طهران، شارع وليعصر(عج)، شارع توانير، حي نظامي كنجوي، زقاق هفت بيكر(٨)، شارع نظامي كنجوي، بناء رقم ٣٣، مؤسسة بيمه اكو للتعليم العالي، جامعة علامة طباطبائي، الطابق ٦، الغرفة ٦٠٧، اللجنة الإيرانية للغة العربية وآدابها، الرمز البريدي ١٤٣٤٨٦٣١١١

نوع المستند : علمی - پژوهشی

المؤلفون

1 دانشيار گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه بيرجند

2 دانش‌آموختة کارشناسي ارشد زبان و ادبيات عربي دانشگاه بيرجند

المستخلص

در اين پژوهش با بررسي رويکرد تازه‌اي که در نظام جديد آموزش‌وپرورش منجر به تغيير نام کتاب درسي عربي به عربي زبان قرآن شده‌است، نظرات دبيران عربي و دانش‌آموزان دورة اول و دوم متوسطه دربارة ميزان کارآمدي اين کتاب، نوع ارزشيابي‌هاي موجود در آن و همچنين ميزان علاقه‌مندي دانش‌آموزان به زبان عربي مقايسه و تحليل شده‌است. اين پژوهش با استفاده از روش توصيفي تحليلي و به کمک پرسش‌نامه و استفاده از نمونه‌گيري خوشه‌اي تصادفي در سال تحصيلي 97-96، اطلاعات استخراج‌شده را از جامعة آماري 138دبير و 7381 دانش‌آموز شهرستان بيرجند، تحليل و واکاوي نموده‌است. نتايج نشان مي‌دهد که با وجود کم‌کردن تدريجي حجم قواعد و پررنگ شدن بخش ترجمه در دو دهة گذشته، اين روش نتوانسته دانش‌آموزان سوم متوسطه را که در طي شش سال به يادگيري اين زبان پرداخته‌اند، به عربي علاقه‌مند کند. البته با توجه به نتايج نظرسنجي، دانش‌آموزان نهم که مدت سه سال است اين زبان را به شيوه‌اي جديد فرامي‌گيرند کارآمدي کتاب‌هاي جديدالتأليف عربي و علاقه‌مندي خود را به اين زبان بيش از دانش‌آموزان و دبيران سوم متوسطة نظام قديم اعلام کرده‌اند. افزون بر اين، دبيران و دانش‌آموزان مقطع نهم متوسطة اول، کارآمدي کتاب‌هاي جديدالتأليف را بيشتر از دبيران و دانش‌آموزان سوم دبيرستان اعلام کرده‌اند. با وجود اين، جملگي معتقدند که در ارزشيابي پاياني، بايد نمره به دو بخش شفاهي و کتبي اختصاص يابد.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية

عنوان المقالة [Persian]

دراسة تحلیلیّة ــ تطبیقیّة لمدی فاعلیّة تعلیم کتب اللُّغة العربیّة الجدیدة فی المرحلة الثانویّة (الأُولی والثانیة) من وجهة نظر المدرّسین والتلامذة بمدینة بیرجند

المؤلفون [Persian]

  • احمد لامعی گیو 1
  • مریم مقبولی 2

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه بیرجند

2 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه بیرجند

المستخلص [Persian]

یعالج هذا البحث مدی توفیق النظام التعلیمیّ الجدید لوزارة التربیّة والتعلیم الإیرانیّة فی مجال تغییر اسم کتاب (عربی) إلی (اللُّغة العربیّة، لُغة القرآن)؛ وذلک نظراً إلی أهمّیّة تعلیم اللُّغة العربیّة فی عصرنا الراهن، وتخصیص الأصل السادس عشر من دستور الجمهوریّة الإسلامیّة الإیرانیّة لها. ولقد قمنا فی بحثنا هذا، بمقارنة وتحلیل وجهات نظر معلّمی اللُّغة العربیّة وتلامیذ المرحلة الثانویّة (الأُولی والثانیة)، فی مجال مدی انطباق کتب العربیّة علی الواقع المرتجى وجودتها من جانب، وحبّ التلامیذ وکیفیّة نظام التقییم فیها من جانب آخر. لقد قامت الدراسة بتحلیل النتائج الّتی حصلت علیها من المعلومات المستخرجة من إفادات 138 معلّماً ومعلّمةً و7381 طالباً وطالبةً فی مدینة بیرجند، وذلک عبر منهج التحلیل والتوصیف، وباستخدام الاستبانات وأخذ العیّنات، وفقًا للنظام العنقودیّ العشوائیّ فی السنة الدارسیّة 2017 - 2016 للمیلاد. وتفید النتائج بأنّه علی الرغم من الخفض التدریجیّ لکمّیّة القواعد العربیّة واستبدالها بالترجمة فی العقدین الماضیین، فلم ینجح هذا المنهج فی حثّ تلامیذ السنة الثالثة من المرحلة الثانویّة على تعلّم اللّغة العربیّة خلال ستّ سنوات. أمّا التلامیذ الذین یتعلّمون اللُّغة العربیّة وفقاً للنظام التعلیمیّ الجدید، والمعلّمون الذین یُعلّمونها طبقاً لهذا النظام، فهم أکثر رغبةً فی تعلّم العربیّة وتعلیمها. فضلاً عن ذلک، نجدهم یؤکّدون علی سلامة نظام التقییم الذی یعیّن تقسیم العلامات بین الترجمة والقواعد بقسمَیها: الشفهیّة والخطیّة.
 

