نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• حمیده بامری ¹
• عبدالباسط عرب يوسف آبادي ²
• علی اصغر حبیبی ³

¹ ماجستيرة في اللغة العربية وآدابها بجامعة زابل

² أستاذ مساعد في قسم اللغة العربية وآدابها بجامعة زابل

³ أستاذ مشارك في قسم اللغة العربية وآدابها بجامعة زابل

چکیده

نظریة اصول همكاری كه بانی آن پول گرایس است بر پایة قواعدی استوار است كه بر محور ارتباط زبان و مخاطب و ویژگی‌ها و ابعاد آن می‌چرخد. گرایس این چهار قاعده را شامل اصل كمیت، كیفیت، روش و مناسبت معرفی می‌كند و معتقد است اگر سخنی متناسب با این چهار قاعده باشد به اصل همكاری شناخته می‌شود و اگر بنابر اغراض بلاغی خاص، برخلاف این قواعد صورت پذیرد در این صورت تابع اصل نقض همكاری است. در این پژوهش تلاش می‌شود اصول همكاری یا نقض آن در دیوارنوشته‌های عربی و فارسی كه پدیده‌ای نوظهور در جوامع كنونی به شمار می‌آید و عموما پیام آن به صورت غیرمستقیم به مخاطب منتقل می‌شود، مورد بررسی قرارگیرد. بر این اساس 400 دیوارنوشتة عربی و فارسی انتخاب شد تا با بررسی آن‌ها بر اساس اصول همكاری گرایس، زمینه‌های مشترك فرهنگی میان عرب‌ها و ایرانیان كشف گردد. نتایج نشان می‌دهد بخش زیادی از دیوارنوشته‌های عربی و فارسی (%63عربی و %59 فارسی) در پی نقض اصول همكاری گرایس پدید آمده‌است و علت این امر می‌تواند در این باشد كه دیوارنویس قصد دارد پیام‌هایی را كه نمی‌تواند صراحتا به مخاطب انتقال دهد، با ساختاری تلویحی به وی منتقل نماید. بنابراین این میزان از تشابه می‌تواند بیانگر مشابهت‌های فرهنگی میان عرب‌ها و ایرانیان باشد.

کلیدواژه‌ها

• همكاری گفتمان
• اصول همكاری گرایس
• نقض
• اصل روش
• دیوارنوشته

20.1001.1.23456361.2022.17.61.3.2