طهران، شارع وليعصر(عج)، شارع توانير، حي نظامي كنجوي، زقاق هفت بيكر(٨)، شارع نظامي كنجوي، بناء رقم ٣٣، مؤسسة بيمه اكو للتعليم العالي، جامعة علامة طباطبائي، الطابق ٦، الغرفة ٦٠٧، اللجنة الإيرانية للغة العربية وآدابها، الرمز البريدي ١٤٣٤٨٦٣١١١

نوع المستند : علمی - پژوهشی

المؤلفون

1 کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران.

2 دانشیار، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی دانشگاه مازندران، مازندران، ایران.

المستخلص

رنگ‌ پدیده‌ای است که میان جهان درون و بیرون انسان پیوند برقرار می‌کند و نقد روان‌شناسی رنگ، روشی مناسب برای تحلیل واکنش‌های انسان نسبت به رنگ‌هاست. یکی از آزمون‌های علمی برای تحلیل روان‌شناسانه، آزمون هشت‌گانۀ ماکس لوشر است که بر اساس داده‌ها و ارقام هشت رنگ مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد. رنگ‌ها در شعر دارای معانی گوناگونی هستند و بررسی آن‌ها بر اساس معیارهای روان‌شناسی، داده‌های پنهان شخصیت شاعر را نمایان می‌سازد. محمد عفیفی مطر شاعر نوگرای مصر در اشعارش رنگ‌های فراوانی را به کار برده و به کمک این رنگ‌ها احساسات خود را نسبت به جهان اطرافش بیان کرده است. این پژوهش می‌کوشد تا بر اساس آزمون ماکس لوشر از رهگذر شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی به بررسی بازتاب رنگ‌ها در اشعارش بپردازد و تبلور احساسات شاعر را در این رنگ­ها تحلیل کند. بر اساس یافته‌های پژوهش گروه اول مطابق آزمون لوشر متشکّل از رنگ قرمز و سبز و بیان­کنندۀ شور انقلابی، روحیۀ مبارزه‌جویی، انتقاد از حکومت و جسارت و خودباوری است و گروه دوم با رنگ سیاه و زرد بیانگر نگرش بدبینانه به جامعۀ مصر و امید نداشتن او به آیند­ة روشن است. گروه سوم متشکّل از رنگ‌های خاکستری و آبی بیانگر احساساتی مانند عشق و آرامش است که با نگاه به وضعیت موجود از میل به آن‌ها احساس گناه می‌کند. گروه چهارم رنگ قهوه‌ای و بنفش است که بیان­کنندۀ موقعیت بی‌میلی شاعر نسبت به برخی احساسات مانند محبت، آسایش و فردگرایی است.

الكلمات الرئيسية

عنوان المقالة [Persian]

التحليل النفسي للألوان الشعرية في شعر محمد عفيفي مطر بناء علی اختبار ماکس لوشر

المؤلفون [Persian]

  • سوگل عسکری کاسب 1
  • حميدرضا مشايخي 2

1 کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران.

2 دانشیار، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی دانشگاه مازندران، مازندران، ایران.

المستخلص [Persian]

