تهران، خیابان ولی عصر(عج)، خیابان توانیر، محله نظامی گنجوی، کوچه هفت پیکر(8)، خیابان نظامی گنجوی، پلاک33، موسسه آموزش عالی بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبایی، طبقه6، اتاق 607، انجمن ایرانی زبان وادبیات عربی، کدپستی: 1434863111

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران

چکیده

نقد جامعه‌ شناختی شکلی از  نقد ادبی است که می‌‌کوشد ادبیات را در چارچوب اجتماعی گسترده‌تری قرار دهد. تجزیه و تحلیل رابطه ادبیات و جامعه پایه و اساس  ظهور نقد جامعه شناسی ادبیات است و این رویکرد بر ساختار تأثیر ادبی و رابطه آن با جامعه تمرکز دارد. رویکرد ساختارگرایی تکوینی بر این باور است که تفکر جمعی، خالق اثر ادبی است؛ در حالی که نویسنده، آگاهی و تفکر جمعی را سازماندهی و هماهنگ می کند و مسائل اجتماعی توسط نویسنده و جهان بینی او در آثار ادبی انعكاس می‌یابد.
از آنجایی که رمان تصویری عینیت‌گرا از دیدگاه و افکار نویسنده درباره وضعیت فکری و فرهنگی می باشد، این مقاله به دنبال خوانش انتقادی جامعه شناختی از رمان "ناقه صالحه" از سعود السنعوسی  بر اساس رویکرد ساختارگرایی تکوینی است. در این پژوهش برآنیم با تأمل در متن این رمان، مسائل اجتماعی که جامعه قبیله ای کویت در قرن بیستم با آن روبرو بوده را به تصویر بکشیم و اهمیت این رمان را در به تصویر کشیدن نظام قبیله و آشکار ساختن  جنبه های اجتماعی نهفته در آن نشان دهیم. نتایج پژوهش نشان می دهد که رمان کوشیده است از ساختار قبیله و مسایل آن در چارچوب شخصیت ها سخن بگوید وساخت اجتماعی قبیله که بر پایه دلالت هایی بنا نهاده شده، نشان داده شود. همچنین آگاهی ایجاد شده توسط برخی شخصیت ها مانند دخیل و صالحه  به عنوان قهرمان رمان، دلیلی برای ایجاد دیدگاهی متفاوت با واقعیت ثابت قبیله بود. 

کلیدواژه‌ها

Sources
Books
 
Ibrahim, Zakaria (1990 AD), The Problem of Structure or Lights on Structuralism, Cairo: Dar Misr for Printing.
Ibn Khaldun, Abu Zaid Abd al-Rahman bin Muhammad (1991 AD), Introduction by Ibn Khaldun, Cairo: Dar Al-Fajr for Heritage.
Ahmed Rabie, Muhammad (2003AD), Studies in Modern Arabic Literature, Jordan, Irbid: Dar Al-Kindi for Publishing and Distribution.
Ben Khalifa, Meshri (2000 AD), Soltat al-Nass, 1st edition. Algeria, Jualye: Difference Publications.
Selden, Roman (1998AD), Contemporary Literary Theory, 1st edition. Cairo: Dar Quba for printing and distribution.
Al-Sanousi, Saud (2019 AD), Naqah Salehe , 1st edition. Beirut: Arab House of Science Publishers.
Shaheed, Jamal (1983AD), in Structural Structuralism (a study of Lucien Goldman's method), 1st edition. Beirut: Dar Ibn Rushd for printing and publishing.
Sahrawi, Ibrahim (1999 AD), Analysis of Literary Discourse, 1st edition. Algeria, Abyar: Dar Al-Afaq.
Asfour, Jaber (2008 AD), World Visions on the Establishment of Arab Modernity in Poetry, 1st edition. Morocco, Casablanca: Arab Cultural Center.
Goldman, Lucian (1996AD), Humanities and Philosophy, translated by Youssef Al-Antaky, Cairo: The Supreme Council for Culture.
Goldman, Lucian , and others (1986 AD), Structuralism and Literary Criticism, Beirut: Arab Research Foundation.
Goldman, Lucian (1992AD), Introductions to the Sociology of the Novel, translated by Badr al-Din Aroudaki, Syria, Lattakia: Dar al-Hiwar for publication and distribution.
Azzam, Muhammad (2003 AD), Analysis of Literary Discourse in the Light of Modern Critical Approaches, A Study in Criticism of Criticism, Damascus: Arab Writers Union.
Fadl, Salah (1998AD), Theory of Constructivism in Literary Criticism, Cairo: Dar Al-Shorouk.
Hamdani, Hamid (1990 AD), Novel and Ideological Criticism, 1st Edition. Beirut: Arab Cultural Centre.
Lukács, George (1979AD), History and Class Consciousness, 1st Edition. Beirut: Dar Al-Andalus for printing, publishing and distribution.
Maghrawi, Fatima (2015AD), a semiotic study of the novel Sea without Seagulls, Beirut, Beirut: Dar al-Kutub.
Nadim Khashefa, Muhammad (1997 AD), The Textual Origination of Lucien Goldman's Structural Approach, Aleppo: Center for Civilization Development.
Yaqteen, Saeed (2001AD), The Openness of the Narrative Text (Text and Context), 2nd Edition, Casablanca: The Arab Cultural Center
.
University theses
Boutaleb, Mohamed Naguib (2002AD), “The Sociology of the Tribe in the Maghreb,” Beirut: Center for Arab Unity Studies. PhD dissertation series; 41.
First Edition.
Boulkaibat, Naima; And Abdullah Al-Ashi (2011 AD), “The Sociology of the Text, the History of the Curriculum and Its Procedures,” the People’s Democratic Republic of Algeria. Hajj Lakhdar University, master's thesis
 
Journals:
Montazeri, Azadeh; Mohammad Khaqani; And Mansoura Zarkoub, (2012 AD), “The Social Criticism of Literature, Its Origin and Development.” Critical Illuminations Magazine. Al-Sunna 2, Issue 6, pp. 151-172.
Asfour, Jaber Ahmed (1981AD), “On Generative Structuralism, a Reading in Lucien Goldman,” Egypt, Fosoul Magazine, Vol. 68, No. 2, pp. 30-56