انجمن ايراني زبان وادبيات عربيمجله علمي انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي (فصلنامه)2345636141020081002مقایسه تنوع واژگان در سبک شعر در شعرمتعهد
پژوهشی عملی در نمونههایی از اشعار دعبل خزاعی، شریف رضی و مهیار دیلمیمقایسه تنوع واژگان در سبک شعر در شعرمتعهد
پژوهشی عملی در نمونههایی از اشعار دعبل خزاعی، شریف رضی و مهیار دیلمی1181392ARحامد صدقیکاظم عظیمیJournal Article20120711گستره واژگان هر شاعر، دریچه ورود به فضای شعر وی است؛ چرا که با آن میتوان اغراض ومعانی مورد نظر وی را فهمید. دایره واژگان در شعر ـ بدون در نظر گرفتن دیدگاه، عواطف و موضعگیریهای شاعر ـ ابزاری مناسب برای بیان فکر شاعر و انتقال آن به شمار میرود. آشنایی با شعر هر شاعر، همان آشنایی با گستره واژگان وی است. تنوع واژگان یکی از ویژگیهای سبکی شعر است که با مقایسه آن در تعدادی از اشعار همراه با آمار و ارقام، میتوان به دو سؤال زیر پاسخ گفت:
1- کدام یک از این اشعار در مقایسه با اشعار دیگر، از دایره واژگان پربارتری برخوردار است؟
2- شاعر در هنگام سرودن شعر، چگونه از گونهگونی واژگان استفاده کرده است؟
این مقاله در نظر دارد با استفاده از یکی از روشهای مقایسه تنوع واژگان و انجام کار عملی و آماری، نمونه اشعاری از دعبل خزاعی، شریف رضی و مهیار دیلمی را در موضوع ادبیات متعهد، مورد پژوهش قرار دهد.گستره واژگان هر شاعر، دریچه ورود به فضای شعر وی است؛ چرا که با آن میتوان اغراض ومعانی مورد نظر وی را فهمید. دایره واژگان در شعر ـ بدون در نظر گرفتن دیدگاه، عواطف و موضعگیریهای شاعر ـ ابزاری مناسب برای بیان فکر شاعر و انتقال آن به شمار میرود. آشنایی با شعر هر شاعر، همان آشنایی با گستره واژگان وی است. تنوع واژگان یکی از ویژگیهای سبکی شعر است که با مقایسه آن در تعدادی از اشعار همراه با آمار و ارقام، میتوان به دو سؤال زیر پاسخ گفت:
1- کدام یک از این اشعار در مقایسه با اشعار دیگر، از دایره واژگان پربارتری برخوردار است؟
2- شاعر در هنگام سرودن شعر، چگونه از گونهگونی واژگان استفاده کرده است؟
این مقاله در نظر دارد با استفاده از یکی از روشهای مقایسه تنوع واژگان و انجام کار عملی و آماری، نمونه اشعاری از دعبل خزاعی، شریف رضی و مهیار دیلمی را در موضوع ادبیات متعهد، مورد پژوهش قرار دهد.انجمن ايراني زبان وادبيات عربيمجله علمي انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي (فصلنامه)2345636141020081002ادبیات تطبیقی در کشورهای اروپای شرقیادبیات تطبیقی در کشورهای اروپای شرقی19381393ARحیدر خضریJournal Article20120711تجربه مطالعات ادبیاتتطبیقی کشورهای اروپای شرقی یکیاز تلاشهای سودمند در این زمینه میباشد. علیرغم اینکه مکتب اروپای شرقی ملیگرایانه وسوسیالیستی است، اما دارای گرایشهای انسانی و جهانی میباشد و بعد از دو مکتب فرانسوی و امریکایی مشهورترین مکتب ادبیات تطبیقی به شمار میرود. روند شکل گیرى، سیر تحول ادبیات تطبیقى در این کشورها، بیان دیدگاه خاص آنها در خصوص پژوهشهاى تطبیقی، و وجه تسمیه هاى گوناگونی این مکتب ادبیات تطبیقی از جمله مسائل مورد توجه پژوهشگران بوده است. با عنایت به تعامل درخور و توجه کشورهاى اروپاى شرقى به ادبیات سایر کشورها و مخصوصا کشورهاى شرقى واسلامی، مسأله ضرورت توجه به دیدگاه این کشورها مطرح میشود، تا از این طریق، علاوه بر تقویت روند گسترش دایره پژوهشهاى تطبیقى، از پدیده خودمحورى هم که در بعضى از پژوهشهاى تطبیقى غربى شاهد شکل گیری آن هستیم، کاسته شود.