 یُعدّ اللون من الظواهر الّتي تتواصل بین داخل الإنسان وخارجه والدراسة السیکولوجیة للألوان طریقة جیدة لتحلیل ردود أفعال الإنسان تجاهها. واختبار ماکس لوشر الثمانية هو إحدی الاختبارات العلمیة للتحلیل النفسي التي تعتمد علی بیانات وأرقام من ثمانیة ألوان مختلفة والألوان بما فیها من معان مختلفة تستخدم علی نطاق واسع فی الشعر وتکشف عن الوجوه الخفیة لشخصیة الشاعر معتمدة علی المقاییس النفسیة. محمد عفیفي مطر هو شاعر مصري معاصر قام باستخدام الألوان فی قصائده والتعبیر عن أحاسیسه تجاه العالم الواقع مستعیناً بها. إذن تحاول هذه الدراسة وعبر المنهج الوصفي - التحليلي أن تتناول مدی تأثیر الألوان فی أشعاره علی ضوء اختبار ماکس لوشر وتحلل ردود أفعاله تجاهها. فنتائج البحث حسب المجموعة الأولی من الألوان الأحمر والأخضر لاختبار لوشر تبین العاطفة الثوریة وروح النضال وانتقاد الحکومة والشجاعة والثقة بالنفس والمجموعة الثانیة من لوني الأسود والأصفر تعبیر عن موقفه المتشائم أمام المجتمع المصري وخیبة أمله إلی المستقبل فالمجموعة الثالثة بما فیها من لوني الرمادي والأزرق توضح مشاعره من الحب والسّلام مما یجعل المرء یشعر بالذنب من خلال نظرته إلی الحالة الراهنة. وفي الختام تعبر المجموعة الرابعة من لوني البني والأرجواني عما یدلّ علی عزوف الشاعر أمام المشاعر من الحب والراحة والفردیة.

الكلمات الرئيسية [Persian]

  • الشعر المعاصر
  • عفيفي مطر
  • علم نفس اللون
  • اختبار لوشر
آیت‌اللهی، حبیب‌الله (1381). مبانی رنگ و کاربرد آن، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه (سمت). ##
ایتن، یوهانسر (1384). هنر رنگ، ترجمه عربعلی شروه، تهران، یساولی. ##
پناهی، مهین (1385). «روان‌شناسی رنگ در شعر نیما»، فصلنامه پژوهش‌های ادبی، جلد3، شماره 12-13، صص 49-83. ##
چیجی ئیوا، هاواکی (1391). هارمونی رنگ‌ها، چاپ اول، ترجمه هاشم جوادزاده، مشهد: ترانه. ##
دودانگه، محرم علی (1387). رنگ‌ درمانی، تهران، زرین مهر. ##
دی، جاناتان، تایلور، لسلی (1387). روان‌شناسی رنگ (رنگ درمانی)، ترجمه مهدی گنجی، تهران، ساوالان. ##
ریتبرگر، کارول (1390). شخصیت شما چه رنگی است؟ ترجمه مهرداد فیروزبخت و عاطفه هوشان، تهران، ارسباران. ##
سان، هووارد و دوروتی (1378). زندگی با رنگ، ترجمه نغمه صفاریان، تهران، حکایت. ##
سلاجقه، پروین (1384). امیرزادۀ کاشی‌ها نقد شعر معاصر، شاملو، تهران، زمستان. ##
 عرب یوسف‌آبادی، عبدالباسط و دیگران (1398). «روانشناسی تطبیقی رنگ‌ها در «سقط الزند» معری و دیوان رودکی برپایة نظریة ماکس لوشر». زبان و ادبیات عربی. دورة11. شمارة1. صص 1-24. ##
عفيفي مطر، محمد (1998). من مجمرة البدایات، القاهرة، دار الشروق. ##
گامینگ، کاترین، ایتالیانو، دبورا (1384). کتاب کوچ انرژی (رنگ‌های شفابخش)، ترجمه پریسا غفاری، تهران، جاجرمی. ##
لوشر، ماکس (1392). روان‌شناسی رنگ‌ها، مترجم ویدا ابی‌زاده، چاپ یازدهم، تهران، درسا. ##
مای لی، ریجارد، روبرتو، پ (1380). ساخت، پدیدآیی و تحول شخصیت، ترجمه محمود منصور، تهران، سمت. ##
معروف، یحیی، امیری، جهانگیر، خزلی، مسلم (1399). «دراسة سیکولوجیة لشخصیّة أحمد عاکف فی روایة " خان الخلیلي" في ضوء نظریة الشخصیّة لـ "کارن هورنای"»، مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، دوره 16، شماره 54، صص 93-111. ##
میر صادقی، جمال (1377). واژه‌‎نامه هنر داستان‌ نویسي، چاپ اول، تهران، کتاب مهناز. ##
هانت، رونالد (1378). هفت کلید رنگ درمانی، تهران، جمال‌الحق. ##