طهران، شارع وليعصر(عج)، شارع توانير، حي نظامي كنجوي، زقاق هفت بيكر(٨)، شارع نظامي كنجوي، بناء رقم ٣٣، مؤسسة بيمه اكو للتعليم العالي، جامعة علامة طباطبائي، الطابق ٦، الغرفة ٦٠٧، اللجنة الإيرانية للغة العربية وآدابها، الرمز البريدي ١٤٣٤٨٦٣١١١

نوع المستند : علمی - پژوهشی

المؤلفون

1 طالب الدکتوراه، قسم اللغة دانشجوي دکتري زبان و ادبيات فارسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد ورامين، پيشواالفارسية و آدابها بجامعة آزاد، فرع ورامين-بيشوا، ايران.

2 استاديار گروه زبان و ادبيات فارسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد ورامين، پيشوا

المستخلص

در گفتمان روايي «ژنت»، بر داستان و چگونگي بيان آن يعني گفتمان، هر دو تأکيد مي‌گردد و به روايت به‌ عنوان تعاملي ميان داستان و گفتمان نگريسته مي‌شود. گفتمان در اين رويکرد سه جنبه دارد: الف) زمان که خود متشکل است از: نظم، تداوم، تکرار؛ ب) وجه؛ ج) لحن. نظريۀ ژنت به توصيف روابط ميان جهان روايت‌شده، روايت در چهارچوب نموده‌شده و روايتگري مي‌پردازد. در اين جستار به روش توصيفي ـ تحليلي سعي شده علاوه بر معرفي نظريۀ ژنت و اثبات کاربست اين رويکرد بر تحليل رمان‌هاي عربي، با بررسي ساختار زمان، کانون‌هاي روايت، فاصلۀ روايت با بيان راوي و انواع ديدگاه به‌کاررفته در رمان، به تحليل متن روايي پرداخته و توانايي داستان‌پردازي نويسنده در شکل دادن به ‌نظام و ساختار روايي رمان، سنجيده شود. اين رمان از نظم روايي مثبتي برخوردار است اما شخصيت‌هاي اصلي آن بازگشت‌هايي به خاطرات خود دارند که اين امر، روايت را دچار زمان‌پريشي گذشته‌نگر ساخته‌است. نويسنده از تلخيص براي معرفي شخصيت‌هاي فرعي داستان استفاده کرده و گاه با حذف رويدادهاي واقع‌شده، بر روند روايتگري سرعت مي‌بخشد. با هدف بالا بردن ميزان اضطراب داستان، گاه صحنه، به ‌صورت نقل‌قول مستقيم آزاد جريان مي‌يابد. تکرارها همگي نمادهايي معنادارند. راوي، برون‌داستاني و داناي کل است و به ارزيابي ديده‌ها و شنيده‌هاي خود نمي‌پردازد.

الكلمات الرئيسية

عنوان المقالة [Persian]

تطبیق التقنیات الزمنیة علی تطویر عملیة الخطاب السردی فی روایة «رجالٌ فی الشّمس» لغسان کنفانی

المؤلفون [Persian]

  • سعید تاجیک 1
  • شمسی واقف زاده 2

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین، پیشوا

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین، پیشوا

المستخلص [Persian]

فی تحلیل الخطاب الروائی لجیرار جینیت یرکّز الناقد علی الروایة وکیفیة أداء خطابها معاً، وتتمّ دراسة الروایة باعتبارها تعاملاً بین الروایة والخطاب. یتضمّن الخطاب فی هذا الإتجاه ثلاثة أبعاد: أ) الزمن أی علاقة زمن الروایة بزمن الخطاب والذی ینقسم بدوره إلی ثلاثة مجموعاتٍ هی النظم والتناسق، وإستمرار الروایة، والتکرار ب) الحالة والصورة أی درجات وأشکال تقدیم الروایة ج) الصوت واللحن أی الاأسلوب الذی تصبح فیه عملیة القصّ جزءاً من الروایة. فهذه المقالة ومن خلال المنهج الوصفی  التحلیلی، فضلاً عن تعریف نظریة جینیت، تدرس تطبیق هذا الإتجاه النقدی علی روایة "رجال فی الشمس" لغسان کنفانی، وعناصر الزمان ومحاور الروایة وأنواع الإتجاهات فیها لکی یتبین من خلال ذلک موهبة الروائی فی صیاغة روایته وبیان جمالیتها الفنیّة. تمتاز هذه الروایة بنظم روائی خاصّ لکن شخصیات الروایة کثیراً ما ترجع إلی الذکریّات مما أخلّ بالروایة. کاتب الروایة یستخدم أسلوب التلخیص فی تعریفه لبعض الشخصیات الفرعیة ویزید من سرعة الروایة من خلال حذف بعض الأشخاص، کما أنَّه عندما یحاول الإثارة ینصرف عن أسلوب تسلسل الأحداث وفی تخاطب الشخصیات یقوم بالخطاب المباشر وأنَّ عناصر التکرار کلّها ذات دلالاتٍ خاصّةٍ؛ فإنَّ الراوی هو شخصٌ خارج الروایة وهو یعلم بمجریات الأحداث إلّا أنَّه لا یقیّم نظراته.

