نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
المستخلص
یتناول أدب الخيال العلمي الاجتماعي أسئلة رئیسیة عن تأثیر التطورات العلمیة والإیدولوجیات الاجتماعیة الحدیثة علی الإنسان وهذا في حد ذاته يوفر نوعاً من التنوير حول المستقبل ويقلل من حدوث الأخطار والکوارث المحتملة. هذا البُعد من الخيال العلمي مهم بشكل خاص في الأدب العربي لأن الدول العربية لم تكن أبداً في طليعة التقدم التكنولوجي ولكنها واجهت دائماً أسوأ الكوارث الاجتماعية. وكانت بطبيعة الحال أكثر إبداعاً في هذا المجال. یقدم هذا البحث دراسة تحلیلیة ـــ مستقبلیة لروایة "یوتوبیا" علی أساس المنهج الوصفي ـــ التحلیلي بسبب انشغال الروایة إلی موضوعات هذا الفرع من الأدب مستخدماً آراء المنظرین في مجال أدب الخیال العلمي الاجتماعی للكشف عن كيفية انعكاس مكونات هذا الفرع من الأدب في هذه الرواية. واستنتجنا أن المؤلف قدخلق ازدواجية بين الیوتوبیا والدیستوبیا في الرواية وقدحاول من خلالها أن یضع یده علی الندوب الاجتماعیة. وقد ألهمته الحقائق المریرة في مصر والعالم العربي کالحملة الفرنسية وحرب التموز والوضع في العراق وغیرها من الظروف الاجتماعية والسیاسية التي واجهته العديد من الدول العربية في التاريخ الحديث. وأخیراً يحذر القارئ من أن ينظر بشيء من الشك إلى الأيديولوجيات الجديدة ومن الممكن أن الجنّة التي نتمنى تحقيقها في ظل هذه الأیدیولوجیات الجدیدة لن تكون إلا جحيماً لأنّها تؤدي إلی الصراع الطبقي والاستعمار والحکومة الدکتاتوریة وغیرها من المشاکل الاجتماعیة.
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
ادبیات علمی ـ تخیلی اجتماعی در رمان «یوتوبیا» اثر احمد خالد توفیق
المؤلفون [Persian]
- عبداله حسینی 1
- فرهنگ مفاخری 2
1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
المستخلص [Persian]
ادبیات «علمی- تخیلی اجتماعی» به تأثیر پیشرفتهای علمی و ایدئولوژیهای نوپدید بر انسان میپردازد. این امر به خودی خود نوعی آیندهنگری است که از خطرات و فاجعههایی که در آینده امکان رخ دادن آنها وجود دارد، روشنگری می کند. این بُعد از ادبیات علمی-تخیلی در ادبیات عربی از اهمیت ویژهتری برخوردار است زیرا کشورهای عربی اگر چه که هیچگاه در پیشرفتههای فناورانه پیشگام نبودهاند اما همیشه با بدترین فاجعههای اجتماعی دست و پنجه نرم کردهاند و طبیعتا بیشترین خلاقیت را نیز در این زمینه داشتهاند. پژوهش حاضر، تحلیلی آیندهنگرانه درباره رمان «یوتوبیا» براساس روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر آراء صاحبنظران در زمینه ادبیات علمی- تخیلی اجتماعی ارائه میدهد زیرا شاخصههای این شاخه ادبی در رمان به وضوح دیده میشود. و به این نتیجه رسیده است که نویسنده، دوگانهای از آرمانشهر و ضد آرمانشهر را خلق کرده و در سراسر رمان آن را پیش میبرد تا در خلال آن از زخمهای اجتماعی پرده بردارد. به نظر میرسد که حقایق تلخ کشورهای عربی مانند: حمله فرانسه، جنگ تموز، وضعیت عراق و .... -که کشورهای عربی در تاریخ معاصر با آن روبرو بوده اند- الهام بخش او بوده و در نهایت هشدار میدهد که نسبت به ایدئولوژیهای نوپدید با دیده شک و تردید نگاه شود، زیرا ممکن است بهشتی که آرزوی تحقق آن میرود در سایهی این ایدئولوژیهای جدید، به یک جهنم بدیل شود که منجر به تضاد طبقاتی، حکومت دیکتاتوری، استعمار و دیگر مشکلات اقتصادی شود.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- ادبیات علمی- تخیلی
- پیش بینی اجتماعي
- أحمد خالد توفیق
- رمان یوتوبیا