تجربه مطالعات ادبیاتتطبیقی کشورهای اروپای شرقی یکیاز تلاشهای سودمند در این زمینه میباشد. علیرغم اینکه مکتب اروپای شرقی ملیگرایانه وسوسیالیستی است، اما دارای گرایشهای انسانی و جهانی میباشد و بعد از دو مکتب فرانسوی و امریکایی مشهورترین مکتب ادبیات تطبیقی به شمار میرود. روند شکل گیرى، سیر تحول ادبیات تطبیقى در این کشورها، بیان دیدگاه خاص آنها در خصوص پژوهشهاى تطبیقی، و وجه تسمیه هاى گوناگونی این مکتب ادبیات تطبیقی از جمله مسائل مورد توجه پژوهشگران بوده است. با عنایت به تعامل درخور و توجه کشورهاى اروپاى شرقى به ادبیات سایر کشورها و مخصوصا کشورهاى شرقى واسلامی، مسأله ضرورت توجه به دیدگاه این کشورها مطرح میشود، تا از این طریق، علاوه بر تقویت روند گسترش دایره پژوهشهاى تطبیقى، از پدیده خودمحورى هم که در بعضى از پژوهشهاى تطبیقى غربى شاهد شکل گیری آن هستیم، کاسته شود.انجمن ايراني زبان وادبيات عربيمجله علمي انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي (فصلنامه)2345636141020081002وجدانیّات در اشعار شریف رضیوجدانیّات در اشعار شریف رضی39561394ARمحمود آبدانان مهدیزادهفرحان گل مغانی زادهJournal Article20120711بیگمان عاطفه از بارزترین عناصر شعر است تا بر مخاطب اثر بگذارد و از محیط پیرامون خود، اثر پذیرد . به شعری که این عاطفه، به شکل چشمگیری در آن نمایان باشد، شعر وجدانی گفته میشود. واژهی وجدان، بر معانیی مانند: خشم، عشق، درد و شادی دلالت دارد. ومصطلح وجدان شامل احساساتی چون لذت، درد و حالتهایی است که یک فرد در درون خویشتن مییابد. شعر وجدانی شعری است مالامال از عواطف سرکش و طغیانگر که اندرون فرد را با صداقت هرچه تمامتر و بدون هیچ گونه پنهانکاری نمایان میسازد.
شریف رضی یکی از بزرگان شعر وجدانی است که شعرش دو ویژگی مهم دارد: درون گرایی، صداقت و شفافیت است . و از جمله عناصر شعری که شاعر خمیر مایه های وجدانی را بر آنها افزوده و این لباس زیبای روحی را بر آن پوشانده است موارد زیر است: سوزناکی حسرت؛ درد و اندوه؛ شوق و اشتیاق ؛ دلدادگی؛ شادیبیگمان عاطفه از بارزترین عناصر شعر است تا بر مخاطب اثر بگذارد و از محیط پیرامون خود، اثر پذیرد . به شعری که این عاطفه، به شکل چشمگیری در آن نمایان باشد، شعر وجدانی گفته میشود. واژهی وجدان، بر معانیی مانند: خشم، عشق، درد و شادی دلالت دارد. ومصطلح وجدان شامل احساساتی چون لذت، درد و حالتهایی است که یک فرد در درون خویشتن مییابد. شعر وجدانی شعری است مالامال از عواطف سرکش و طغیانگر که اندرون فرد را با صداقت هرچه تمامتر و بدون هیچ گونه پنهانکاری نمایان میسازد.
