و درواقع، اين رموز را از معاني اوليه‌ي خود خالي، و همچون لباسي بر پيکره‌ي افکار انقلابي‌اش مي‌پوشاند
هومن ناظميان؛ زهرا نيک زاد شهريور
المجلد 17، العدد 59 ، سبتمبر 2021، ، الصفحة 109-128
المستخلص
رمان القوس والفراشه نوشتهی محمد الاشعری، نویسنده، روزنامهنگار وسیاستمدار مراکشی در سال 2011 میلادی برندهی جایزهی بوکر عربی شد. نویسنده، معضلات اجتماعی جامعه مراکش از جمله تروریسم، بنیادگرایی اسلامی، مافیای زمین خواری ومافیای سرقت وقاچاق آثار باستانی را به تصویر کشیده است. بررسی این رمان از منظر ساختارگرایی تکوینی نشان ...
أكثر
رمان القوس والفراشه نوشتهی محمد الاشعری، نویسنده، روزنامهنگار وسیاستمدار مراکشی در سال 2011 میلادی برندهی جایزهی بوکر عربی شد. نویسنده، معضلات اجتماعی جامعه مراکش از جمله تروریسم، بنیادگرایی اسلامی، مافیای زمین خواری ومافیای سرقت وقاچاق آثار باستانی را به تصویر کشیده است. بررسی این رمان از منظر ساختارگرایی تکوینی نشان می‌دهد جهان‌نگری منعکس شده در این اثر متعلق است به طبقهی روشنفکران چپگرای مراکش که محمد الاشعری نیز سالها یکی از آنها به شمار میرفت. این جهان‌نگری در مبارزه واعتراض تجلی میکند: مبارزه واعتراض به مافیای تروریسم، مافیای املاک، مافیای قاچاق، ناهنجاریهای اجتماعی وزد وبندهای سیاسی واقتصادی. یوسف الفرسیوی، شخصیت اصلی وراوی داستان، یک مبارز وروزنامه نگار چپگرا است که مصداق قهرمان مسأله‌دار در نظریه گلدمن است که به دلیل پیوستن فرزندش به القاعده و مرگ انتحاری او، رنگ باختن ارزشهایی که به خاطر آنها مبارزه کرده وانواع ناهنجاریهای اجتماعی واقتصادی در جامعه مراکش، سرخورده، خشمگین ومعترض است.
فرامرز ميرزايي؛ علي نظري
المجلد 1، العدد 2 ، مايو 1426، ، الصفحة 113-141
المستخلص
دانشجويان رشته حقوق داراي 15 واحد درسي اصول و متون و قواعد فقهي هستند. متون اصلي اين دروس و عموم منابع و کتب اصلي فقه، که متون پژوهشي دانشجويان نيز مي باشد، تماما به زبان عربي است. به همين دليل بايد زبان عربي دانشجويان رشته حقوق هر چه بيشتر تقويت گردد. از طرفي در سرفصل درسي اين رشته تنها يک واحد درسي به آموزش زبان عربي اختصاص يافته است. ...
أكثر
دانشجويان رشته حقوق داراي 15 واحد درسي اصول و متون و قواعد فقهي هستند. متون اصلي اين دروس و عموم منابع و کتب اصلي فقه، که متون پژوهشي دانشجويان نيز مي باشد، تماما به زبان عربي است. به همين دليل بايد زبان عربي دانشجويان رشته حقوق هر چه بيشتر تقويت گردد. از طرفي در سرفصل درسي اين رشته تنها يک واحد درسي به آموزش زبان عربي اختصاص يافته است. لذا برنامه آموزشي زبان عربي بايد متناسب با نياز دانشجويان و در نظر گرفتن اين محدوديت زماني تدوين گردد. با توجه به مهارت هاي چهارگانه: خواندن، نوشتن، گفتن و شنيدن که مهارت هاي اساسي هر زباني به شمار مي رود، به نظر مي آيد دانشجويان رشته حقوق به کسب مهارت خواندن و درک مفاهيم متون به زبان عربي به شدت نيازمندند، تا بتوانند متون فقهي را به زبان عربي خوانده و درک نمايند. لذا براي کسب اين مهارت بايد يک روش خوب و مفيد تدوين گردد.
