تهران، خیابان ولی عصر(عج)، خیابان توانیر، محله نظامی گنجوی، کوچه هفت پیکر(8)، خیابان نظامی گنجوی، پلاک33، موسسه آموزش عالی بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبایی، طبقه6، اتاق 607، انجمن ایرانی زبان وادبیات عربی، کدپستی: 1434863111

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

اکنون در دوره‌ای قرار داریم که مهم‌ترین شاخصة آن، چالش معرفت‌شناسی است. این، موضوعی است که همواره مورد عنایت و توجه فیلسوفانی چون دکارت، نیچه و مارکس و... بوده‌است. هرکدام از این اندیشمندان، خوانش خاص خود را نسبت به سوژه و ابژه دارند. برخی از آن‌ها گرایش سوژه‌محور و برخی دیگر نیز گرایش ابژه‌محور، در رابطه با انسان و حقیقت دارند. پرواضح است که دیالکتیک سوژه و ابژه از مفاهیم و مؤلفه‌های بنیادینی است که سابقة آن به موضوعات فیزیک و متافیزیک برمی‌گردد که بین هراکلیتوس، از سوفسطاییان و سقراط، فیلسوف یونانی جریان داشته‌است. از دیگر سو نیز، آدونیس، به عنوان شاعری که بر قالب‌های تصویری و معنایی کلاسیک تاخته، تحت تأثیر برخی از فیلسوفان کلاسیک و مدرن به‌ویژه هراکلیتوس، سارتر و هوسرل قرار گرفته‌است. بر این اساس، این جستار با تکیه بر روش توصیفی ـ تحلیلی می‌کوشد تا نخست به فلسفة نظری آدونیس بپردازد، سپس محورها و چالش‌های سابجکتیو و آبجکتیو موجود در تجربة شعری وی را برای مخاطب ترسیم کند. همچنین، مهم‌ترین محورهای برخاسته از آن یعنى «اصالت بشر یا خدا»، «حقیقت: استعاره یا حقیقت»، «ارادة معطوف به قدرت» و «شیء‌وارگی یا بنیادگرایی» را بررسی می‌کند. از دیگر سو نیز، با توضیح و تبیین ابعاد اندیشگانی آدونیس، زمینه را برای مخاطب فراهم می‌کند تا بیش‌ازپیش نسبت به این امر آگاهی یابد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

المصادر
کتب
1) عربی
إبن منظور، محمّد بن مکرم (1986م)، لسان العرب، دار إحیاء التراث العربی، الطبعة الثالثة، بیروت.
أبوفخر، صقر؛ ( 2000م)، «ثقافة / مقابلات: حوار مع أدونیس عن الشعر والوطن والمنفى»، الدراسات الفلسطینیّة، العدد41، صص 97-136.
أدونیس، (1996م)، الأعمال الشعریّة الکاملة (أغانی مهیار الدمشقی و قصائد أخرى)، المجلد الأول والثانی، الطبعة الرابعه، دمشق: بیروت، دار المدى للثقافة والنشر.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، ( 1988م)، مفرد بصیغة الجمع، بیروت: دار الآداب.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (1993م)، النص القرآنی وآفاق الکتابة، بیروت: دار الآداب.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (1994م)، الثابت والمتحوّل، الطبعة السابعة، لبنان: بیروت، دارالساقی.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (1978م)، صدمة الحداثة، بیروت: دارالعودة.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (2005م)، الهویّة غیر المکتملة، بالتعاون مع شانتل شواف، الطبعة الأولى، تعریب حسن عودة، سوریا: بدایات للطباعة والنشر والتوزیع.
حسین، مبارک وآخرون، (2014 م)، «مصطلح الذاتیّة فی النقد الادبی ودلالاته»، مجلة العلوم الانسانیّة (عمادة البحث العلمی)، العدد3، صص453-463.
سارتر، جان بول، (1964م). الوجودیة مذهب إنسانی، مع مناقشة سارتر والکاتب المارکسی م.نافیل المترجم: عبدالمنعم الحفنی، الطبعة الأولى، دار العقدیة للطبع و النشر والتوزیع.
ضاهر، عادل، (2000م)، الشعر والوجود (دراسة فلسفیّة فی شعر أدونیس)، الطبعة الأولى، سوریا: دمشق، دارالثقافة للنشر.
غالب، مصطفى، خلیل شرف الدین (1988م)، فی سبیل موسوعة فلسفیّة (نیتشه)، الطبعة الأولى، بیروت: دار ومکتبة الهلال.
الغامدی، سعیدبن ناصر، (2003م). الانحراف العقدی فی أدب الحداثة وفکرها، دراسة نقدیة شرعیة، الطبعة الأولى، دارالأندلس الخضراء.
مهنا، ناظم، (2016م)، «أنطولوجیا فلسفیّة»، مجلّة المعرفة، العدد 634، صص 249-296.
نشاوی، نسیب، (1980م)، مدخل إلى دراسة المدارس الأدبیّة فی الشعر العربیّ المعاصر، سوریا: دمشق، الناشر: نفس الکاتب.
2) فارسی
جمالی، غلامعباس، (1385ش). «ایده علوم ابژکتیو وابژکتیویسم»، پژوهش نامه علوم انسانی، شماره 49، صص 149-160.
خاتمى، محمود، (1382ش)، «پدیدارشناسی دین»، فلسفه و کلام، شماره 27، صص: 93-104.
ربانی گلپایگانی، على، (1381ش)، «پدیدارشناسی ادموند هوسرل و هرمونوتیک»، کلام اسلامی، شماره 42، صص22-41.
شامیان سارو کلایی، اکبر وثمین وحدانی، فاطمه، (1394ش)، «اندیشه‌های وجودى در سروده‌هاى شفیعی کدکنى و آدونیس»، مجله ادبیات تطبیقی، شماره13، صص 123-148.
شفیعی کدکنی، محمدرضا، (1380ش). شعر معاصر عرب، ویرایش دوم، تهران، نشر سخن.
ضمیران، محمد و دیگران، (1383ش). «هایدگر؛ سیاست واستعلاء»، کتاب ماه و ادبیات، شماره 79، صص6-23.
عبدالکریمی، بیژن، (1395ش). «تفکر معنوی و سوبژکتیویسم متافیزیکی»، دوفصلنامه پژوهش های عقلی نوین، سال اول، شماره دوم، صص 51-58.
نیچه، فردریش، (1377ش)، استعاره و حقیقت، ترجمه سارا هافمن، تهران، نشر آگاه.
3) مآخذ من الإنترنت
سلامة، نبیل؛ أدونیس: اکتشف سوریا، Www.Discover-Syria.Com/News
طاهر، حامد؛ فلسفة القوة بین المتنبی و نیتشه، Www.Hamedtaher.Com
المسیری، عبدالوهّاب؛ الموضوعیة و الذاتیة، Www.Arabphilosophers.Com
معزوز، هادی؛ موت الإله فی فلسفة نیتشه، Www.Anfasse.Org