نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• سمیه حسنعلیان
• سیدمحمدرضا ابن‌الرسول

جامعة إصفهان

چکیده

با توجه به جایگاه والای معلقات در ادبیات عربی و نقش آن در دانش‌های زبانی چون لغت، نحو، و بلاغت عربی، و نیز در بر داشتن بسیاری از واژگان دوره جاهلی شارحان بسیاری به شرح ابیات این چکامه‌ها پرداخته‌اند که از جمله ایشان ابو جعفر احمد بن محمد نحاس در شرح خود با عنوان «شرح القصائد المشهورات الموسومة بالمعلقات» است. وی در شرح خود به موضوعات مختلفی چون نحو، باغت، معنا، و نقد و .. اشاره داشته است.
از این رو پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی، روش نحاس را در مواجهه با نحو و اعراب و موضع او را در مسایلی چون تعلیل، و قیاس مورد بررسی قرار داده است.
مهم‌ترین یافته‌های تحقیق بیانگر این است که توجه نحاس به نحو و اعراب امری آشکار وغیر قابل اغماض بوده، در مواردی چون: اشاره به مرجع ضمیر، بیان معنای حروف، اشاره به دیدگاه کوفیان و بصریان در مسائل نحوی، مشخص نمودن متعلق ظرف  وجارو مجرور، اعراب کلمات و جملات، اشاره به برخی نکات آوایی  وتوضیح قاعده نحوی بروز می‌یابد. نیز وی به مقایسه علل نحوی پرداخته و به قیاس نظر داشته، همان گونه که با استشهاد به آیات قرآنی و شعر عربی به توضیح مطالب نحوی در معلقات پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

• معلقات
• نحو
• نحاس
• شاهد
• قیاس
• علل نحوی