الكلمات الرئيسية [Persian]

  • تحلیل الخطاب الروائی
  • جینیت
  • فلسطین
  • غسّان کنفانی
  • «رجالٌ فی الشّمس»
کتابنامه
عربی
آلن، روجر (1986م): الروایة العربیة، بیروت، المؤسسة العربیه للدراسات و النشر.
حمود، ماجده (2000م): مقاربات تطبیقیة فی الادب المقارن، دمشق، اتحاد الکتاب العرب.
صالح، نضال (2004م): نشید الزیتون؛ قضیة الارض فی الروایة العربیة الفلسطینیة، دمشق، اتحاد الکتاب العرب.
عبداالله، محمدحسن (1989م): الریف فی الروایة العربیة، الکویت، عالم المعرفة.
العید، یمنی (1986م): الراوی، الموقع و الشکل (دراسة فی سرد الروائی)، بیروت، مؤسسة الابحاث العربیة.
کنفانی، غسّان (1980م): رجالٌ فی الشمس، الطبعة الثانیة، بیروت، الدار البیضاء.
..... (1977م): الاعمال الکاملة (الروایات)، المجلد الاول، بیروت، دارالطلیعة للطباعة و النشر.
لحمدانی، حمید (1991م): بنیة النص السردی من منظور النقد الأدبی، بیروت، المرکز الثقافی العربی للطباعة و النشر و التوزیع، الطبعة الأولی.
وادی، فاروق (1981م): ثلاث علامات فی الروایة العربیة، بیروت، منظمة التحریر الفلسطینیة.
فارسی
احمدی، بابک (1380ش): ساختاروتأویلمتن، تهران: مرکز.
پرینس، جرالد (1394ش): درآمدی به روایت‌شناسی، مترجم: هوشنگ رهنما، تهران: هرمس.
تودوروف، تزوتان (1395ش): بوطیقای ساختارگرا، مترجم: محمد نبوی، تهران: آگه.
مارتین، والاس (1395ش): نظریه‌های روایت، مترجم: محمد شهبا، تهران: هرمس.
مکاریک، ایرنا ریما (1385ش): دانشنامهنظریه‌هایادبیمعاصر، مترجم: محمد نبوی؛ مهران مهاجر، تهران: آگه.
مکوئیلان، مارتین (1388ش): گزیدهمقالاتروایت، مترجم: فتاح محمدی، تهران: مینوی خرد.
انگلیسی
Genette, Gerard (1980) , Narrative discourse; An essay in method, translated by Jean E. Lewin, New York: Comell University Press.
مجلات
ترکمانی، حسینعلی و دیگران (1396ش)، «تحلیل روایت‌شناسی سوره نوح برمبنای دیدگاه رولان بارت و ژرار ژنت»، پژوهش‌های ادبی قرآنی، سال پنجم، شمارۀ سوم، صص 91- 116.
سوسونی، ابر و دیگران (1397م)، «زمان روایی و کارکرد آن در فرایند تولید درونمایة داستان کوتاه «الخطوبه» اثر بهاء طاهر»، مجلة الجمعیة العلمیة الایرانیة للغة العربیة و آدابها، فصلیة علمیة محکمة، دورۀ 14، شماره 49، صص 21-40.
عباس، احسان (1973م)، «المبنی الرمزی فی قصص غسّان کنفانی»، المعرفة، العدد 123، صص 7- 16.
عبدی، صلاح‌الدین و مریم مرادی (1390ش)، «کارکرد راوی در شیوه روایتگری رمان پایداری»، ادبیات پایداری، سال سوم، شماره پنجم، صص 259-294.
گودرزی لمراسکی، حسن و دیگران (1391ش)، «بررسی رابطه زمان و جذابیت در روایت «الافق وراء البوابة» از غسّان کنفانی»، مجلة الجمعیة العلمیة الایرانیة للغة العربیة و آدابها، فصلیة علمیة محکمة، دورۀ 8، شماره 25، صص 113-145.
میرزایی، فرامرز و مریم مرادی (1390ش)، «شگردهای روایت زمان در ادبیات پایداری فلسطین»، کاوش‌نامه ادبیات تطبیقی، شمارۀ 2، صص 175-206.
یعقوبی، رؤیا (1391ش)، «روایت‌شناسی و تفاوت میان داستان و گفتمان بر اساس نظریات ژرار ژنت»، پژوهشنامه ادب حماسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، دورۀ 8، شماره13، صص289-311.