الكلمات الرئيسية [Persian]

  • الکتب التعلیمیة للُّغة العربیّة
  • تعلیم اللُّغة العربیّة
  • المدارس الثانویّة الأُولی
  • المدارس الثانویّة الثانیة
  • المنهج ‏الدراسیّ
کتابنامه
الف) کتاب‌ها
فارسی
راهنمایبرنامةدرسیعربیمتوسطه، (1391)، نگاشت هشتم، تهران: مرکز منابع سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی.
سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش، (1390)، تهران: وزارت آموزش‌وپرورش.
سیف، علی‌اکبر (1382)، روان‌شناسی پرورشی، تهران: آگاه.
فتحی واجارگاه، کوروش و آقاجان زاده، محرم، (1386)، راهنمایتألیفکتاب‌هایدرسی، چاپ اول، تهران: آییژ.
مسعود، جهانگیر، (1370)، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، چاپ 57، تهران: دوران.
ملکی، حسن، (1380)، مبانی برنامه‌ریزی درسی آموزش متوسطه، تهران: سمت.
میرزا بیگی، علی، (1387)، برنامه‌ریزی درسی و طرح درس. تهران: یسطرون.
عربی
طعیمة، رشدی احمد (1989). تعلیم العربیّة لغیر الناطقین بها: مناهجه و أسالیبه، الرباط: الایسیسکو.
ب) مقالات
حقدوست‌راد، سیده زهرا، (1388)، «موانع یادگیری درس عربی در دوره متوسطه از دیدگاه دانش‌آموزان و دبیران»، کتاب ماه ادبیات، تهران: خانه کتاب، صص 45 – 36.
حکیم‌زاده، رضوان و متقی‌زاده، عیسی، (1394)، «بررسی میزان کارآمدی آموزش زبان عربی عمومی در مقطع متوسطه از نظر دبیران و دانش‌آموزان شهر کرمان»، ماهنامه جستارهای زبانی، تهران: دانشگاه تربیت مدرّس، صص106-77.
خضری، کاوه، (1393)، «نگاهی به کتاب عربی اول دبیرستان بر اساس الگوها و ملاک‌های تحلیل و سازمان‌دهی محتوا»، فصلنامه جستارهای زبانی، تهران: دانشگاه تربیت مدرّس، صص258- 238.
سلطانی‌نژاد، نجمه، (1394)، «بررسی میزان کارآمدی آموزش زبان عربی عمومی در مقطع متوسطه از نظر دبیران و دانش‌آموزان شهر کرمان»، جستارهای زبانی، تهران: دانشگاه تربیت مدرّس، ص106-77.
صدیق اورعی، غلامرضا، (1385)، «سنجش گرایش دانش‌آموزان دبیرستانی شهر مشهد به درس عربی و عوامل مؤثر بر آن»، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، مشهد: دانشگاه فردوسی، صص 81 -57.
قورچیان، نادر قلی، (1372)، «گامی در مسیر انتخاب محتوا در حوزه تخصصی برنامه درسی»، فصلنامه تعلیم و تربیت، تهران: وزارت آموزش‌وپرورش، صص64-37.
متقی‌زاده، عیسی و شه‌بخش مجبور، آزاده، (1395)، «ارزیابی میزان موفقیت بخش متون عربی عمومی سال دوم دبیرستان از دیدگاه دبیران و دانش‌آموزان»، دو فصلنامه جستارهایی در زبان و ادبیات عربی، تهران: دانشگاه تربیت مدرّس، صص53-33.
متقی‌زاده، عیسی و همکاران، (1389)، «بررسی و نقد میزان استفاده دبیران از راهبردهای تدریس متون کتاب عربی دوره پیش‌دانشگاهی»، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، تهران: سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، صص171-147.
محمدی رکعتی، دانش و همکاران، (1389)، «بررسی میزان موفقیت بخش کارگاه ترجمه درکتاب‌های عربی دوره دبیرستان از دیدگاه معلمان و دانش‌آموزان شهرستان دورود»، مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، تهران: انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، ص137-114.
مؤمنی مهمویی، حسین و زارعیان، غلامرضا، (1389)، «نقش و کارکردهای ارزشیابی در مراحل تدوین برنامه درسی»، فصلنامه راهبردهای آموزش، تهران: دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله (عج)، صص72-67.