تهران، خیابان ولی عصر(عج)، خیابان توانیر، محله نظامی گنجوی، کوچه هفت پیکر(8)، خیابان نظامی گنجوی، پلاک33، موسسه آموزش عالی بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبایی، طبقه6، اتاق 607، انجمن ایرانی زبان وادبیات عربی، کدپستی: 1434863111

نویسنده

چکیده

از نظر جنسیت در زبان عربی دو نگرش به ماهیت اشیاء وجود دارد: نگرش اول عام و کلّی است، و در نگرش دوم، آنها به دو دسته تقسیم می­شوند: مذکر و مؤنث. مذکر خالی از نشانه است، اما مؤنث دارای نشانه می­باشد، در نتیجه در زبان عربی اشیاء دارای سه شکل هستند: صیغه عام یا کلی که شامل مذکر ومؤنث و خالی از نشانه­ است؛ دوم: صیغه مؤنث (با نشانه‌های تأنیث)، و سوم، صیغه مخصوص مذکر (بدون نشانه). به دیگرعبارت، مذکّر از صیغه عموم که خالی از نشانه است استفاده می‌کند، ولی باید قرائنی لفظی یا معنوی و یا سیاقی، که گواهی دهند منظور صیغه مذکر است نه صیغه عموم، باشد، در غیر این صورت صیغه عموم، منظور می­گردد.
علاوه بر حالت اول (مشترک بودن مذکر و مؤنث)، دو حالت دیگر استفاده از صیغه عموم وجود دارد. یکی کلمات مبهم که جنس آنها قبل از به کارگیری در جمله آشکار نمی‌شود، مانند کلمه شیء یا اعداد. و دیگری کلماتی که جنس مشخصی ندارند، مانند ابلیس، شیطان، جن، جبرئیل، عزرائیل، میکائیل و خداوند تبارک و تعالی، یا به عبارتی دیگر (ما فوق جنسیت). نتیجه این­که صیغه عموم در عربی سه حالت دارد: اول دربرگیرنده مذکر و مؤنث به طور مشترک؛ دوم عدم وضوح هیچ یک از آن دو (مذکر و مؤنث)، و سوم کلماتی که فوق جنسیت هستند.

کلیدواژه‌ها

- القرآن الکریم.
- آل سعدی، عبدالرحمن بن ناصر. تیسیر الکریم الرحمن، مکتبةالنهضة العربیة، بیروت، 1408ق.
- ابن الانباری، أبو البرکات عبد الرحمن، محمد بن عبدالله بن أبی سعید، البلغة فی الفرق بین المذکر والمؤنث، تحقیق: رمضان عبد التواب، بدون مکان، بدون زمان.
- حسن، عباس. النحو الوافی، دارالمعارف بمصر،الطبعةالرابعة،1976م،القاهرة.
- سیبویه، أبی بشر عمرو. الکتاب، مؤسسة الأعلمی للمطوباعات، الطبعة الثالثة، 1410هـ- 1990م، بیروت.
- الطبری، أبو جعفر محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، دار المعرفة، بیروت، الطبعة الاولی، 1412هـ.ق.