تهران، خیابان ولی عصر(عج)، خیابان توانیر، محله نظامی گنجوی، کوچه هفت پیکر(8)، خیابان نظامی گنجوی، پلاک33، موسسه آموزش عالی بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبایی، طبقه6، اتاق 607، انجمن ایرانی زبان وادبیات عربی، کدپستی: 1434863111

نویسندگان

چکیده

بینا­متنی شیوه­ای از نقد متون است که ارتباط میان آثار ادبی را روشن می­سازد، بر اساس این نظریه، متن، نظامی بسته و مستقل نیست و هر متنی خواسته یا ناخواسته با متون دیگر، نوشته و خوانده می­شود؛ بنابراین متن­های ادبی بسته به خلاقیت ذهن نویسنده در عین تأثیرپذیری از متون پیشین با دگرگونی در آن­ها و هنجارشکنی و رویکردهای هنری تازه، آفریده می­شوند.


این پژوهش در پی آن است تا براساس نظریه ی بینامتنی، خوانش جدیدی را از قصیده­ی «ثورة فی الجحیم» جمیل صدقی زهاوی، شاعر معاصر عراقی، مطرح کند؛ بنابراین پس از تبیین بینامتنی و اهمیت آن در نقد ادبی و فهم متون، براساس شیوه­ی تحلیل محتوا به بررسی روابط بینامتنی قصیده می­پردازد.


بررسی­های صورت گرفته در این پژوهش، نشان می­دهد که واژگان و مضامین دینی و قرآنی، اولین بنای ساختار فکری زهاوی در سرودن این قصیده بوده است و شاعر با استفاده‌‌ی آگاهانه از این واژگان و مضامین و درهم تنیدگی ماهرانه‌ی متن غایب و حاضر تأثیر فراوانی بر مخاطب داشته ­است. زهاوی در این قصیده با برقراری تعامل و تفاعل بین واژگان دینی و قرآنی و یاری گرفتن از نفی کلی یا حوار، معنای متن غایب را در قصیده ی خود می­آورد.

کلیدواژه‌ها

-      قرآن کریم
-      التمیمی، احسان محمد جواد، دراسه لتجلی البنی القرآنی فی الخطاب العربی المعاصر،گرفته شده از پایگاه اطلاعاتی زیر در تاریخ 9/8/2008
- http://www.ofouq.com/today/modules.php?name=News&file=print&sid=229
-      توفیق، عباس(1978) نقد الشعر العربی الحدیث فی العراق من 1920- 1958، بغداد: دارالرسالة .
-      الجیوسی، سلمی خضراء(2001). الاتجاهات و الحرکات فی الشعر العربی الحدیث،الترجمه: عبدالواحد لؤلؤة، بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة.
-      الحانی، ناصر(1954). محاضرات عن جمیل صدقی الزهاوی حیاته و شعره، مطبعة دارالهناء.
-      خلیلی جهان تیغ، مریم(1386)«خلاقیت بینامتنی در دیوان حافظ و ولای حیدرآبادی»، پژوهشنامه­ی  ادب غنایی(زبان و ادبیات فارسی)، سال پنجم، شماره­ی9،پاییز و زمستان.
-      زهاوی، جمیل صدقی(1983)، دیوان النهضه، تقدیم أدونیس و خالده سعید، الطبعه الاولی، بیروت: دارالعلم للملایین.
-      الصالح السلیمان، محمد(1999)، الرحلات الخیالیة فی الشعر العربی، دمشق: اتحاد الکتاب العرب .
-      طباطبایی،محمد حسین(1374) ترجمه تفسیر المیزان، مترجم:سیدمحمدباقرموسوی همدانی،چاپ5، قم:دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه­ی علمیة قم.
-      عزالدین، یوسف(1965) الشعر العراقی الحدیث: اهدافه و خصائصه فی القرن التاسع عشر،، الطبعه الثانیه، قاهره: الدارالقومیه للطباعه و النشر.
-      عزام، محمد(2001)، النص الغائب، دمشق: اتحاد الکتّاب العرب.
-      کلینی، محمد بن یعقوب (1381)، اصول کافی، مکتبه الصدوق، تهران.
-      مجلسی، محمدباقر(1983)، بحار الأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
-      مرتاض، عبدالملک (1998)، السبع المعلقات (مقاربة سیمیائیة/أنتروبولوجیة لنصوصها)، دمشق: إتحاد الکتاب العرب.
-      میرزایی، فرامرز و ماشاءالله واحدی، (1388) «روابط بینامتنی قرآن با شعر احمد مطر»، نشریه­ی دانشکده­ی اذبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، دوره­ی جدید، شهاره25، بهار.
-      ناجی، هلال (1963)، الزهاوی و دیوانه المفقود، دارالعرب للبستانی، القاهره: مطبعه نهضه المصر.
-      واینسهایمر، جوئل(1381)، هرمنوتیک فلسفی و نظری، ترجمه: مسعود علیا،‌ تهران: ققنوس.