نوع المستند : علمی - پژوهشی
المستخلص
از جمله ويژگي‌‌هاي زباني شعر امل دنقل، «هنر ناسازواري» است که غالباً با فراخواني ميراث ادبي و تاريخي – ديني و دگرگوني آن‌‌ها با دلالت‌‌هاي معاصر، به‌صورت متناقض بيان مي‌شود. هدف بنيادي امل دنقل از به‌کارگيري اين‌گونه‌ي زباني، بيان اوضاع و شرايط سياسي شکست حاکم بر مصر است که شاعر با شمّ قوي سياسي دنبال کشف، نقد و اصلاح آن‌‌ها است. احساس تناقض دنقل، ريشه در گذشته‌ي پرفراز و نشيب تولد و نمو ناهنجار سياسي‌اش دارد، اما در کنار آن، تقارن حيات شعري سياسي وي همراه رشد اين فن، به پيشدستي‌اش در گزينش اين جادوي زباني براي بيان مقاصد خودکمک کرد. او با چنگ زدن به ميراث عربي دنبال مجالي بود که گذشته طلايي را در مقابل شکست حاضر عربي قرار داده تا تفاوت شرايط فعلي را با وضعيت آرماني پررنگ کند. وي زبان ناسازواري را در سه سطح لفظي و جمله و خصوصاً انديشه، به‌کار گرفت و با دگرگوني در متون ديني و ادبي ميراثي و ايجاد ارتباط بينامتني بين متن غايب و متن حاضر که بيشتر از نوع حوار است، شورشي فکري-زباني را در قالب ادب پايداري به‌پا داشت در اين مقاله، پژوهشگر به دنبال کشف دامنه‌ي تأثير شرايط سياسي اجتماعي جامعه مصري-عربي بر ساختار زبان شعر امل دنقل با هدف نشان دادن ميزان توفيق هنر ناساز شاعر به عنوان عنصر غالب زباني در نقد شرايط سياسي دهه‌‌هاي شصت و هفتاد قرن بيستم است.
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
المفارقة الفنّیة فی شعر أمل دنقل
المستخلص [Persian]
من المیزات اللسانیةلشعرأمل دنقل هی المفارقة الفنیة التی یتشکل من خلال‌ها المفاکهة و التناص. العامل الأساس لهذه المفارقة الفکهة المرة، هو ظروف السیاسیة التی حاول الشاعر أن ینقد‌ها و یردّ‌ها بشمّه السیاسی القوی. تلک الظروف التی أدت إلی الخیبة المتزایدة للمصریین و العرب فی العقدین الستین و السبعین للقرن العشرین المیلادی؛ و إن کانت جذور مفارقته فی ماضی حیاته السیاسی المتحول و المتغبر، لکن فی جانب ذلک، توافق حیاته الشعری مع اصالة هذا الفن، یساعده فی تقدیمه لهذا السحر اللسانی. کان دنقل اتخذ ادب المقاومة بمعان اکثر مفارقة و مرارة- أعنی لسان العصیان الشعری- لینقذ الأمة العربیة، إلی أن أخذ شعره دور البطل فی تجسیم الظروف الفظیعة لأن سیّدالثغرة فی الضمیر المصری و العربی؛ هذا سر لقبه « أمیر شعراء العصیان». لا یقول دنقل الهجاء لإضحاک الناس بل جعل تمرّده القارئَ یعی مفاکهته المرة المتسترة فی ترسیم الأوضاع السیاسیة الموجودة فی إطار المفارقة. یدعو أمل دنقل الأدب و اللغة الموروثة و القدیمة لحل الأوضاع السیاسیة و هذه القراءة العمیقة إلی جانب رؤیته العمیقة یعرض نفسها فی إنعکاس تمرد شعراء العصر الجاهلی و العباسی مثل المتنبی من خلال عملیة التناص فی شعره؛ إلی أن أخذ لقب صعلوک العصر الحاضر. یرید الباحث فی هذا المقال، أن یکشف عن مدی تأثیر الظروف السییاسیة الإجتماعیة للمجتمع المصری- العربی، علی صیاغة لغة أمل دنقل للشعرلغرض إظ‌هار مدی نجاح فن المفارقة للشاعر، کعنصر لسانی مسیطر فی نقد الظروف السیاسیة للعقدین المذکورین.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- أمل دنقل
- المفارقة
- المفاکهة
- ادب المقاومة
)