نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 دانشجوي دکتري زبان و ادبيات عربي دانشگاه حکيم سبزواري
2 دانشيار گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه حکيم سبزواري
المستخلص
إنّ دعاء عرفة للإمام الحسين (ع) بوصفه نصّاً أدبيّاً يحظي بکثير من الأساليب البيانيّة والجماليّة بأنواعها المتعدّدة کالتکرار. يحاول هذا المقال أن يبحث عن جزء من هذه الأساليب فيتناول تقنية التکرار التي تُعدّ نوعاً من الموسيقى الکلاميّة الداخليّة للنصّ الأدبيّ وهي في الحالة نفسها عنصر من عناصر الإيقاع، کما يتناول أنماط التکرار المختلفة؛ منها التکرار الاستهلاليّ، والبداية، والبسيط، والتراکميّ، والختاميّ، والدائريّ، واللازمة، والمؤکّد، والمتدرّج أو الهرميّ، والمجاور. وتهدف هذه الدراسة إلي الکشف عن بعض خفايا هذا الدعاء وأسراره وحقائقه حتّى يتلذّذ به المتلقّي حينما يقبل عليه فيقرأه أکثر فأکثر. وسبب اختيار هذه التقنية هو تلألؤ حضورها ولمعانها في هذا الدعاء کنصّ مأثور وهي نفسها تقنية فنّيّة قديمة لم تفقد فاعليّتها حتّى الآن وهي أيضاً کثيرة الاستخدام حاليّاً حيث يستخدمها الأدباء المحدثون في آثارهم، ويتفنّنون في أنماطها؛ فبدا لنا أنّه قد يفيد القارئ إجراء هذه الأنماط في دعاء عرفة. تمّ هذا البحث على الأسلوب الوصفيّ - التحليليّ بالدراسة الداخليّة للنصّ وحاول أن يأتي بما هو أنسب للنموذج وما هو أبين لعرض هذه التقنية أو هو أکثر حضوراً في هذا الدعاء. ولقد وُظّف التکرار توظيفاً موفّقاً جعل النصّ ذا مرونة حيث يمکن تطبيق التقنيات الأدبيّة الحديثة عليه والّتي تُعتبر من ميزات الأدب الحديث کأنماط التکرار في مسمّياتها الجديدة، مع أن الأدعية المأثورة تندرج ضمن الأدب القديم.
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
تکنیک تکرار در دعای عرفه گونه‌ها و کارکردهای زیباشناختی و معناشناختی آن
المؤلفون [Persian]
- محمد حسین کاکوئی 1
- عباس گنجعلی 2
1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری
2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری
المستخلص [Persian]
دعای عرفه امام حسین (ع) متنی ادبی است که از شیوه‌هایی بیانی و زیباشناختی مانند تصویر و موسیقی در گونه‌های مختلفش مثل تکرار، بهره‌مند است. هدف مقاله بررسی یکی از شیوه‌های بیانی یعنی تکنیک تکرار بوده که خود نوعی از موسیقی کلامی درون‌متنی و یکی از ارکان تشکیل‌دهندة ضرباهنگ است؛ لذا درصدد است تا برخی از انواع این تکنیک مانند تکرار استهلالی، آغازین، ساده، تراکمی، پایانی، مدوّر، لازمه، مؤکّد، تدریجی و مجاور را در دعای عرفه بکاود و بخشی از زوایای پنهان آن را بازشناسد تا مخاطب هنگام خواندن آن لذت بیشتری ببرد. علت انتخاب این موضوع، این است که تکنیک تکرار بیشتر از دیگر تکنیک‌ها در این دعا به عنوان ادبیات قدیم، جلوه‌گر شده و نیز تکنیکی قدیمی است که مانند تکنیکی نو در بیشتر آثار ادیبان معاصر به گونه‌های مختلف به کار می‌رود. بنابراین به نظر رسید که می‌توان این تکنیک متنوع را در دعای عرفه اجرا کرد. این پژوهش به شیوة توصیفی ـ تحلیلی با تکیه بر کاوش درون‌متنی انجام شده و تلاش کرده تا نمونه‌های مناسب‌تری که هدف این تکنیک را روشن‌تر کرده یا کاربرد بیشتری دارد، مورد توجه قرار دهد. به‌کارگیری زیبای تکنیک تکرار در این دعا، متن را انعطاف‌پذیر ساخته به گونه‌ای که می‌توان تکنیک‌های جدید ادبی را ـ که مشخصه ادبیات جدید است ـ در آن پیاده کرد؛ گرچه دعاها خود در زمرة ادبیات قدیم جای دارند.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- نشانه
- تکنیک تکرار
- گونه‌های تکرار
- دعای عرفه
)