شریف رضی یکی از بزرگان شعر وجدانی است که شعرش دو ویژگی مهم دارد: درون گرایی، صداقت و شفافیت است . و از جمله عناصر شعری که شاعر خمیر مایه های وجدانی را بر آنها افزوده و این لباس زیبای روحی را بر آن پوشانده است موارد زیر است: سوزناکی حسرت؛ درد و اندوه؛ شوق و اشتیاق ؛ دلدادگی؛ شادیانجمن ايراني زبان وادبيات عربيمجله علمي انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي (فصلنامه)2345636141020081002فرایند فهم متن در پرتو آرای دانشمندان نحوی وبلاغی
( سیبویه و عبدالقاهر جرجانی)فرایند فهم متن در پرتو آرای دانشمندان نحوی وبلاغی
( سیبویه و عبدالقاهر جرجانی)57761395ARحمیدرضا میرحاجیJournal Article20120711موضوع دریافت معنای متن از دغدغههای همیشگی انسان بوده است. مسلمانان نیز از همان سالهای آغازین نزول وحی، این موضوع را سرلوحه فعالیتهای علمی خود قرار دادهاند. همزمان با گسترش مباحث هرمنوتیک، موضوعاتی وارد مباحث فهم متن و معنی شناسی شد که چالشهای بسیاری را در محافل فکری ایجاد کرد. مسائلی از قبیل تعین و یا عدم تعین معنی، نقش خواننده، جایگاه سیاق، اهمیت نظام زبان در فرایند فهم متن، انواع معنی و ... از جمله مباحثی هستند که ادیبان و ناقدان مسلمان سالها پیش از غربیان بدان پرداختهاند. در این میان دیدگاه نحوی سیبویه و بلاغی عبدالقاهر قابل توجه می نماید.موضوع دریافت معنای متن از دغدغههای همیشگی انسان بوده است. مسلمانان نیز از همان سالهای آغازین نزول وحی، این موضوع را سرلوحه فعالیتهای علمی خود قرار دادهاند. همزمان با گسترش مباحث هرمنوتیک، موضوعاتی وارد مباحث فهم متن و معنی شناسی شد که چالشهای بسیاری را در محافل فکری ایجاد کرد. مسائلی از قبیل تعین و یا عدم تعین معنی، نقش خواننده، جایگاه سیاق، اهمیت نظام زبان در فرایند فهم متن، انواع معنی و ... از جمله مباحثی هستند که ادیبان و ناقدان مسلمان سالها پیش از غربیان بدان پرداختهاند. در این میان دیدگاه نحوی سیبویه و بلاغی عبدالقاهر قابل توجه می نماید.انجمن ايراني زبان وادبيات عربيمجله علمي انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي (فصلنامه)2345636141020081002«تداخل» و تاثیر آن در نگارش عربی دانشجویانِ فارسی زبان«تداخل» و تاثیر آن در نگارش عربی دانشجویانِ فارسی زبان771001396ARنرگس گنجیمریم جلائی پیکانیJournal Article20120711تداخل زبان مادری، از برجسته ترین عوامل مؤثر در پیدایش خطاهای زبانی، در یادگیری زبان خارجی است. در مقالهی حاضر که حاصل پژوهشی به روش تحلیلی ـ توصیفی بوده ، تأثیر تداخل منفی زبان فارسی در نگارش دانشجویان رشته زبان و ادبیات عربی، بررسی شده است. جامعه آماری این پژوهش تعداد 65 دانشجوی نیمسال هفتم دانشگاههای اصفهان و کاشان بود که به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار پژوهش نیز، آزمون است که به صورت همزمان و با موضوعی که همه دانشجویان قادر به نگارش درباره آن باشند، برگزار شد
