نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 دانشیارگروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران
2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران
3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران
4 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی پردیس البرز دانشگاه تهران
المستخلص
آموزش زبان دوم با توجه به ماهیت فرهنگی و ایدئولوژیک آن، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. همچنین اهداف خرد و راهبردهای آموزشی و فرهنگی هر زبان خارجی در چارچوب سیاست‌های کلی یک نظام آموزشی تعریف می‌گردد. با بررسی کتابهای "عربی زبان قرآن" در مقطع متوسطه دوم به نظر می‌رسد که این منابع نه با هدف آموزش زبان عربی با رویکردی کاربردی، بلکه با اهدافی خاص از قبیل فهم زبان قرآن، متون دینی و زبان فارسی تدوين شده است. این پژوهش با روش تحلیل محتوا، کتابهای فوق را بر اساس 7 شاخص اصلی و 32 شاخص فرعی، در سطح واژه‌ها، متون، قواعد، تمرین‌ها، مهارت‌های زبانی و فرهنگ بررسی کرده و میزان انطباق آن‌ها را از یک‌سو با اهداف برنامة درسی و از سویی دیگر با معیارهای رویکرد ارتباطی ارزیابی نموده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که کتابهای نونگاشت عربی در مجموع 45% شاخص‌ها را در حد خوب، 39% را درحد متوسط و16% را ضعیف، پوشش داده است. این کتاب‌ها با تمرکز بر واژه‌های قرآنی، مفاهیم دینی ـ اخلاقی و فرهنگ اسلامی ـ ایرانی و با بهره‌گیری از 190آیه و120حدیث در بیشتر متون، تمرین‌ها و تصاویر درصدد پوشش اهداف برنامه درسی است و به معیارهای ارتباطی مانند بافت‌مندی، تمرین‌های گروهی و آموزش هماهنگ مهارت‌های زبانی کمتر توجه نموده است.
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
تحليل محتوى کتب "اللغة العربية، لغة القرآن" للمرحلة الثانویة (العامة) في ضوء البرنامج الدراسی و المنهج التواصلي لتعلیم اللغة
المؤلفون [Persian]
- مسعود فکری 1
- سعداله همایونی 2
- عبدالحسین فقهی 3
- اعظم خواجه تاج یزدی 4
1 دانشیارگروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران
2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران
3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران
4 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی پردیس البرز دانشگاه تهران
المستخلص [Persian]
إنّ لتعليم اللغة الثانیة، أهمية خاصة، وذلک بسبب سماته الثقافية والإيديولوجية. بالإضافة إلی تبینه الأهداف الجزئية والإستراتيجيات التعليمية والثقافية في إطار الإستراتيجيات العامة للنظام التعليمي. یبدو من خلال تحليل کتب "اللغة العربية، لغة القرآن" في المدارس الثانوية، أنّ هذه المصادر، لم تدوّن لهدف تعلیم اللغة العربية وظیفیاً، بل دوّنت لأغراض ثانوية ومعیّنة، فمنها فهم لغة القرآن، والنصوص الدينية، واللغة الفارسية. واعتمد منهج البحث علی تحليل محتوى الکتب المذکورة، وفقاً لِسبعة معاییر رئيسية و37 معیاراً فرعياً على مستوى المفردات، والنصوص، والقواعد، والتمارين، والمهارات اللغویة والثقافة. ویعالج مدى انطباقها مع أهداف البرنامج الدراسي من ناحية ومعايير المنهج الاتصالي من الناحیة الأخری. وأظهرت نتائج الدراسة أن محتوى الکتب العربية الجدیدة، بلغت المستوى الجید فی 49٪ من المعاییر و36٪ المستوى المتوسط و15٪ المستوى الضعيف. وبناء علی هذه الإحصائية فتهدف هذه الکتب إلی تحقیق أهداف البرنامج الدراسي، بالترکيز على المفردات القرآنية، والمفاهيم الدينية ــــ الأخلاقية والثقافة الإسلامية ــــ الإیرانیة وباستخدام 190آية و120حديثاً في معظم النصوص والتدريبات والصور. و لم تهتمّ کثیراً بمعايير المنهج التواصلي مثل الجدولة والتمارين الجماعية والنّصية وتنسیق المهارات اللغویة.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- اللغة العربية لغة القرآن
- البرنامج الدراسي
- تحليل المحتوى
- المنهج التواصلي
)