نوع مقاله : علمی - پژوهشی

چکیده

این مقاله دربارة حسن بن هانی ملقب به ابونواس، یکی از نام‌آورانِ مدرسه شعری عرب در حوزة آفرینش‌های ادبی و ابداعات شورشگرانه بر ضد میراث کهن ادب عربی است؛ کسی که یکی از دو پرچم‌دار عمدة جریان نوگرای عصر عباسی بشمار می‌رود. در شعر ابونواس روحیات هواپرستی و حس ملی‌گرایی به هم آمیخته‌است. اما در واپسین سالیان حیاتش به زهد و گوشه‌نشینی روی آورده و اشعاری در زهد و معانی زاهدانه سروده که نشانگر روح لطیف و حقیقت‌گرا و هنرجوی اوست. در این پژوهش بر آنیم تا زهدیات او را بر اساس رویکرد سبک‌شناسانه در پنج سطح: آوایی، نحوی، واژگانی، معناشناسانه، و اندیشه‌ای بررسی کنیم. نتایج بحث نشان می‌دهد که شاعر در حوزة آوایی، بحر‌هایی را برگزیده که با معانی حزن‌انگیز درونش متناسب بوده، و گه‌گاه قالب‌هایی اختراع کرده که بسیار نزدیک به موشحات اندلسی است. در سطح نحوی نیز کلامش تلفیقی از اسلوب‌های خبری و انشایی است که از چالش مستمر درون او حکایت می‌کند. در سطح واژگانی الفاظ شعری او لطیف و معانیش سهل و استوار است و در سطح معناشناسانه از صورت‌های فنی گوناگون مانند تشبیه و استعاره و کنایه مدد جسته‌است. در سطح اندیشه‌ای نیز وحدت موضوع و ثبات اندیشه دارد و موضوعات عمده‌ای چون: یادآوری مرگ، ملامت نفس، مذمت دنیا و توبة صادقانه در قصاید او دیده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• مضامین زهدی
• ابونواس
• شاخصه‌های سبکی
• تحلیل زبان‌شناختی

موضوعات

• ادبی