عمده ترین یافتههای این پژوهش بیانگر این حقیقت است که تداخل زبان فارسی یکی از مهمترین خاستگاههای خطاهای نگارشی دانشجویان این رشته است و ترجمه کلمه به کلمه از مؤثرترین عوامل بروز آن میباشد، به عبارت دیگر اندیشیدن به زبان فارسی و نگارش به عربی موجب تشدید تداخل میشود.تداخل زبان مادری، از برجسته ترین عوامل مؤثر در پیدایش خطاهای زبانی، در یادگیری زبان خارجی است. در مقالهی حاضر که حاصل پژوهشی به روش تحلیلی ـ توصیفی بوده ، تأثیر تداخل منفی زبان فارسی در نگارش دانشجویان رشته زبان و ادبیات عربی، بررسی شده است. جامعه آماری این پژوهش تعداد 65 دانشجوی نیمسال هفتم دانشگاههای اصفهان و کاشان بود که به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار پژوهش نیز، آزمون است که به صورت همزمان و با موضوعی که همه دانشجویان قادر به نگارش درباره آن باشند، برگزار شد
عمده ترین یافتههای این پژوهش بیانگر این حقیقت است که تداخل زبان فارسی یکی از مهمترین خاستگاههای خطاهای نگارشی دانشجویان این رشته است و ترجمه کلمه به کلمه از مؤثرترین عوامل بروز آن میباشد، به عبارت دیگر اندیشیدن به زبان فارسی و نگارش به عربی موجب تشدید تداخل میشود.انجمن ايراني زبان وادبيات عربيمجله علمي انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي (فصلنامه)2345636141020081002ابن زریق و قصیده فراقیهابن زریق و قصیده فراقیه1011201397ARحجت رسولیاحمد امیدعلیJournal Article20120711ابن رزیق شاعری بغدادی و زاده کرخ - یکی از شهرهای بغداد- است. دوران زندگی این شاعر مصادف با دوره سوم عباسی است وشهرت واهمیت این شاعر مرهون قصیده عینیه وی است که در بین ادباء به فراقیه مشهور است.
در مورد سبب سرودن این قصیده حکایاتی ذکر شده است که به اسطوره شبیه است؛ از جمله گفتهاند که وی به سبب فقرمجبور شد همسرش راترک کند وبه قصد رسیدن به ثروت نزد امرای دربار اندلس رفت؛ در واقع این هجران سبب سرودن این قصیده بوده است.این قصیده علی رغم کوتاه بودنش، که به چهل ویک بیت میرسد، مورد توجه ادباء قدیم ومعاصر بوده و گاهی با تاثیر از آن در همان مضامین و وزن قصایدی سرودهاند.ابن رزیق شاعری بغدادی و زاده کرخ - یکی از شهرهای بغداد- است. دوران زندگی این شاعر مصادف با دوره سوم عباسی است وشهرت واهمیت این شاعر مرهون قصیده عینیه وی است که در بین ادباء به فراقیه مشهور است.
