نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلف
استادیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
المستخلص
از آغاز هزاره‌ی سوم میلادی، رمان‌نویسان مغرب عربي در راستای هویت‌بخشی به رمان معاصر و گسستن زنجیرهای تقلید از غرب، قدم در وادی سنت دینی گذاشته، و آثار ارزشمندی با صبغه عرفانی خلق نموده‌اند. در این بین، تجربه عبد الإله بنعرفه به جهت پیشگام بودن، الهام‌پذیری از مؤلفه‌های دینی، و ارائه آثار متعدد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. رمان «جبل قاف» از مهم‌ترین تجربه‌های عرفانی بنعرفه است که به سیره‌نگاری ابن عربی اندکی قبل از تولد در سال 561 هجری در شهر مرسیه تا وفات وی در سال 638 و خاک‌سپاری در دامنه کوه قاسیون دمشق پرداخته است. جستار حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی به خوانش رویکرد دینی و نمادپردازی عرفانی در این رمان پرداخته است. از مهم‌ترین یافته‌های پژوهش این است که بینامتنی رمان با بسیاری از آیات قرآن که در راستای ایده مرکزی داستان است، صبغه دینی و عرفانی آن را تقویت نموده است. عبد الاله بنعرفه با تلفیق خیال با واقعیّت، اندیشه دینی ابن عربی از جمله وحدت وجود و انسان کامل را در قالب نمادین اعداد و رنگ‌ها و معماری ابنیه و اشکال هندسی به تصویر کشیده است که تأویل همه آن‌ها دایر بر اندیشه وحدت وجود و انسان کامل ابن عربی است. تمرکز بر مقامات صوفیان و ظهور کرامت‌هاي عرفاني در بسیاری از صحنه‌های رمان، صبغه‌ي عرفاني خاصي بدان بخشيده است.
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
دراسة النزعة الدينية والرمزية العرفانية في رواية جبل قاف لعبدالإله بنعرفة
المؤلف [Persian]
- جمال طالبي قره قشلاقي
أستاذ مساعد في قسم اللغة العربية وآدابها،جامعة فرهنگيان، تهران ـ إيران
المستخلص [Persian]
نحا الروائيون المغاربة منذ بدايات الألفية الثالثة للميلاد منحى جديدا في الرواية بالولوج في ساحة التراث الديني لإبداع هوية جديدة وكسر قيود التقليد من الرواية الغربية، وتمكّنوا من التخلص من هيمنة الشكل التراثي بإعادة توظيفه والإفادة منه وأبدعوا روايات قيمة ذات صبغة عرفانية. تعدّ تجربة عبدالإله بنعرفة فريدة من نوعها لكونه رائداً باستلهامه التراث وتقديم العديد من الأعمال في هذا المجال. رواية جبل قاف تقع في باكورة أعمال بنعرفة وهي من أهم رواياته التي تعتني بسيرة محيي الدين ابن عربي قبيل ولادته عام 561 في مدينة مرسية حتى وفاته عام 638 ودفنه على سفح جبل قاسيون بدمشق. هذا البحث درس بمنهجه الوصفي التحليلي النزعة الدينية والرمزية الصوفية في هذه الرواية. ومن أهم ما توصلت إليه الدراسة هو أن رواية جبل قاف تتناص مع الآيات القرآنية والنصوص الدينية والأدبية، وهي تخدم الفكرة الرئيسة للرواية. واستطاع الروائي بأسلوب فني رائع أن يصوّر وحدة الوجود والإنسان الكامل في تفكير محيي الدين ابن عربي و ذلك بتوظيف الأعداد والحروف والألوان وهندسة الأمكنة. إضافة إلى ذلك أعطت الكرامات والمقامات الصوفية طابعاً عرفانياً لأجواء الرواية.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- الرواية المعاصرة
- العرفان
- عبد الإله بنعرفة
- رواية جبل قاف
)