تهران، خیابان ولی عصر(عج)، خیابان توانیر، محله نظامی گنجوی، کوچه هفت پیکر(8)، خیابان نظامی گنجوی، پلاک33، موسسه آموزش عالی بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبایی، طبقه6، اتاق 607، انجمن ایرانی زبان وادبیات عربی، کدپستی: 1434863111

نویسندگان

چکیده

گسترش واژه­های فارسی در زبان­های اروپایی، از جمله موضوعات در خور توجه در حوزه مطالعات ریشه شناختی است که می­توان از ابعادی چون دگرگونی­های معنایی، تغییرات آوایی، نحوه انتقال و نقش و میزان تاثیرگذاری زبان­های واسط بدان پرداخت. از آنجا که قریب به اتفاق این واژه­ها به طور غیرمستقیم به زبان­های اروپایی راه یافته­اند، مطالعه نقش و میزان تاثیرگذاری زبان­های واسط بسیار اهمیت دارد. بررسی نقش زبان­های واسط در این انتقال، بیانگر نقش بسیار پررنگ زبان عربی و دامنه تاثیرگذاری این زبان بر این دسته از واژه هاست؛ به نحوی که حتی در موارد متعدد، برجسته ترین فرهنگ های اروپایی در ریشه یابی این واژه های معرب فارسی، به اشتباه آن ها را واژه هایی اصیل در زبان عربی برشمرده­اند و اشاره­ای به فارسی بودن آن ها نکرده­اند. در این مقاله، ضمن پرداختن به تعدادی از واژه­های فارسیِ دخیل در زبان های اروپایی که با واسطه بلافصل زبان عربی به این زبان ها راه یافته­اند، تلاش بر آن بوده است تا به نحوی توصیفی- تحلیلی تصویری از این تاثیرگذاری ارایه شود.

کلیدواژه‌ها

-    آذران،حسین(1382)، واژه های ایرانی در سویدی، چاپ اول، تهران، نشر بلخ
-    آقاگل زاده، فردوس و داوری، حسین(1384)، واژگان معرب فارسی در فرهنگ ریشه شناختی آکسفورد، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره پنجم
-    امام شوشتری، سید محمد علی(1347)، فرهنگ واژه های فارسی در زبان عربی، چاپ اول، تهران، انتشارات انجمن آثار ملی
-    انوری، حسن(1382)، فرهنگ بزرگ سخن(8 جلد)، چاپ دوم، تهران،انتشارات سخن
-    تبریزی، محمد حسین بن خلف(1370)، برهان قاطع(5 جلد)، به اهتمام محمد معین، چاپ ششم، تهران، انتشارات امیرکبیر
-    جفری، آرتور(1372)، واژه های دخیل در قرآن مجید، ترجمه فریدون بدره ای، چاپ دوم، تهران، انتشارات توس
-    جوالقی، ابومنصور موهوب بن خضر(1361ق)، المعرب من الکلام العجمی، به تحقیق احمد محمد شاکر، قاهره
-    حسن دوست، محمد(1383)، فرهنگ ریشه شناختی زبان فارسی، چاپ اول، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی
-    حسینی، عبدالرشید ابن عبدالغفور(1337)، فرهنگ رشیدی به انضمام معربات رشیدی، به کوشش محمد عباسی، تهران، انتشارات بارانی
-    داوری،حسین(1384)، واژگان فارسی در زبان انگلیسی، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس، گروه زبان شناسی
-    دهخدا، علی اکبر(1377)، لغت نامه، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
-    رامپوری، غیاث الدین محمد(1363)، فرهنگ غیاث اللغات، به کوشش منصور ثروت، چاپ اول، تهران، انتشارات امیرکبیر
-    رمپیس، کریستیان(1368)، واژه های ایرانی در زبان آلمانی، ترجمه رضا مدنی، نامه فرهنگ ایرانی، دفتر سوم
-    سرکاراتی، بهمن(1377)، درباره فرهنگ ریشه شناختی زبان فارسی و ضرورت تدوین آن، نامه فرهنگستان، شماره سیزده
-    عطاردی، عزیزالله(1374)، اللغات الفارسیه المعربه فی تاج العروس، چاپ اول، تهران، نشر عطارد
-    گوشه گیر، علاالدین(1382)، واژه های دخیل فارسی در زبان فرانسه، پژوهشنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، شماره سی و هفتم
-    معلوف، اب لویس(1973)، المنجد، چاپ هفدهم، بیروت، دارالشرق
-    معین، محمد(1363)، فرهنگ فارسی معین، چاپ چهارم، تهران، انتشارات امیرکبیر
 
-        Barnart,R.K.(1999) Chambers Dictionary of Etymology,Chambers (CHD)
-        Bosley Woolf, H.(1998) Webster's New Collegiate Dictionary, Merriam Company (WCD)
-        Brown, L.(1993) The New Shorter Oxford Dictionary(2 vol), Clavendon Press (SOD)
-        Grove, P.B.(1986) Webster's Third International Dictionary(3 vol), Meriam Company, Massachusette (WTI)
-        Kleinder,S. (1997) The American Heritage Dictionary, Dell Publishing(AHD)
-        Onion, C.T.(2003) The Oxford Dictionary of English Etymology, Oxford Press(OED)
-        Partridge,E. (1991) Origins: An Etymological Dictionary of Modern English, Routledge(ORG)
-        Skeat,W.(1993) Concise Dictionary of English Etymology, Wordsworth Edition Ltd.(CDE)
-        Stein, M. J.(1998) Random House Webster's, Random House Group(RHW)
-        The Oxford English Dictionary (12 vols),(1978), Oxford Press(OXD)
-        www.ectaco.online.com
-        www.etymonline.com (ONE)