نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 استاديار گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه علامه طباطبايي
2 کارشناسي ارشد زبان و ادبيات عربي دانشگاه علامه طباطبايي
المستخلص
علي أحمد باکثير (1910 ـ 1969م) أديب يمني الأصل، عاش جلّ حياته في مصر مدافعاً عن قضايا الأمة العربية، والإسلامية، بل وقضايا الإنسانية جمعاء. يُعدّ باکثير من الأدباء القلائل الذين فطنوا إلي أهمية الأسطورة ودورها وطاقاتها علي الساحة الأدبية بعد ما أصبحت الأسطورة منذ أوَّل لقاءٍ بها للأدباء فنَّاً أدبيًّاً تنبّهوا إليه، وحقلاً خصباً نهلوا منه، وفطنوا إلى ما تتضمَّنه من رموزٍ ومعانٍ تبلور التجربة الإنسانيّة، وتثري الإنتاج الإبداعي الأدبي المعبِّر عنها؛ لذلک استلهمها الأدباء علي مرِّ العصور ليوظِّفوها في أدبهم بمايعکس رؤاهم. ومن المؤکَّد أنّ هذا الالتفات إلي الخَلف لايُعدُّ تقهقراً في ظلّ التطور العقلي والمادي للبشريّة، ولا هو شغفٌ بالأسطورة کغاية في حدّ ذاتها؛ وإنّما هي محاولةٌ لإخراج التجربة الذاتية الشخصية من دائرتها الضيقة إلي عالم أرحب؛ إلي تجربة إنسانية عامة، بغية الوصول إلي مستقبل أکثر إشراقاً وتألّقا. هذا ويهدف البحث إلي کشف رؤية باکثير واستجلاء أفکار أهمّ مسرحياته الأسطورية من خلال قراءتها اعتماداً علي المنهج الوصفي ـ التحليلي. لقد تبيَّن من خلال هذه الدراسة أن تأويل الکاتب للأسطورة قد تمّ من منظار الرؤية الإسلامية للإنسان والحياة والکون؛ حيث إنَّ باکثير حاول أسلمة الأسطورة خوفاً من انتشارها وغلبتها علي الفکر بما لايتناسب مع الثقافة الإسلامية، وکأنه يتنبأ بما سيحدث مستقبلاً من تأثير وإقبال عليها دون تروٍّ. کما توصَّل البحث إلي أن مفهوم الأدب عند باکثيريقوم علي أساس الإبداع الفني الهادف الجميل، وهو ما يندرج تحت مظلَّة تعاريف الأدب الإسلامي، ومن ثمَّ فإنّ أدبَ باکثيريمثِّل خير أنموذج لأدب إسلامي قوي، ومصداقاً واضحاً لکل تعاريفه؛يتحقَّق فيه إلي جانب شَرَف الموضوع حيويةُ الفن، وفنيةُ الأداء، وجودة السبک.
الكلمات الرئيسية
الموضوعات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
اسلامیسازی اسطوره نزد باکثیر (نمایشنامه «تراژدی اودیب» به عنوان نمونه)
المؤلفون [Persian]
- رجاء أبوعلی 1
- یوسف محمدی 2
1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه علامه طباطبایی
2 کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه علامه طباطبایی
المستخلص [Persian]
باکثیر (1910م ـ 1969م) نویسندهای یمنیالاصل است که عمر خویش را در مصر در دفاع از مسائل مربوط به ملتهای مسلمان سپری نمود. وی از اندک نویسندگانی بود که به پتانسیل اسطوره در ادبیات پی برد و ازآنجاکه اسطورهها با توجه به رمزگونه بودنشان، قادر به دربرگرفتن دلالتهای گوناگون هستند، پیوسته در گذر زمان مورد توجه بسیاری از نویسندگان قرار گرفتهاند و بدون شک این بازگشت به اسطورهها بهوسیلة باکثیر، تلاشی برای استمداد از حوادث گذشته جهت آفریدن آیندهای بهتر و روشنتر است.
این پژوهش، با تکیه بر روش توصیفی ــ تحلیلی، درصدد بررسی دیدگاه باکثیر به اسطوره و کشف ایده و درونمایههای یکی از مهمترین نمایشنامههای اسطورهای وی است. در پایان، پژوهش به این نتیجه رسید که تفسیر باکثیر از اسطوره، مبتنی بر دیدگاه اسلامی وی به انسان و جهان صورت گرفتهاست. باکثیر از ترس گسترش اندیشههای بتپرستیِ اسطورهها ـ که با فرهنگ و اندیشههای اسلامی در تضاد است ـ به بازسازی و اسلامی ساختن آنها پرداخت. همچنین، آشکار شد که مفهوم ادبیات نزد باکثیر بر اساس نوآوری فنی، هدفمند و زیبا و استوار است و از اینجاست که نمایشنامههای وی بیش از هر نمایشنامهنویسی در ادبیات معاصر عرب، دارای پتانسیل تحول به مصداقی روشن و کامل برای ادبیات اسلامی است؛ ادبیاتی که در کنار پرداختن به موضوع اخلاقی به فنی بودن بیان و ساختمان نوع ادبی اهمیت میدهد.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- علی احمد باکثیر ـ اسطوره ـ نمایشنامه ـ اسلامی سازی