نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 وزارة التربية و التعليم
2 استاد دانشگاه رازي
المستخلص
پديدة «کودک جنگ» براي شاعران مقاومت در حکم نشانه و مادة بامعنايي است که هويت‌دهندة بخشي از گفتمان پايداري و ساختارها و مناسبات دروني و بيروني آن است. در شعر محمود درويش، شماري از نقش‌ها و دلالت‌هايي روايت مي‌شوند که ارتباطي استوار ميان معصوميت کودکي و دنياي پرخشونت جنگ را بازسازي مي‌کنند و معناهاي محتمل و گسترده‌اي را به اين مفهوم پاک بشري متصل مي‌سازند. در اين مقاله با کمک رهيافت‌هاي مختلف نشانه‌شناسي و روش توصيف و تحليل متن، شعر محمود درويش با موضوع کودک جنگ، تجزيه و معنايابي مي‌شود و لايه‌هاي فکري و نشانه‌هايي همچون: عنوان، بينامتن، زمان، مکان، شخصيت، روايت، مؤلف، شگردهاي ياري‌رسان به خواننده براي کشف معناهاي اضافي، و نيز ديگر رمزگان موجود تحليل و ارزيابي مي‌شود. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد که شعر کودک در آثار محمود درويش بيشتر کودکانه‌نما است تا کودکانه؛ يعني زبان آن بزرگ‌سالانه است و تنها موضوع آن کودکانند. شعر او نشانه و بازتابي از يک زندگي است؛ زندگي خصوصي و عمومي يک شاعر که از بُعد کودکانة آن، هم در ميان نشانه‌هاي دلپذير و هم در ميان نشانه‌هاي آزاردهنده در نوسان است. در شعر وي علاوه بر عناصر درون‌متن، تکية فراواني بر عناصر فرامتن و سوانح زندگي مؤلف مي‌شود. از ميان نشانه‌هاي شعر او سه نشانة زمان، مکان و شخصيت پربسامدترين نشانه‌هاي متني هستند و همگي اين نشانه‌ها امکان تأويل‌هاي گوناگون از شعر درويش را فراهم مي‌سازند.
الكلمات الرئيسية
الموضوعات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
سیمیائیّة ظاهرة «طفل الحرب» فی شعر محمود درویش
المؤلفون [Persian]
- حسین عابدی 1
- تورج زینی وند 2
- علی سلیمی 2
- فاطمه کلاهچیان 2
1 وزارت آموزش و پرورش
2 استاد دانشگاه رازی
المستخلص [Persian]
أصبح طفل الحرب و الإجراءات و الأنماط المختلفة لهذه الظاهرة عند شعراء المقاومة کسِمات و موادّ ذات معنی تجعل معرفة جزءٍ من قضیّة المقاومة و البناءات و علاقاتها الدّاخلیة و الخارجیّة. بعض الأدوار و المؤشّرات الّتی تصوّر العلاقة الوثیقة بین براءة الطّفولة و عالم کامل من العنف والخشونة، یسرد من خلال شعر محمود درویش و ترفق مجموعة واسعة من المعانی المحتملة لهذا المفهوم البشری الصّافی. تتطرّق هذه المقالة معتمداً على المنهجینِ: السِّیمیائیّ و الوصفیّ التّحلیلیّ، إلی شعر محمود درویش و موضوع «طفل الحرب». و اما تحلیل هذا الموضوع فجاء من وجهة نظر السیمیائیة و أخذت الدّراسة بعین الاعتبار تقییم الطّبقات الفکریّة و الدّلالیّة و سمات مثل عنوان القصائد، و الزّمان و المکان و الشّخصیّات و السّرد و التّناصّ و المؤلّف و الرموز و غیرها من التّقنیات الّتی تجلب القاریء لاکتشاف المعانی الخفیّة. تشیر النّتائج الهامّة للبحث إلی أنّ شعر درویش یمیل إلى التصابی أکثر من أن یکون طفولیا؛ أی إن اللغة فیه للکبار و لکنه یخضع موضوعیاًّ للأطفال فحسب. شعره سیمیائیّة الحیاة وصدى لها، الحیاة العامّة و الخاصّة لشاعرٍ تتقلب من وجهة نظر الطُّفولة بین سمات متمیّزة و سمات غیر سارّة و مزعجة. فی شعره بالإضافة إلى العناصر داخل النّصّ، یعتمد کثیراً علی المؤثّرات و عناصر خارجة عن النّصّ و السّیرة الذّاتیّة للشّاعر. و الزّمان و المکان و الشّخصیّات أکثر العلامات شیوعاً فی شعره و کلّ هذه السِّمات و العلامات یمکن أنْ تقدّم مجموعة متنوّعة من التّفاسیر لشعر درویش.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- السّیمیائیّة
- شعر الطّفل
- شعر الحرب
- الشّعر المقاوم
- محمود درویش
)