تهران، خیابان ولی عصر(عج)، خیابان توانیر، محله نظامی گنجوی، کوچه هفت پیکر(8)، خیابان نظامی گنجوی، پلاک33، موسسه آموزش عالی بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبایی، طبقه6، اتاق 607، انجمن ایرانی زبان وادبیات عربی، کدپستی: 1434863111

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

ادبیات «علمی- تخیلی اجتماعی» به تأثیر پیشرفت‌های علمی و ایدئولوژی‌های نوپدید بر انسان می‌پردازد. این امر به خودی خود نوعی آینده‌نگری است که از خطرات و فاجعه‌هایی که در آینده امکان رخ دادن آن‌ها وجود دارد، روشنگری می کند. این بُعد از ادبیات علمی-تخیلی در ادبیات عربی از اهمیت ویژه‌تری برخوردار است زیرا کشورهای عربی اگر چه که هیچ‌گاه در پیشرفته‌های فناورانه پیشگام نبوده‌اند اما همیشه با بدترین فاجعه­های اجتماعی دست و پنجه نرم کرده‌اند و طبیعتا بیشترین خلاقیت را نیز در این زمینه داشته­اند. پژوهش حاضر، تحلیلی آینده‌نگرانه درباره رمان «یوتوبیا» براساس روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر آراء صاحب‌نظران در زمینه ادبیات علمی- تخیلی اجتماعی ارائه می‌دهد زیرا شاخصه‌های این شاخه ادبی در رمان به وضوح دیده می‌شود. و به این نتیجه رسیده است که نویسنده، دوگانه‌ای از آرمان‌شهر و ضد آرمان‌شهر را خلق کرده و در سراسر رمان آن را پیش می‌برد تا در خلال آن از زخم‌های اجتماعی پرده بردارد. به نظر می‌رسد که حقایق تلخ کشورهای عربی مانند: حمله فرانسه، جنگ تموز، وضعیت عراق و .... -که کشورهای عربی در تاریخ معاصر با آن روبرو بوده اند- الهام بخش او بوده و در نهایت هشدار می‌دهد که نسبت به ایدئولوژی‌های نوپدید با دیده شک و تردید نگاه شود، زیرا ممکن است بهشتی که آرزوی تحقق آن می‌رود در سایه‌ی این ایدئولوژی‌های جدید، به یک جهنم بدیل شود که منجر به تضاد طبقاتی، حکومت دیکتاتوری، استعمار و دیگر مشکلات اقتصادی شود.

کلیدواژه‌ها

  1. References

    1. Books
    • Aamir, M (2010). Sociology, pioneers and theories. Algeria: Dar Al-Umma for printing, publishing and distribution.
    • Adam, R (2000). SCIENCE FICTION. First published. London and New York: Penn State University Press.
    • Azzam, M (1994). Science fiction in literature. First Edition, Damascus: Talasdar.
    • Khalid Tawfik, A (2008). Utopia, Cairo: Darmit.
    • Qasim, M (1993). Science fiction twentieth century literature. Cairo: Arab Book House.
    • ScholesR (1996), Science Fiction, Translator Hussein Shoukry, Egypt: The Egyptian General Book Organization.
    1. Articles
    • Al-Fraihat, A  (2008). “Science Fiction in Heritage”; Science Fiction Magazine, No. 2, pp. 40-46.
    • Hashemi, Seyed Hassan and others (1398), “Analysis of Digital Interactive Fiction of ‘Robe Mokhaiefeh’ by Ahmad Khalid Tawfiq”, Research in Arabic Language,Vol: 11, No. 21, pp. 85-99.
    • Kawthar Ayed. (2012). La science-fiction arabe: Une transgression littéraire pour une transgression politique, Laboratoire des etudes maghrEbines, francophones, comparEes et mediation culturelle.
    • Lundwall, Sam J. (1375), “What is a science-fiction story”, translated by: Mohammad Qasaa, Literature, No. 39, pp. 137-143.
    • Medhat, J (1984). “The dialectic of modernity and contemporary in the science fiction novel”; Fosoul Magazine, No. 4, pp. 180-192.
    • Mohamed (2017). “Egyptian Society in the Novel of Utopia”; Aqlam Alhind Magazine, year2, NO 4.
    • Neil Gerlach and Sheryl N. Hamilton. (2003). Introduction: A History of Social Science Fiction, cience Fiction Studies Vol. 30, No. 2, Social Science Fiction, pp. 161-173.
    • Ramli, M (2010). “In a science fiction novel”, Journal of Cultural Affairs, No. 31, pp. 29-38.
    • Reuven, S (2012). “Science fiction in Arabic literature: Translation, adaptation, Original Writing and Canonization”, Arabic Language & Literature (Seoul) 2, pp. 209-229.
    • Roger Allen. (1992). “The Mature Arabic Novel Outside Egypt.” In Modern Arabic Literature. eds. Muḥammad Muṣṭafā Badawī. Cambridge University Press: Cambridge, 193-223.
    • Shishebor, E (2016). “Science Fiction and Postcolonialism: An Analysis of Ray Bradbury’s The Martian Chronicles”. A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of Masters of Arts Degree in English Literature at Shahid Chamran Univiersity.
    • Turabi, Q and Sayed Hussein, S (2014). “Naguib Mahfouz's novels in light of social criticism, with special attention to the novel The Children of Our Neighborhood”. Rays of Criticism, Year 14, NO 10, pp. 125-146.
    1. Theses
    • Al-Yassin, M (2008). Science fiction in modern Arabic literature in the light of comparative studies. Under the supervision of Ghassan, Mortada, a university thesis for a master's degree in Arabic language and literature, Al-Baath University, College of Arts and Humanities, Department of Arabic Language.
    • Custers, D. (2019). Arabic Science Fiction as Vehicle for Criticism The case of Ibrāhīm Naṣrāllah’s Ḥarb al- Kalb al- Thāniyyah, Presented in fulfilment of the requirements for the degree of Master of Arts in Arabic and Islamic Studies, KU LEUVEN, FACULTY OF ARTS, LEUVEN, BELGIË.