نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه یزد
2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه یزد
3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه یزد
المستخلص
یتمثّل النسق الصوتي من خلال التناسق بین سمات الحروف في الکلمات؛ بحیث تکون متناسقة مع المضمون الذي یستفاد من السیاق. انطلاقاً من هذا، لقد کانت دراسة الأنساق الصوتیة في القرآن الکريم ومازالت محطّ اهتمام الباحثين بغية الکشف عن جماليّات الأساليب اللغوية المتجلّية في طيّاته ممّا يُميط اللثام عن جوانب من الإعجاز الفنّي الکامن فيه؛ ویکون المستوی الصوتي من أهمّ المستویات اللغویة في القرآن الکریم بکونه المحور الأوّل للولوج إلی عالم النصّ وسیاق الآیات وفضاءاتها؛ إذ يؤدّي التناسق بین الأصوات ودلالاتها المعنوية إلی إفادة المضمون للمتلقّي علی نحو يثير مشاعره. بناءً علی ذلک، یهدف هذا المقال إلی دراسة سورة إبراهيم بمنهجه الوصفي- التحلیلي والإحصائي معتمداً علی المستوی الصوتي (الإيقاعي). يتجلّی من خلال البحث بین أیدي المتلقّي أنّ الصّوت والمعنی متناسقان في سورة إبراهيم (ع)؛ لأنّ الأسلوب یستخدم الأصوات ذات سمة الشدّة والقوّة عندما یدور سياق الآیة حول معانٍ يحتاج التعبير عنها إلی الشدّة والقوّة، وعندما يتناول مضامین معبّرة عن الارتياح والهدوء والطمأنينة، نجد من خلالها انتشار الأصوات المهموسة والاحتکاکیة والأصوات المتوسّطة بین الشدّة والرّخاوة یغلب علی الأصوات الأخری. فالموسیقی الناجمة عن صفات الحروف من جهة الجهر والهمس والشدّة والرخاوة وکيفيّة انتظامها في سیاق الآیة، من السمات الإعجازیّة في القرآن الکریم؛ حيث يتناسق ذلک کلّه مع الجوّ الذي تطلق فيه هذه الموسیقی.
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
هماهنگیهای صوتی و دلالت آن در قرآن کریم «مطالعه موردی سوره إبراهیم (ع)»
المؤلفون [Persian]
- علیرضا روستایی 1
- علی اصغر روان‌شاد 2
- وصال میمندی 3
- علی بیانلو 2
1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه یزد
2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه یزد
3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه یزد
المستخلص [Persian]
انسجام آوايی از گذر نظم موجود در صفات حروف کلمات نمایان می‌گردد، به‌گونهای‌که با مفهوم برداشت شده از متن سازگاری دارد. از اين رو، بررسی هماهنگیهای صوتی در قرآن کریم با هدف کشف زیبایی‌های ساختاری و زبانی این کتاب آسمانی همواره کانون توجّه پژوهشگران بوده است؛ چرا که واکاوی و تبیین این زیبایی‌ها، از جنبه‌های اعجاز هنری قرآن پرده برمی‌دارد. یکی از وجوه اعجاز قرآن کریم، ساختار موسیقایی آن است که مهمترین سطح در بررسی سبک‌شناسی و نخستین محور برای ورود به دنیای متن آیات، سبک و فضای آن به شمار می‌رود؛ چرا که پیوند میان موسیقی و مفهوم، منجر به رساندن بهتر مضمون به مخاطب و برانگیختن احساسات وی می‌گردد. بر این اساس، پژوهش حاضر، سعی دارد سطح آوایی سوره ابراهیم (ع) بر اساس روش توصیفی - تحلیلی و آماری مورد تحليل و بررسی قرار دهد. نتیجه پژوهش، بیانگر پیوند میان معنی و موسیقی حروف این سوره در پیش روی مخاطب است؛ زیرا زمانی‌که بافت زبانی آیه در صدد القای مفاهیمی باشد که بیان آنها نیازمند به شدّت و قوّت است، واژگانی انتخاب شده که موسیقی حروف بکار رفته در آن، همراه با شدّت و قوّت است. امّا هنگامی که سیاق آیه در پی بیان مفاهیمی همچون حسّ آرامش و اطمینان به مخاطب باشد، در می‌یابیم که گزينش واژگان به‌صورتی است که کاربست حروف بیواک و سايشی و حروف ما بين شدّت و رخاوت در آن نمود بیشتری دارد. بنابراین، موسیقی حاصل از ویژگی‌های حروف از نظر جهر، همس، شدّت، رخاوت و چگونگی ترازبندی آنها در متن آیه از جمله ویژگی‌های معجزه‌آسای قرآن کریم است، به‌طوری‌که همه این ویژگی‌ها با فضایی که این موسیقی در آن جریان دارد، هماهنگ است.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- سوره إبراهیم (ع)
- انسجام صوتی
- اصوات
- معنا
)