نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• زهرا رحیم پور ¹
• احمد پاشازانوس ²

¹ طالبة دكتوراه في قسم اللغة العربیة وآدابها بجامعة الإمام الخمیني الدولیة، قزوین.

² أستاذ مشارك في قسم اللغة العربیة وآدابها بجامعة الإمام الخمیني الدولیة، قزوین.

چکیده

تحلیل گفتمان انتقادی یكی از رویكردهای تحلیل گفتمان وبررسی متون است كه در حوزه زبانشناسی مورد نقد وبررسی قرار می‌گیرد. در این رویكرد، زبان مجموعه‌ای از روابط عمیق میان قدرت وایدئولوژی در گفتمان‌هاست. رویكرد فركلاف الگویی است كه گفتمان را در سه سطح توصیف، تفسیر وتبیین به چالش می‌كشد. حاصل آن، درك عمیقتر وفهم بهتر مخاطب از گفتمان است تا بتواند داوری وقضاوت منصفانه‌تری نسبت به آن داشته باشد. نورمن فركلاف نظریه پرداز وپژوهشگر بریتانیایی در این رویكرد، متون را در خدمت روابط اجتماعي وسیاسي وفرهنگی می‌گیرد. در این مقاله سعی بر آن شده است خطبه‌های هاشم بن عبد مناف با رویكرد تحلیل گفتمان انتقادی فركلاف در سه حوزه توصیف وتفسیر وتبیین مورد مطالعه وبررسی قرار گیرد.
هدف اصلی از این پژوهش، مطالعه متون قدیمی در رویكردی مدرن؛ یعنی تحلیل گفتمان انتقادی است. خطبه‌های هاشم بن عبدمناف در رویكرد فركلاف، در سطح توصیف پیرامون ویژگی‌های زبانی خطب، مانند جملات ونقش كلمات وسپس چگونگی انعكاس مفاهيم قدرت وایدئولوژی در بستر نحو عربی بررسی؛ در بخش تفسیر، همراه با ساختار وسیاق خطبه‌ها چگونگی گفتمان وابعاد آن، تحلیل؛ ودر سطح تبیین (تأویل) ایدئولوژی، قدرت وسلطه نرم در جامعه جاهلی در سطح منطقه‌ای وبین المللی منعكس می‌گردد. او تلاش می‌كند با نحوه قدرت واعمال آن در عرصه سیاسي، حكومت وموجودیت خود را حفظ نماید.

کلیدواژه‌ها

• گفتمان انتقادی فركلاف
• خطبه‌های قبل اسلام
• هاشم بن عبد مناف

20.1001.1.23456361.2022.17.61.1.0