نامه‌نگاری شعری بین طبیب اصفهانی و هاتف اصفهانی مناسبت، موضوعات، و سبک‌شناسی آن

مرعشی, سید حسین

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

سید حسین مرعشی

استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شیراز

چکیده

اخوانیات ازجمله اشعار رایج در دورة زندی به شمار می‌آید. از مشهورترین نمونه‌های شعر اخوانی مراسلات شعری است که بین طبیب اصفهانی و هاتف اصفهانی وجود داشته‌است. از مجموع اشعار عربی‌ای که طبیب اصفهانی از شیراز برای هاتف در اصفهان ارسال کرده، سه قصیده بر جای ‌مانده، این در حالی است که از قصیده‌های ارسالی هاتف برای طبیب تنها یک قصیده بر جای مانده است. در تحقیق حاضر، این قصیده، و قصیدة طبیب که در جواب آن سروده شده، بررسی شده‌اند. در این پژوهش، به موضوعاتی همچون مناسبت سرودن دو قصیده، اغراض و چگونگی ترتیب آنها، موضوعات، و محورهای دو قصیده پرداخته شده‌است. بررسی ویژگی‌های سبکی این اشعار نیز از دیگر بخش‌های مقالة حاضر است. با توجه به تنوع این موضوعات، از سه روش نقدی مختلف استفاده شد که عبارتند از: روش تاریخی، روش موضوعی که اساس آن واژگان پرکاربرد در متن است، و روش ساخت صوری. از نتایج مهم این تحقیق می‌توان به ضعف نسبی هاتف اصفهانی در زبان عربی و ظرافت‌های آن اشاره کرد. علاوه بر آن، در این تحقیق، نخستین بار، ابیات عربی جدیدی از هاتف ارائه شد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.23456361.1437.12.39.2.2

موضوعات

شعر

مراجع

المصادر

الف) عربی

کتب

حریرچی، فیروز (1965م)، دراسة وجیزة حول أشعار هاتف العربیّة، ط1، طهران: مکتبة طهوری.

حسن، عبدالکریم (1983م)، الموضوعیّة البنیویّة: دراسة فی شعر السیّاب، ط1، بیروت: المؤسّسة الجامعیّة للدراسات والنشر.

ــــــــــــــــــــــــــــــــ، ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (2006م)، المنهج الموضوعی: نظریّة وتطبیق، ط3، بیروت: المؤسّسة الجامعیّة للدراسات والنشر.

الزنوزی، محمّدحسن (لاتاریخ)، بحرالعلوم، لا ناسخ، طهران: مکتبة مجلس الشوری الإسلامی، 2186، 272ورقة، 5/26×41، 45 سطراً.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (لاتاریخ)، الکشکول، الناسخ المؤلّف، طهران: مکتبة مجلس الشوری الإسلامی، 7727، 321 ورقة، 22×32، مختلفة السطور.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1432ق)، ریاض الجنّة، تحقیق علی رفیعی عَلامَرْوْدَشتی وإشراف السیّد محمود المرعشی النجفی، ط1، قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی الکبری.

المجموعة المخطوطة المصوّرة 4/150 (1243ق)، لا ناسخ، قم: مرکز إحیاء التراث الإسلامی، 73 صفحة، 5/11×22 سم، مختلفة السطور.

المجموعة المخطوطة 4/8373 (بین 1222 و1228ق)، الناسخ: عبدالواسع بن محمّدهادی القاری، قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، 169 ورقة، 13×22 سم، مختلفة السطور.

مرعشی، حُسین (2012م)، الشعر العربی الدینی بإیران منذ العصر الصفوی الثانی حتّی عصر القاجار، أطروحة دکتوراه فی الآداب (اللغة العربیّة وآدابها)، بیروت: جامعة القدّیس یوسف، معهد الآداب الشرقیّة.

مقالات

مرعشی، حُسین؛ (1433ق)، «الطبیب الأصفهانی ومدحیّته فی المهدی المنتظر (عج)»، الأدب العربی، طهران: جامعة طهران، من 193 إلی 219.

ب) فارسی

خاتمی، أحمد (1373ش)، تاریخ ادبیات ایران در دوره بازگشت ادبی: از سقوط صفویه تا استقرار مشروطه، چاپ یکم، تهران: پایا.

الدُّنبُلی، عبدالرزّاق (1349ش)، تجربة الأحرار و تسلیة الأبرار، تصحیح: حسن قاضی طباطبایی، چاپ یکم، تبریز: مؤسسة تاریخ و فرهنگ إیران، جلد اول.

فرصت‌الدوله شیرازی، محمدنصیر (1362ش)، آثار عجم، چاپ یکم، تهران: بامداد.

هاتف، احمد حسینی (1349ش)، دیوان، گردآوری و تصحیح: وحید دستجردی، چاپ ششم، تهران: کتابفروشی فروغی.

مجله علمي انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي (فصلنامه)

نامه‌نگاری شعری بین طبیب اصفهانی و هاتف اصفهانی مناسبت، موضوعات، و سبک‌شناسی آن

مراجع

مراجع

دوره 12، شماره 39 - شماره پیاپی 39
شهریور 1395
صفحه 23-46

نامه‌نگاری شعری بین طبیب اصفهانی و هاتف اصفهانی مناسبت، موضوعات، و سبک‌شناسی آن

مراجع

مراجع

دوره 12، شماره 39 - شماره پیاپی 39شهریور 1395صفحه 23-46

دوره 12، شماره 39 - شماره پیاپی 39
شهریور 1395
صفحه 23-46