نوع المستند : علمی - پژوهشی
المؤلفون
1 دانشيار گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه الزهرا (س)
2 دانشجوي دکتري زبان و ادبيات عربي دانشگاه الزهرا (س)
المستخلص
إنّ البلاغة العربية بعلومها الثلاثة لاتزال تُعدّ من أهمّ الدراسات الأدبية، خاصّة في المناهج التعليمية، أو الإجراءات التطبيقية الّتي تتّخذ مقولاتها محورًا للتطبيق على النصوص والخطابات. فقد ظهرت اتجاهات معاصرة وکلّ منها تخلق مصطلحات جديدة تعالج النصوص عبرها معالجة نقدية وبلاغية. من ضمن تلک المصطلحات نشير إلى المفارقة الّتي تُعدّ مکوّنًا أساسيًا ومهمًّا في الأدب، فهي ظاهرة فنّية في النصوص الأدبية يستخدمها الأديب، مع ذلک لم تدخل کتقنية حديثة في مجال النقد العربي إلّا مؤخرًا.
يسعي هذا البحث إليتبيين بعض الأساليب البلاغية القديمة الّتي ترتبط بالمفارقة کمصطلح جديد محاولًا تبيين حضور المفارقة في البلاغة القديمة. وقد تدلّ نتائج البحث على أنّ مصطلح المفارقة يطلق على أنماط کثيرة جدًّا من التعبير، ولکن هناک أساليب مختلفة في البلاغة العربية القديمة يغطي کلّ منها جانبًا من جوانب المفارقة، منها التقديم والتأخير والحذف والذکر في علم المعاني، الاستعاره والکنايه في علم البيان، والمدح بما يشبه الذم وتجاهل العارف في علم البديع. وقد اعتمد البحث على المنهج الوصفي ـــ التحليلي، حيث يبدأ بتوصيف الأساليب البلاغية، ومن ثمّ يقدّم تحليلًا عن کيفية حضور المفارقة في تلک الأساليب.
الكلمات الرئيسية
الموضوعات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
بازتاب ناسازواری در اسلوب‌های بلاغی
المؤلفون [Persian]
- رقیه رستم پور 1
- مریم غلامی 2
1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه الزهرا (س)
2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه الزهرا (س)
المستخلص [Persian]
بلاغت عربی که دربردارندة سه علم معانی و بیان و بدیع است، همچنان در زمرة مهم‌ترین پژوهش‌های ادبی به شمار می‌رود، و به شکل خاص در اسلوب‌های آموزشی و تطبیقی به کار گرفته می‌شود. رویکردهای معاصر با خلق اصطلاحات جدید به بررسی نقدی و بلاغی متون می‌پردازند. از جملة این اصطلاحات، اصطلاح ناسازواری است که عنصر اساسی و مهمی در ادبیات به شمار می‌آید. ناسازواری عنصری فنی در متون ادبی است که ادیب در ادبیات خود از آن بهره می‌جوید. این تکنیک و اصطلاح به‌تازگی وارد حوزة نقد ادبی شده‌است.
مقالة حاضر می‌کوشد تا برخی اسلوب‌های بلاغی قدیم مرتبط با ناسازواری به عنوان اصطلاحی نوظهور را بررسی کند و حضور ناسازواری را در بلاغت قدیم تبیین نماید. نتایج پژوهش بر این امر دلالت دارد که اصطلاح ناسازواری بر اسلوب‌های بسیاری در بلاغت صدق می‌کند. لیکن برخی اسلوب‌ها در بلاغت عربی وجود دارد که تقریباً با ناسازواری و ظهور آن ارتباط بسیار محکم و پیوسته‌ای برقرار نموده‌است. از جملة آن می‌توان به تقدیم و تأخیر و حذف و ذکر در علم معانی، استعاره و کنایه در علم بیان، مدح بما یشبه الذم و تجاهل عارف در علم بدیع اشاره کرد. این پژوهش در توصیف اسلوب‌های بلاغی و تحلیل چگونگی حضور ناسازواری در آنها، از اسلوب توصیفی ـ تحلیلی بهره جسته‌است.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- ناسازواری
- بلاغت
- علم معانی
- علم بیان
- علم بدیع
)