تهران، خیابان ولی عصر(عج)، خیابان توانیر، محله نظامی گنجوی، کوچه هفت پیکر(8)، خیابان نظامی گنجوی، پلاک33، موسسه آموزش عالی بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبایی، طبقه6، اتاق 607، انجمن ایرانی زبان وادبیات عربی، کدپستی: 1434863111

نویسندگان

چکیده

سیاب از جمله شاعران معاصری است که به­منظور رهایی ساختار شعر از بند کهنه­گرایی و جمود، از نمادهای شخصی در آثار شعری خود استفاده می­کند. البته در ادبیات  کهن عربی، نمادهایی مانند ماه، شمشیر، هلال، صلیب و غیره به کار می­رفته است؛ اما سیّاب با توجه به نیازهای شاعرانه­اش در روزگار معاصر، نمادهایی شخصی همچون مرگ و رستاخیز، جیکور، بُوَیب و باران و وفیقه را آفریده است.


نقاب نیز سازکار رمزگرایانه­ی دیگری است که در اصل، اصطلاحی برگرفته از تئاتر و نمایش می­باشد. در این روش، شاعر شخصیت یا پاره­ای از ویژگی‌های آن را با صفات و احوال خود در هم می­آمیزد، تا بدین وسیله شخص سومی (نقاب) پدیدار شود که نه شخصیت شاعر است و نه شخصیت اصلی مستعار. در شعر سیاب نیز چهار نقاب عمده به چشم می­خورد که عبارتند از: أیوب، تموز، مسیح و سیزیفیوس.


شاعر این گونه نمادها را با قدرت نوآوری خود در شعر آفریند، یا اینکه آنها را از خاستگاه اولیه­اش یعنی زبان و تاریخ و ادبیات می‌گیرد و معنایی ویژه و روحی تازه به آنها می­بخشد.

کلیدواژه‌ها

-      ابراهیم جبرا، جبرا : النار و الجوهر، ط3، المؤسسة العربیة للدراسات و النشر، بیروت، ،1982م.
-      أبو الفضل جمال الدین ابن منظور: لسان العرب، 17مجلد، ط4، دار صادر، بیروت، 2007، ج12
-      بطرس، انطونیوس : بدرشاکرالسیاب شاعر الوجع، ط1، الموسسةالحدیثة للکتاب، طرابلس، د.ت
-      البطل، علی: شبح قایین(بین ایدث سیتول وبدرشاکر السیاب)، ط1، دارالأندلس،بیروت، 1984م.
-      بلاطة،عیسی ؛ بدرشاکرالسیاب (حیاته وشعره)، ط6، الموسسة العربیة، بیروت، 2007م.
-      ـــــ ؛ صخر و حفنة من تراب، ط1،  المؤسسة العربیة، بیروت، 2005م
-      الجیوسی، سلمی الخضراء؛ الاتجاهات والحرکات فی الشعرالعربی الحدیث،ترجمة عبدالواحدلؤلؤة،،ط2، مرکزدراسات الوحدة العربیة، بیروت، 2007م.
-      حداد، علی؛ أثر التراث فی الشعر العربی الحدیث، ط1، دار الشئون الثقافیة العامه، بغداد، 1986م.
-      الخالدی، جاسم حسین سلطان: الخطاب النقدی حول السیاب، دار الشئون الثقافیة العامة، بغداد، 2007م.
-      سعید الغانمی، أجراس الموت و المیلاد :قراءة فی قصیدة "الموت و النهر للسیاب"-WWW.qamat.net
-      سیغموند فروید، أفکارأزمنة الحرب و الموت، ترجمة سامی کرم، ط2، دارالطلیعة، بیروت، 1981
-      شفیعی کدکنی،محمدرضا: شعر معاصر عرب، چاپ اول، انتشارات توس ،تهران، 1359ش.
-      صالح، کامل فرحان ، الماء فی شعرالسیاب، kamelsaleh@hotmail.com
-      صبری حافط، التناص و تحولات الشکل فى بنیة القصیدة عند السیاب- WWW.qamat.net
-      الصکر، حاتم؛ مرایا نرسیس، ط1، المؤسسة العربیة للدراسات و النشر، بیروت، 1999م.
-      عباس، احسان؛ اتجاهات الشعر العربی المعاصر، ط3، دار الشرق، عمان-الأردن، 2001م.
-      علوش، ناجی؛ الأعمال الشعریة الکاملة(بدر شاکر السیاب)بغداد، دارالحریة، ط2، 2000م.
-      الغذامی، عبدالله؛ تشریح النص، الدارالبیضاء- المغرب، المرکزالثقافی العربی، ط2، 2006
-      کندی، محمدعلی:الرمزوالقناع فی الشعرالعربی الحدیث، ط1، دارالکتاب الجدیدالمتحدة، بیروت، 2003م.
-      منی المدیهش، الرمز و ا لقناع فی قصیدة (نسر) لعمر أبوریشة - http://pan.alriadh.com
-      نعیم ناصر،  www.yabeyroth.com