مجله علمي انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي (فصلنامه)

تهران، خیابان ولی عصر(عج)، خیابان توانیر، محله نظامی گنجوی، کوچه هفت پیکر(8)، خیابان نظامی گنجوی، پلاک33، موسسه آموزش عالی بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبایی، طبقه6، اتاق 607، انجمن ایرانی زبان وادبیات عربی، کدپستی: 1434863111

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

نمادگرایی زن در کاریکاتورهای "ناجی العلی" و رمان «زیتون الشوارع» "ابراهیم نصرالله"

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 طالبة دكتوراه في قسم اللغة العربية وآدابها بجامعة الزهراء (س).

2 أستاذ في قسم اللغة العربية وآدابها بجامعة الزهراء (س).

چکیده

این جستار بر آن است تا به بررّسی نماد‌گرایی زن در کاریکاتور و رمان پایداری، و وجوه مشترک و متفاوت میان آن دو بپردازد. روش تحقیق این پژوهش، روش توصیفی - تحلیلی بر پایۀ مبانی مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی است، و در آن به رمز‌گشایی کاراکتر زن پرداخته می‌شود. از این رو کاریکاتور‌هایی از "ناجی العلی" و رمان (زیتون الشوارع) نوشتۀ "ابراهیم نصر الله" را برگزیده است. در خصوص کاریکاتورهای "ناجی العلی"، صحنه‌های به تصویر کشیده شده غالبا با عباراتی چند پیوست می‌شوند. در رمان (زیتون الشوارع) "ابراهیم نصرالله" نیز می‌بینیم که در توصیف از عباراتی با ابعاد طنز آمیز و نمادین، بسیار استفاده می‌شود. "ناجی العلی" با دیدگاهی آرمان گرایانه، زن را نماد وطن و پایداری فلسطین می‌داند در حالی که "ابراهیم نصرالله" واقع‌گرایی و رئالیسم تلخ را بر شخصیت زنِ اثر خود تحمیل می‌کند. در جریان نمادیابی شخصیت زن، گاه نمادهایی مشترک و گاه مغایر در رمان ابراهیم نصرالله و کاریکاتورهای ناجی العلی یافت می‌شود. از بررّسی کاریکاتورهای "ناجی العلی" بر می‌آید که او، وضوح در تعبیر را سلاح کار خود قرار می‌دهد، تا مفاهیم را سریعتر و به شیوه‌ای اثر‌گذار به خواننده منتقل کند اما "ابراهیم نصر الله" تاثیر گام به گام و بلند مدت را بر می‌گزیند. همچنین زن نمادین در آثار هر دو آنها نمونه‌ای از زن جامعۀ ستم‌دیدۀ فلسطین را جلوه‌گر است. 

کلیدواژه‌ها

مراجع
أ)  الكتب
- حطيني، يوسف (1999)، مكوّنات السرد في الرواية الفلسطينية، دمشق: اتّحاد الكتّاب العرب.
- راغب، نبيل (1996)، النّقد الفني، بيروت: الشركة المصريّة العالميّة للنشر.
- زراقط، عبد المجيد (2011)، في الرواية وقضايا، ط 1، بيروت: مركز الغدير.
- صابر عبيد، محمد وآخرون (2007)، الكون الروائي؛ قراءة في الملحمة الروائيّة الملهاة الفلسطينيّة لإبراهيم نصر الله، ط 1، بيروت: المؤسسة العربيّة للدراسات والنشر.
- العابودي، فادي عبد المجيد (1989)، في الذكرى الثانية لاستشهاد ناجي العلي دراسة في كاريكاتير ناجي العلي، مجد الكروم: روضة الشهيد ناجي العلي. 
- عتيق، عمر (د.ت)، ثقافة الصورة؛ دراسة أسلوبية، القاهرة: د.ن.
- فضل، صلاح (1986)، منهج الواقعیّة في الإبداع الأدبي، ط 3، بيروت: دار الآفاق الجديدة.
- لحمداني، حميد (1991)، بنية النصّ السردي مِن منظور النقد الأدبي، ط 1، بيروت: الدار البيضاء.
- مرتاض، عبد الملك (1998)، في نظريّة الرواية – بحث في تقنيّات السرد -، الكويت: عالم المعرفة، العدد 240.  
- نصر الله، إبراهيم (2013)، زيتون الشوارع، ط 4، بيروت: الدار العربية للعلوم.
- يقطين، سعيد (1997)، الكلام والخبر؛ مقدّمة للسرد العربي، المركز الثقافي العربي للطباعة، ط 1، بيروت: الدار البيضاء.
- يوسف، آمنة (2015)، تقنيّات السرد في النظريّة والتطبيق، ط 2، الأردن: دار الفارس للنشر والتوزيع.
- ويليك، رينيه (1985)، نظريّة الأدب، ترجمة: محيي الدين صبحي، مراجعة د. حسام الخطيب، ط 3، بيروت: المؤسسة العربية للدراسات والنشر، الدار البيضاء.
ب) الرسائل والأطاريح
- بو رحلة، فاتح (2017)، تقنيّة السرد في رواية "زيتون الشوارع" لإبراهيم نصر الله؛ دراسة بنيويّة، مذكّرة مكمّلة لنيل شهادة الماستر، المسيلة: جامعة محمد بوضياف.
- الفقيه، خالد (2008)، التنميّة السياسيّة المترتّبة على حركة الوعي في كاريكاتير ناجي العلي، رسالة مقدّمة لنيل الماجستير، فلسطين: جامعة النجاح.
- محمود موسى سلام، أروى (2011)/ الكاريكاتير في الصّحافة العربيّة كاريكاتيرات ناجي العلي أنموذجا، مذّكرة مكمّلة لنيل شهادة الماجستر في الإعلام، الأردن: جامعة الشرق الأوسط.
ج) المجلّات
- أحمد أبوضيف، سعيد (نوفمبر - 2018): «تراسل الفنون في الرواية العربيّة الحديثة»، نادي القصّة بأسيوط؛ الواقع وتحوّلات السرد، مصر: الهيئة العامة لقصور الثقافة. المؤتمر 7.
- تاجيك، سعيد، وشمسي واقف زاده (الشتاء – 2020م)، «تطبيق التقنيّات الزمنيّة على تطوير عمليّة الخطاب السردي في رواية (رجالٌ في الشّمس)»، مجلّة الجمعيّة العلميّة الإيرانيّة للغة العربيّة وآدابه، فصليّة علميّة محكّمة، العدد 53، صص 122 – 103.
د) المواقع الإلكترونية
- سلمان، طلال (04-01-2017)، «السفير ١٣٥٥٢: تغيب.. ولا تنطفئ!»، جريدة السفير، http://www.assafir.com
- الفقيه، خالد (7/3/2009)، «كيف أنصف ناجي العلي المرأة بريشته؟»، نشرة "كنعان" الإكترونية، السّنة التاسعة، العدد 1826، naji-al-ali-palestinian-women.
- قناة الميادين ( 25 - آب - 2015)، «فاطمة العذراء»، www.almayadeen.net
مجله علمي انجمن ايراني زبان و ادبيات عربي (فصلنامه)
دوره 17، شماره 60 - شماره پیاپی 60
آذر 1400
صفحه 1-24
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 16 بهمن 1398
  • تاریخ بازنگری: 30 خرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 30 خرداد 1400
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار