طهران، شارع وليعصر(عج)، شارع توانير، حي نظامي كنجوي، زقاق هفت بيكر(٨)، شارع نظامي كنجوي، بناء رقم ٣٣، مؤسسة بيمه اكو للتعليم العالي، جامعة علامة طباطبائي، الطابق ٦، الغرفة ٦٠٧، اللجنة الإيرانية للغة العربية وآدابها، الرمز البريدي ١٤٣٤٨٦٣١١١

نوع المستند : علمی - پژوهشی

المؤلفون

1 استاديار گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه يزد

2 دانشجوي کارشناسي ارشد زبان و ادبيات عربي دانشگاه يزد

المستخلص

رمان «ما لا تَذروه الرِياح» اثر «محمد عرعار» روايتگر تأثيرات رواني استعمار فرانسه بر مردمان کشور الجزاير است که در قالب شخصيت «بشير» نمود يافته‌است. يکي از مهم‌ترين اين تأثيرات، رشد چشم‌گير عقدة حقارت در ميان ساکنان اين مرزوبوم است که مي‌توان جنبه‌هاي مختلف آن را با استفاده از نظرية آلفرد آدلر بررسي نمود. اين مقاله به دنبال آن است که با استفاده از روش توصيفي ـ تحليلي و با رويکرد روان‌شناختي آلفرد آدلر، علل پيدايش عقدة حقارت و چگونگي بروز آن در شخصيت بشير را بررسي کند و به اين مسئله بپردازد که آيا راهي براي خروج از اين بحران وجود دارد؟ تحليل روان‌شناختي رمان «ما لا تذروه الرياح» حاکي از آن است که عقدة حقارت نهفته در دل قهرمان داستان، در قالب رفتارهايي مانند ازخودبيگانگي (هويت‌باختگي)، تحقير ديگران و تقليد نمود پيدا کرده‌است و تنها راه خروج از اين وضعيت، آن است که مردم اين کشور با آگاهي يافتن نسبت به تاريخ، ميراث ملي، فرهنگي، ديني و خانوادگي خود، به خودآگاهي برسند و ديگر ملت‌ها را بر خود برتر ندانند.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية

عنوان المقالة [Persian]

عقدة النقص فی روایة «ما لا تذروه الریاح» فی ضوء نظریة آلفرید آدلر

المؤلفون [Persian]

  • بهنام فارسی 1
  • فاطمه شهریاری 2
  • محمد مهدی سمتی 1

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه یزد

2 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه یزد

المستخلص [Persian]

تحکی روایة «ما لا تذروه الریاح» التی ألّفها محمد عرعار الآثار النفسیة للاحتلال الفرنسی علی أبناء الجزایر حیث تمثّلت بشخصیّة «بشیر». عقدة النقص من المؤشرات الأساسیة للاستعمار التی تسرّبت فی نفوس أکثر مستوطنی هذه البلاد ویمکن دراسة جوانبها المختلفة بناء علی نظریة الفرید آدلر. یعتقد آدلر أن وجود الاحساس بالنقص فی کل شخصیۀ أمر طبیعی، ولکن إذا أختیر الطریق الخطأ للعلاج، سیؤدی هذا الأمر إلی عقدۀ النقص. هذا المقال حسب المنهج الوصفی- التحلیلی وبالاعتماد علی آراء الفرید آدلر النفسیة، یستهدف دراسة العوامل الموثرة فی تکوین عقدۀ النقص وکیفیة ظهورها ویتطرق إلی الإجابة عن هذا السؤال: هل هناک مخرج من هذه الأزمة؟ یشیر التحلیل النفسی لهذه الروایة أنّ عقدۀ النقص الخفیة فی حالة اللاوعی للبطل تمثّلت فی اطار بعض السلوکیات السلبیة مثل اغتراب الذات والازدراء والتقلید، ویکمن المخرج الوحید لهذا الوضع فی وصول أبنائها للوعی الذاتی عبر الاطلاع الواسع والوعی العمیق لتاریخهم وتراثهم الوطنی والثقافی والدینی والعائلی حیث لا تفضّلوا الأمم الأخری علی أمتهم.

