تهران، خیابان ولی عصر(عج)، خیابان توانیر، محله نظامی گنجوی، کوچه هفت پیکر(8)، خیابان نظامی گنجوی، پلاک33، موسسه آموزش عالی بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبایی، طبقه6، اتاق 607، انجمن ایرانی زبان وادبیات عربی، کدپستی: 1434863111

نویسندگان

چکیده

مبارزه با سلطۀ استعمار غرب، یکی از مهم­ترین مسائلی است که شاعران عرب در آغاز عصر جدید به آن پرداخته­اند. این پدیدۀ شوم، بسیاری از مناطق عربی را درگیر ساخت و جوامع عرب از جنبه­های مختلف سیاسی و اجتماعی و فرهنگی از آن متأثّر شدند؛ به گونه­ای که برخی شاعران عرب به خاطر مقاومت در برابر استعمار، تبعید یا زندانی شدند و دشواری‌های فراوانی تحمل کردند. یکی از این شاعران، محمود سامی بارودی است که مدت هفده سال در سرندیب در تبعید به سر برد و آثار این دورۀ تبعید در محتوا، الفاظ و سبک شعر او آشکار است.


شعر مبتنی بر فخر و حماسه از ویژگی‌های اساسی ادبیات بارودی است. کثرت و تنوع اشعار میهنی این شاعر به گونه­ای است که می­توان شعر نوستالوژیک و شعر سیاسی وی را به عنوان دو گونۀ مستقل ادبی به شمار آورد. در شعر غربت، شاعر پایبند به عاطفه­ای صادقانه است که چون خطی مشترک اشعار او را به هم پیوند می­دهد. از ویژگی‌های شعر بارودی طولانی شدن اشعار، وحدت انداموارۀ شعر، تنوع موضوعات، صداقت، تکرار و روانی عبارات است.


پژوهشگر در این مقاله به بررسی اشعار این شاعر با رویکرد تحلیل محتوا پرداخته است تا جلوه­های گوناگون غربت و دلتنگی را در شعر بارودی، نمایان سازد و تأثیر تبعید و دوری از وطن را در اندیشۀ شاعر و درونمایه­های شعرش بیان کند.

کلیدواژه‌ها

- القرآن الکریم.
-أبوحاقة، أحمد، الالتزام فی الشعر العربی، بیروت، دارالعلم للملایین، 1979م.
- أبوالشباب، واصف، القدیم و الجدید فی الشعر العربی الحدیث، بیروت، دارالنهضة العربیة، 1988م.
- أبویسانی، انق، نعمان، ملامح التجدید فی شعر البارودی، مجلة اللغة العربیة وآدابها، ایران، العدد التاسع، 2009م.
- إسماعیل، سمیح محمود، الفتوة فی شعر البارودی، دراسات العلوم الإنسانیة والاجتماعیة، أردن، الجامعة الأردنیة، المجلد 30، العدد 2، 2003 م.
- البارودی، محمودسامی، دیوان البارودی، الجزء الأول، القاهرة، دارالمعارف، 1971م.
- ــــــــــــ دیوان البارودی، الجزء الثانی، القاهرة، دارالمعارف، 1971م.
- حاوی، إیلیا، فی النقد و الأدب، الجزء الأول، بیروت، دارالکتب اللبنانی، الطبعة الخامسة، 1986م.
- الحدیدی، علی، محمود سامی البارودی شاعر النهضة، مکتبة الأنجلو المصریة، الطبعة الثانیة، دون تاریخ.
- الدسوقی، عمر، فی الأدب الحدیث، الجزء الثانی، ‌القاهرة، دارالفکر، دون تاریخ.
- دلشاد، جعفر، وآخرون، «الغربة فی الشعر العربی» مجلة العلوم الإنسانیة الدولیة، العدد15، 2008م.
- راضی جعفر، محمد، الاغتراب فی الشعر العراقی المعاصر، إتحاد الکتاب العرب، 1999م.
- ضیف، شوقی، الأدب العربی المعاصر، القاهرة، دارالمعارف، دون تاریخ.
- ــــــــــــ البارودی رائد الشعر الحدیث، القاهرة، دارالمعارف، الطبعة الثانیة، 1961م.
- کرد علی، محمد، المعاصرون، بیروت، دار صادر،‌ الطبعة الثانیة، 1993م.
- مریدن، عزیزة، حرکات الشعر العربی فی العصر الحدیث، جامعة دمشق، 1988م.