در مورد سبب سرودن این قصیده حکایاتی ذکر شده است که به اسطوره شبیه است؛ از جمله گفتهاند که وی به سبب فقرمجبور شد همسرش راترک کند وبه قصد رسیدن به ثروت نزد امرای دربار اندلس رفت؛ در واقع این هجران سبب سرودن این قصیده بوده است.این قصیده علی رغم کوتاه بودنش، که به چهل ویک بیت میرسد، مورد توجه ادباء قدیم ومعاصر بوده و گاهی با تاثیر از آن در همان مضامین و وزن قصایدی سرودهاند.انجمن ايراني زبان وادبيات عربيمجله علمي انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي (فصلنامه)2345636141020081002شیوههای کاربرد طنز در تصاویر فکاهی احمد مطرشیوههای کاربرد طنز در تصاویر فکاهی احمد مطر1211461398ARیحیی معروفJournal Article20120711احمد مطر شاعر شیعی و عراقی مبارز، رنجها و مصیبتهای جهان عرب را به بهترین شیوه طنز به تصویر کشیده است. او هدفش خنداندن دیگران نیست بلکه اهداف و مقاصد دیگری همچون حفظ ارزشهای والای اسلامی، به تمسخر گرفتن جهل و سنتهای ناپسند؛ تعدیل جریانهای افراطی و تأکید بر رفتار متعادل دارد. در واقع طنز او یکی از روشهای مقاومت و پایداری است. شیوههای طنز پردازی وی در شعر به اختصار عبارتند از:
1- تضاد یا ناسازواری. 2- استفاده از زبان حیوانات. 3- خود استهزایی4- بهرهگیری از تشبیه. 5- ذکر القاب اشخاص با صفات برعکس. 6- استفاده از ساختار آیات قرآنی در معانی طنز. 7- مبالغه در استهزاء. 8- تظاهر به جهالت. 9- مقایسه با بهرهگیری از شخصیتهای قرآنی.10- استفاده از اشعار کهن در قالب طنز. 11- خلق تصاویر نمایشی.احمد مطر شاعر شیعی و عراقی مبارز، رنجها و مصیبتهای جهان عرب را به بهترین شیوه طنز به تصویر کشیده است. او هدفش خنداندن دیگران نیست بلکه اهداف و مقاصد دیگری همچون حفظ ارزشهای والای اسلامی، به تمسخر گرفتن جهل و سنتهای ناپسند؛ تعدیل جریانهای افراطی و تأکید بر رفتار متعادل دارد. در واقع طنز او یکی از روشهای مقاومت و پایداری است. شیوههای طنز پردازی وی در شعر به اختصار عبارتند از:
1- تضاد یا ناسازواری. 2- استفاده از زبان حیوانات. 3- خود استهزایی4- بهرهگیری از تشبیه. 5- ذکر القاب اشخاص با صفات برعکس. 6- استفاده از ساختار آیات قرآنی در معانی طنز. 7- مبالغه در استهزاء. 8- تظاهر به جهالت. 9- مقایسه با بهرهگیری از شخصیتهای قرآنی.10- استفاده از اشعار کهن در قالب طنز. 11- خلق تصاویر نمایشی.انجمن ايراني زبان وادبيات عربيمجله علمي انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي (فصلنامه)2345636141020081002فصل و وصلِ جمله ی حالیه درعربی وفارسیفصل و وصلِ جمله ی حالیه درعربی وفارسی1471641399ARسید حمید طبیبیانJournal Article20120711هفتمین باب از هشت باب علم معانی، ویژۀ فصل و وصل است. این باب یکی از ارزندهترین و گستردهترین بابهای دانش معانی به شمار میآید که دانشمندان علوم بلاغت در زبان فارسی و عربی با استفاده از موارد گوناگون کاربردی آن، به زیبایی سخن خود افزودهاند و آن را نمک هنرآفرینی خود ساختهاند.
فصل آن است که میان دو یا چند واژه یا جمله، ادات ربط و عوامل عطف به کار نرود و این در صورتی است که میان واژهها یا جملهها ربط و عطفی ذاتی و طبیعی وجود داشته باشد به گونهای که نیازی به آوردن عوامل ربط نداشته باشیم. وصل آن است که میان دو یا چند واژه یا جمله، ادات ربط و عوامل عطف به کار رود و این در صورتی است که میان واژهها یا جملهها ربط و عطفی ذاتی و طبیعی وجود نداشته باشد؛ به گونهای که اگر عوامل ربط میان آنها آورده نشود، در مقصود سخن گوینده خلل و نارسایی پیش آید.هفتمین باب از هشت باب علم معانی، ویژۀ فصل و وصل است. این باب یکی از ارزندهترین و گستردهترین بابهای دانش معانی به شمار میآید که دانشمندان علوم بلاغت در زبان فارسی و عربی با استفاده از موارد گوناگون کاربردی آن، به زیبایی سخن خود افزودهاند و آن را نمک هنرآفرینی خود ساختهاند.
