تهران، خیابان ولی عصر(عج)، خیابان توانیر، محله نظامی گنجوی، کوچه هفت پیکر(8)، خیابان نظامی گنجوی، پلاک33، موسسه آموزش عالی بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبایی، طبقه6، اتاق 607، انجمن ایرانی زبان وادبیات عربی، کدپستی: 1434863111

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس

2 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

المضامین المشترکة فی آداب الأمم التی لم تُرتبط ببعضها، تُعتبر حصیلة طبقة من النفس تسمّی «اللاوعی الجماعی». إن الأبعاد الکامنة فی هذا المستوی من الذهن البشری تتجسّد فی إطار رموز مختلفة یطلق علیها یونغ تسمیة «النموذج الأصلی». بما أنّ الشعر الصوفی ینبع من ذات الشاعر وإستلهامه من «اللاوعی الجماعی» فبالتالی یمکننا أن نجد فیه النموذج الأصلی. إحدی هذه النماذج الأصلیة تتجسّد فی نموذج «الإنسان الکامل» والذی قد تمّ إستخدامه فی شعر إبن الفارض الصوفی.
إنّنا فی هذه الدراسة نحاول من خلال الاعتماد علی المنهج الوصفی – التحلیلی ومراجعة الکتب المختلفة فی مجال علم النفس، أن نستعرض الأبعاد النفسیة الکامنة فی شخصیة إبن الفارض معتمدین فیها علی فکرة النموذج الأصلی ومبادئ مدرسة یونغ النفسیة. هذا النموذج الأصلی، بامکانه أن یدلّنا علی نفسیة الشاعر وتقییم شخصیته. إنّه من خلال تداخل قیمته الذاتیة، وتجاوز السلبیات الناتجة عن «النسخ المتماثل» و«تضخم الأنا»، استطاع أن یصل من عملیة «الفردیة» إلی رتبة « الأنا».

کلیدواژه‌ها

موضوعات

کتابنامه
الف) کتاب‌ها
1) عربی
ابن الفارض، (1990)، دیوان ابن الفارض، شرحه و قدم له مهدی محمد ناصرالدین، بیروت، دارالکتب العلمیة.
ابن­خلکان، (1397 هـ ق)، وفیات الأعیان، جلد سوم، چاپ اول، بیروت، دار صادر.
احمد بن ایاس، محمد، (1402هـ ق)، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، تحقیق: محمد مصطفی حلمی، الجزء الأول، القاهرة، الهیئة المصریة العامة للکتّاب.
الدحداح، رشید بن الغالب، (1853م)، شرح دیوان ابن فارض، الطبعة الأولی، مرسیلیّة، ارنود و شرکاء،
عبدالغنی‌ نابلسی‌، (1408هـ ق)، الصوفیه‌ فی‌ شعر ابی‌الفارض‌، تحقیق‌ حامد الحاج‌ عبود.
2) فارسی
احمدوند، محمدعلی، (1368)، مکانیسم‌های دفاعی روانی، تهران: بامداد.
بلکمن، جروم اس.، (1393)، مکانیسم دفاع روانی، مترجم: غلامرضا جوادزاده، چاپ دوم، تهران: ارجمند.
بیلسکر، ریچارد، (1384)، یونگ، مترجم: حسین پاینده، تهران: طرح نو.
رابرتسون، رابین، (1395)، یونگ‌شناسی کاربردی، مترجم: ساره سرگلزایی، تهران: بنیاد فرهنگ زندگی.
فروید، آنا، (1382)، من و سازوکارهای دفاعی، مترجم: محمد علی‌خواه، تهران: مرکز.
فروید، زیگموند، (1387)، مکانیزم‌های دفاع روانی، مترجم: سید حبیب گوهری راد و محمد جوادی، تهران: رادمهر.
مورنو، آنتونیو، (1393)، یونگ، خدایان و انسان مدرن، مترجم: داریوش مهرجویی، چاپ هشتم، تهران: مرکز.
موکی‌یلی، آلکس، (1385)، مکانیسم‌های دفاعی حیات روانی، مترجم: محمدرضا شجاع رضوی، چاپ دوم، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی،.
والتر اوداینیک، ولودیمر، (1379) یونگ و سیاست: اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی کارل گوستاو یونگ، مترجم: علیرضا طیب، تهران: نی.
هال، کاولین اس، و دیگران، (1393)، نظریه‌های تحلیل روان 2، مقدمات روان‌شناسی یونگ، مترجم: دکتر شهریار شهیدی، قم: آینده درخشان.
یونگ الف، کارل گوستاو، (1382)، اصول نظری و شیوه روان‌شناسی تحلیلی یونگ، سخنرانی‌های کلینیک تاویستوک، مترجم: فرزین رضاعی، تهران: ارجمند،
ـــــــــــــ ب، (1382)، تحلیل رؤیا (گفتارهایی در تعبیر و تفسیر رؤیا)، مترجم: رضا رضایی، چاپ دوم، تهران: افکار.
ــــــــــــــ، (1385)، روان‌شناسی ضمیر ناخودآگاه، مترجم: محمدعلی امیری، چاپ 4، تهران: علمی و فرهنگی.
ــــــــــــــ، (1389)، روح و زندگی، مترجم: دکتر لطیف صدقیانی، چاپ چهارم، تهران: فراین.
ــــــــــــــ، (1391)، یونگ پاسخ به ایوب، مترجم: فؤاد روحانی، چاپ چهارم، تهران: دیبا.
ــــــــــــــ‌الف، (1392)، انسان و سمبل‌هایش، مترجم: دکتر محمود سلطانیه، چاپ نهم، تهران: نماد.
ــــــــــــــ­ب، (1392)، روان‌شناسی و کیمیاگری (انسان و اسطوره‌هایش)، مترجم: محمود بهفروزی، چاپ دوم، تهران: نیل.
ـــــــــــــــ‌ج، (1392)، مشکلات روانی انسان مدرن، مترجم: محمود بهفروزی، چاپ سوم، تهران: دیبا.
ــــــــــــــ‌د، (1392)، انسان در جست‌وجوی هویت خویشتن، مترجم: محمود بهفروزی، چاپ چهارم، تهران: دالاهو.
ــــــــــــــ‌الف، (1393)، خود ناشناخته (فرد در جامعه امروزی)، مترجم: مهدی قائنی، چاپ دوم، تهران: فراین.
ــــــــــــــ­ب، (1393)، روان‌شناسی و شرق، مترجم: دکتر لطیف صدقیانی، چاپ سوم، تهران: دیبا.
ـــــــــــــــ‌ج، (1393)، روان‌شناسی و تعلیم و تربیت، مترجم: دکتر علی‌محمد برادران رفیعی، چاپ سوم، تهران: دیبا.
ب) مقالات
فارسی
اقائمی، فرزاد، (1389)، «پیشینه و بنیادهای نظری رویکرد نقد اسطوره‌ای و زمینه و شیوه کاربرد آن در خوانش متون ادبی»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی نقد ادبی، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، صص 33 ـ 56.