نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلف
استاديار دانشگاه علوم و فنون دريايي خرمشهر
المستخلص
کتاب الفتوح اثر ابومحمّد احمد بن علی، معروف به ابن اعثم کوفی، احتمالاً اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم هـ.ق به زبان عربی نگاشته شد. محمّد بن احمد مستوفی هروی بخشی از این کتاب را در سال 596 هـ.ق به دستور یکی از امرای خوارزم به فارسی ترجمه کرد. ژرار ژنت نظریۀ فزون‌متنیّت را پیرامون ارتباط متون با یکدیگر مطرح کرد. در پژوهش حاضر، تلاش شده است روایت عاشورا در کتاب الفتوح ابن اعثم با ترجمۀ فارسی الفتوح مقایسه و بررسی شود. برای این مقایسه و تطبیق، از نظریۀ فزون‌متنیت ژرار ژنت بهره گرفته شد. بر اساس این نظریه، متن ب (زیر‌متن) تحت تأثیر متن الف (زبرمتن) آفریده می‌شود. ارتباط فزون‌متنی متون در دو شکل تقلید و دیگرگونگی و سه حالت تفنّن، هجو و جدّی قابل‌بررسی است. تغییرات ایجادشده در زیر‌متن نسبت به زبرمتن، گشتار نام دارد که به انواع گشتار کمّی، کاربردی و کیفی قابل‌تقسیم است. بر اساس این نظریه، روایت ابن اعثم برای ترجمۀ فارسی الفتوح، یک زبرمتن در نظر گرفته شد. بر مبنای نتایج پژوهش، روایت فارسی الفتوح با گشتارهای برش، انبساط، فزون‌سازی، ارزش‌گذاری دوباره و ارزش‌کاهی دچار دیگرگونگی شده و همچنین نسبت به روایت الفتوح عربی، نمایشی‌تر، عاطفی‌تر، ادبی‌تر و با گرایش شیعی نوشته شده است.
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
مقارنة لرواية عاشوراء عن الفتوح ابن اعثم وترجمتها الفارسية على أساس الاتساعية النصية
المؤلف [Persian]
- hamed safi
Khorramshahr University of Marine Science and Technology
المستخلص [Persian]
کتاب الفتوح لأبي محمد أحمد بن علي، المعرّف باسم ابن‌اعثم الكوفي، ربما كتب بالعربية في أواخر القرن الثالث وأوائل القرن الرابع الهجري. قام محمد بن أحمد مصطفي هرفي بترجمة جزء من هذا الكتاب إلى اللغة الفارسية سنة 596 هـ بأمر أحد حكام خرازم. اقترح جيرار جينيت نظرية الاتّساﻋﻳة اﻟﻧﺼﻳة حول العلاقة بين النصوص. وفقًا لهذه النظرية ،يتم إنشاء النص B تحت تأثير النص A. يمكن دراسة العلاقة الاتّساﻋﻳة ﺑﻳن لنصوص في شكلين من التقليد والتغییر و ثلاثة أنماط من المرح والهجاء والجدية. تسمى التغييرات التي تم إجراؤها في النص الثانی مقارنة بالنص الأولي، التحویل، والتي يمكن تقسيمها إلى تحویل كمي وتطبيقي ونوعي. في هذا البحث، تم تحليل رواية عاشوراء في كتاب ابن‌اعثم ومقارنتها مع رواية عاشوراء في ترجمة الفتوح الفارسية. بحسب نتائج البحث، فقد تغيرت رواية الفتوح الفارسية بالتحویلات: القطع والانبساط والتوسّع وإعادة التقييم وتناقص القيم، كما أنها أكثر درامية وعاطفية وأدبية وشيعية من رواية الفتوح العربية.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- الفتوح
- العاشورا
- الاتّساعیة النصیة
- الترجمه
)