فصل آن است که میان دو یا چند واژه یا جمله، ادات ربط و عوامل عطف به کار نرود و این در صورتی است که میان واژهها یا جملهها ربط و عطفی ذاتی و طبیعی وجود داشته باشد به گونهای که نیازی به آوردن عوامل ربط نداشته باشیم. وصل آن است که میان دو یا چند واژه یا جمله، ادات ربط و عوامل عطف به کار رود و این در صورتی است که میان واژهها یا جملهها ربط و عطفی ذاتی و طبیعی وجود نداشته باشد؛ به گونهای که اگر عوامل ربط میان آنها آورده نشود، در مقصود سخن گوینده خلل و نارسایی پیش آید.انجمن ايراني زبان وادبيات عربيمجله علمي انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي (فصلنامه)2345636141020081002تحلیلی گزارش گونه از مقالات چاپ شده مجله ی انجمن ایرانی زبان وادبیات عربی ( شماره یک تا ده)تحلیلی گزارش گونه از مقالات چاپ شده مجله ی انجمن ایرانی زبان وادبیات عربی ( شماره یک تا ده)1651811400ARفرامرز میرزاییخلیل پروینیعلی سلیمی0000-0002-8223-4470Journal Article20120711تجربهی انتشار یک مجلهی علمی پژوهشی تجربهای گرانسنگ است که موجب نوآوری نظری و رقابت و بالندگی علمی میشود و نگرانیهایی هم مانند: حفظ کیفیت علمی، رویکرد صحیح، عقب نماندن از کورس رقابت علمی، دارد. مقالات ارسالی به مجله انجمن معمولا دارای ایرادهایی مانند: فقدان استناد به مقالات علمی، عنوان ناگویا و نامناسب، فقدان چکیده رسا، نبود مساله علمی قابل طرح و ابهام و نارسایی زبان نوشتاری، میباشد. درده شماره اول مجلهی انجمن تعداد 85 مقاله: 37 مقالهی عربی و 48 مقالهی فارسی چاپ شده است که تعداد112 نویسنده از دانشگاههای کشور و با رتبههای علمی بالاتر از دانشجوی دکتری در نوشتن آنها مشارکت داشتهاند. مهمترین موضوعات این مقالهها: آموزش زبان و زبان شناسی ادبیات معاصر، ادبیات تطبیقی و نقد ادبی بوده است.تجربهی انتشار یک مجلهی علمی پژوهشی تجربهای گرانسنگ است که موجب نوآوری نظری و رقابت و بالندگی علمی میشود و نگرانیهایی هم مانند: حفظ کیفیت علمی، رویکرد صحیح، عقب نماندن از کورس رقابت علمی، دارد. مقالات ارسالی به مجله انجمن معمولا دارای ایرادهایی مانند: فقدان استناد به مقالات علمی، عنوان ناگویا و نامناسب، فقدان چکیده رسا، نبود مساله علمی قابل طرح و ابهام و نارسایی زبان نوشتاری، میباشد. درده شماره اول مجلهی انجمن تعداد 85 مقاله: 37 مقالهی عربی و 48 مقالهی فارسی چاپ شده است که تعداد112 نویسنده از دانشگاههای کشور و با رتبههای علمی بالاتر از دانشجوی دکتری در نوشتن آنها مشارکت داشتهاند. مهمترین موضوعات این مقالهها: آموزش زبان و زبان شناسی ادبیات معاصر، ادبیات تطبیقی و نقد ادبی بوده است.