نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 استاديار دانشگاه رازي
2 دانشجو دکترا دانشگاه رازي
المستخلص
إنّ التحامق لونٌ خاصٌّ من شعر الفکاهة يتصرّف فيه الشاعر وکأنّه مصاب بالبله والحمق وما به حمق، بل إنه يتظاهر بذلک عن وعي وإرادة. يتواجد شعر التحامق في کلّ عصر من الأعصر الأدبية، إلاّ أنّه شاع شيوعاً واسعاً في العصر المملوکي حتّي أصبح فنّا قائماً بذاته في ذلک العصر وسمة بارزة للأدب المملوکي. يتحدّث شاعر التحامق في شعره عن أشياء من أهمها: الفقر، العيوب الجسمية والعيوب النفسيّة والاستهتار بالقيم السامية والخلق النبيلة ولوم الحکّام والأمراء. والباعث الرئيسي الذي دفع الشاعر إلي شعر التحامق في ذلک العصر هو التکسّب، إلاّ أنّ ثمّة عوامل اجتماعيّة أدّت إلي توسيع نطاقه ومن أهمّها: الفقر المدقع الناجم عن الحروب المستمرّة والضرائب المثقلة علي کاهل الشعب، ظلم الحکّام الجائرين، والانحراف الذي طرأ علي المعايير الخلقية والمقائيس الاجتماعيّة، کلّ ذلک جعل الشعراء يزدرون بالقيم السامية والخلق النبيلة ازدراءً. يرمي هذا البحث إلي دراسة شعر التحامق ومضامينه وأسباب شيوعه في العصر المملوکي؛ إذ إنّه يعطي صورة واضحة عن الأوضاع العامة للعصر المملوکي وحياة الناس في ذلک العصر.
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
بررسی و تحلیل «تحامق» در شعر مملوکی
المؤلفون [Persian]
- جهانگیر امیری 1
- فاروق نعمتی 2
1 استادیار دانشگاه رازی
2 دانشجو دکترا دانشگاه رازی
المستخلص [Persian]
واژهی "تحامق" از مادهی «حمق»، به معنای تظاهر کردن به حمق و بلاهت است. شعر تحامق، گونهای از شعر طنز و فکاهه است که شاعر در آن به نادانی و حماقت تظاهر میکند تا خندهای بر لبان ممدوحان بنشاند و از جود و بخشش آنان بهرهمند شود. این شعر در همهی ادوار، کم و بیش وجود داشته است؛ اما در عصر مملوکی به علت فقر، فساد و انحطاط اخلاقی، رواجی بیسابقه یافته و به شکل یکی از فنون و اغراض رایج شعری درآمده است. انگیزهی سرودن شعر تحامق در عصر مملوکی، بیش از هر چیز به کسب ثروت و شهرت برمیگردد. توصیف فقر، عیوب ظاهری و باطنی و بیاعتنایی به هنجارها و ارزش‌های اصیلی همچون: میهمان نوازی، بخشش و کرامت، مردانگی و مروّت، از مهم‌ترین درونمایههای شعر تحامق به شمار میروند. در این پژوهش، ضمن بیان پیشینهی شعر تحامق، عوامل و انگیزههای گسترش این شعر در عصر مملوکی و نیز مضامین و درونمایههای آن بررسی شده است.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- تحامق
- شعر مملوکی
- عوامل اجتماعی
- انگیزه¬های فردی
- مضامین شعر تحامق
)