نوع المستند : مروری
المؤلفون
1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهراء، تهران، ایران.
2 دانشجوی مقطع دکتری رشته زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهراء، تهران، ایران.
المستخلص
نشانهشناسی از جمله رهیافتهای نوین در نقد ادبی است که یکی از ابزارهای مهم تحلیل متون ادبی به شمارمی رود . در این راستا نظریه رمزگان پنجگانه رولان بارت را میتوان نوعی نشانهشناسی لایهای دانست، که ابزار مناسبی برای رفع پیچیدگیهای ادبی متون داستانی و رمزگشایی دلالتهای موجود در آن به شمار میآید. رمان «مفتاح لنجوی» اثر «فاتن المرّ» نویسنده معاصر لبنانی ، با وجود سبک معاصر و ساختار چند لایه خود، میتواند نمونة خوبی برای پیاده‌سازی این نظریه باشد. این پژوهش، با تکیه بر روش توصیفی - تحلیلی و با ارائه نمونههایی از داستان مفتاح لنجوی به تحلیل این رمان از منظر رمزگان پنجگانه بارت میپردازد. اهمیت پژوهش از این رو است که داستانی مدرن و زنانه در ادبیات مقاومت عربی را با تکیه‌بر تفسیر سطوح و لایههای متعدد رمزگانی تحلیل میکند. لذا هدف این مقاله، تبیین دلالتهای گوناگون نشانهها، تحلیل رمزگان و حالات روحی - روانی برخی از شخصیتهای این رمان است. از جمله دستاوردهای این پژوهش آن است که هر پنج رمزگان هرمنوتیک، نمادین و فرهنگی و معنابنی و کنشی در این رمان به کار رفته و در پیش برد پیرفتهای روایت مؤثر است؛ اما رمزگان فرهنگی نسبت به سایر انواع آن برجسته تر به نظر میرسد. این امر به خاطر برجسته بودن مفهوم مقاومت و اهمیت توجه به زن در این رمان است. رمان «مفتاح لنجوی» بر پایه نامههای الکترونیکی میان شخصیتهای داستان و در فضای مجازی بنا شده است، از این رو زاویۀدید دانای کل به کار نرفته است و سبک داستان به گونهای است که ظرفیت برداشتهای گوناگون از آن و نیز امکان خواندنی- نوشتنی شدن را فراهم میکند.
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
تحلیل روایة «مفتاح لنجوی» لفاتن المرّ وفق نظریة سیمیائیة رولان بارت
المؤلفون [Persian]
- رقيه رستم پور 1
- زینب ناظمیان 2
1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهراء، تهران، ایران.
2 دانشجوی مقطع دکتری رشته زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهراء، تهران، ایران.
المستخلص [Persian]
السيميائية من الأساليب الجديدة في النقد الأدبي، وهي من الأدوات المهمة لتحليل النصوص الأدبية. في هذا الصدد، يمكن اعتبار نظرية رولان بارت (الشفرات الخمس) من آلیات السيميائية التي تعد أداة جيدة لحل التعقيدات الأدبية للنصوص الروائية وفك رموز المعاني المکنونة فيها. على الرغم من أسلوبه المعاصر وبنيته المتعددة الطبقات، يمكن أن تكون رواية الکاتبة اللبنانية المعاصرة فاتن المرّ "مفتاح لنجوی" مثالاً جيداً على تطبيق هذه النظرية. یعتمد هذا البحث علی المنهج الوصفي- التحلیلي، فیقوم بتطبیق البنیة السیمیائیة علی بعض النماذج من هذه الروایة ویدرسها علی أساس نظریة رولان بارت (الشفرات الخمس). ترجع أهمية البحث إلى حقيقة أنّه يحلل قصة حديثة وأنثوية في أدبيات المقاومة العربية بناءً على تفسير مختلف مستويات وطبقات التشفير. لذلك فإن الغرض من هذه المقالة هو شرح المعاني المختلفة للإشارات وتحليل الرموز والحالات الذهنية لبعض الشخصيات في هذه الرواية. بعض النتائج التی توصل الیها البحث هی: إنّ جمیع الشفرات تتوافر في الروایة، التأویلیة، والثقافية، والرمزیة، والأحداث والسیمیة، وهي فعالة في تعزيز إنجازات السرد، ولكن يبدو أن الشفرة الثقافية أكثر بروزاً من الأنواع الأخرى ويرجع ذلك إلى قوة مفهوم المقاومة وأهمية الاهتمام بالمرأة في هذه الرواية. لیست في روایة مفتاح لنجوی وجهة نظر الراوي العلیم إذ أسست بنیتها عن طریق رسائل الکترونیة بین الشخصیات وفي فضاء افتراضي وتوفّر أسلوب الروایة هذه مجالاً للتأویلات المختلفة.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- مفتاح لنجوی
- فاتن المرّ
- سیمیائیة رولان بارت
- الشفرات الخمس
)