الكلمات الرئيسية [Persian]

  • الفرید آدلر
  • عقدة النقض
  • الروایة الجزائریة المعاصرة
  • محمد العالی عرعار
  • روایة «ما لاتذروه الریاح»
کتابنامه
الف) عربی
آلفرد، آدلر (2005)، معنی الحیاه، ترجمه و تقدیم: عادل نجیب بشری، الطبعه الاولی، القاهره: المجلس الاعلی للثقافه.
الجبوری، محمد محمود عبدالجبار (1990)، الشخصیه فی ضوء علم النفس، بغداد: دارالکتب و الوثائق.
أنجلر، باربارا (1991)، مدخل الی نظریات الشخصیه، ترجمه: فهدبن عبدالله بن دلیم، السعودیه: دار الحارثی للطباعه و النشر.
عامود، بدرالدین (2001)، علم النفس فی القرن العشرین، دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
عرعار، محمد العالی (1972)، مالاتذروه الریاح، الجزایر: منتدیات مجله الابتسامه.
ب) فارسی
آدلر، آلفرد (1361)، روان‌شناسی فردی، مترجم: حسن زمانی شرفشاهی، چاپ اول، تهران: تصویر.
----. (1379)، شناخت طبیعت انسان از دیدگاه روان‌شناسی، مترجم: طاهره جواهرساز، چاپ اول، تهران: رشد.
احمدوند، محمدعلی (۱۳۸۶)، بهداشت روانی، چاپ چهارم، تهران: پیام نور.
استرانگبرگ، دنی (۱۳۸۱)، درآمدی بر روان‌شناسی زبان، مترجم: ارسلان گلفام، تهران: سمت.
اشپربر، مانس (1384)، بررسی روان‌شناختی خودکامگی، مترجم: علی صاحبی، چاپ اول، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
تایسن، لوئیس (1387)، نظریه‌های نقد ادبی معاصر، مترجم: مازیار حسین زاده، فاطمه حسینی، چاپ اول، تهران: نگاه امروز حکایت نوین قلم.
داد، سیما (1385)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ سوم، تهران: مروارید.
رایکمن، ریچارد. ام (1387)، نظریه‌های شخصیت، مترجم: مهرداد فیروز بخت، تهران: ارسبان.
سیاسی، علی‌اکبر (1374)، نظریه‌های مربوط به شخصیت، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
سیاسی، علی‌اکبر (1352)، روان‌شناسی شخصیت، چاپ دوم، تهران: ابن‌سینا.
شاهمیری، آزاده (1389نظریه و نقد پسااستعماری، چاپ اول، تهران: علم.
شاملو، سعید (1363)، مکتب‌ها و نظریه‌ها در روان‌شناسی شخصیت، تهران: چهر.
شولتز، دوان. سیدنی اِلِن، شولتز (1389)، نظریه‌های شخصیت، مترجم: یحیی سیدمحمدی، چاپ شانزدهم، تهران: ویرایش.
صباغ پور، علی‌اصغر (1387)، منافع فردی منافع جمعی، چاپ اول، تهران: معاونت دانشگاه آزاد.
عرفانی، کوروش (1389)، روان‌شناسی اجتماعی استبدادزدگی، چاپ اول، لس‌آنجلس امریکا: انجمن گسترش زبان و فرهنگ ایرانی.
فانون، فرانتس (1353)، پوست سیاه صورتک‌های سفید، مترجم: محمدامین کاردان، چاپ اول، تهران: خوارزمی.
فروم، اریک (1363)، گریز از آزادی، مترجم: داوود حسینی، چاپ اول، تهران: گلشائی.
منصور، محمود (1369)، احساس کهتری، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
منوچهریان، پرویز (1362)، عقدة حقارت، چاپ اول، تهران: گوتنبرگ.
منابع لاتین
H. Maniacci. M (1999), A primer of Adlerian psychololy, Braun-Brumfiled. Ann Arbor. Ml ,H,Mosak.
مقالات
باغجری، کمال (1394)، «خوانش پسااستعماری رمان موسم الهجرة الی الشمال»، فصلنامة ادب عربی، دانشگاه تهران، صص 86-61.
عباسلو، احسان (1391)، «نقد روان‌شناختی»، کتاب ماه ادبیات، شماره شصت‌وچهارم، صص 115-109.
قبادی، حسینعلی، مجید هوشنگی (1388)، «نقد و بررسی روان‌کاوانة شخصیت زال از نگاه آلفرد آدلر»، فصلنامه نقد ادبی، شماره هفتم، صص120-91.