تهران، خیابان ولی عصر(عج)، خیابان توانیر، محله نظامی گنجوی، کوچه هفت پیکر(8)، خیابان نظامی گنجوی، پلاک33، موسسه آموزش عالی بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبایی، طبقه6، اتاق 607، انجمن ایرانی زبان وادبیات عربی، کدپستی: 1434863111

نویسنده

چکیده

محمودبن عمر معروف به زمخشری یکی از برجسته‌‌ترین دانشمندان جهان اسلام و ایران در قرن ششم هجری است. وی در علوم و فنون بسیاری سرآمد روزگار خود بود که علوم بلاغت یکی از مهمترین آنهاست. زمخشری در اصول کلی این علم یعنی معانی و بیان و بدیع پیرو عبدالقاهر جرجانی است و به شکلی کاربردی  نظریات عبدالقاهر را در تفسیر کلام خدا و بیان اعجاز آن به نمایش گذاشته، آنها را تحریر و یا تکمیل کرده و برخی اصول بلاغی را که عبدالقاهر بدان نپرداخته بود، به ذخیرة دانش بلاغت افزوده است؛ چنان‌که دانشمندانی همچون سکاکی و تفتازانی و دیگران در دوره‌های بعدی از نظریات وی بهره وافر برده‌اند.

کلیدواژه‌ها

- آیة الله زاده الشیرازی، مرتضی، الزمخشری لغویاً و مفسراً، تقدیم: حسین نصار، القاهرة، دارالثقافة، 1977م.
- ابن خلکان، وفیات الأعیان، تحقیق احسان عباس، بیروت، دارالثقافة.
- ابن خلدون، المقدمة، بیروت، دارالجیل.
- ابن یعیش، موفق الدین، شرح المفصل، مصر، إدارة الطباعة المنیریة.
- أحمد بدوی، أحمد، أسس النقد الأدبی عند العرب، القاهرة، دار نهضة مصر للطبع و للنشر.
- بیرونی، أبوریحان، آثار الباقیة، ترجمه اکبر دانا سرشت، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1363 هـ.ش.
- التفتازانی، شرح المختصر المعانی، قم، انتشارات کتبی نجفی،1369 هـ.ش
- الجرجانی، عبدالقاهر، دلائل إلاعجاز فی علم المعانی، تعلیق: محمد رشید رضا، بیروت، دارالمعرفة.
- ------، اسرار البلاغة، قم، انتشارات کتابخانه ارومیه، 1404 هـ.ق.
- الجندی، درویش، النظم القرانی فی کشّاف الزمخشری، مصر، دار نهضة، 1969م.
- الحموی، یاقوت، معجم البلدان، بیروت، دارإحیاء التراث، 1979م/1399 هـ.ق.
- -----، معجم الأدباء، مصر، مطبوعات دار المأمون.
- الحوفی، أحمد محمد، الزمخشری، القاهرة، دار الفکر العربی، الطبعة الاولی، 1966م.
- الدسوقی، حاشیته علی شرح السعد، شروح التلخیص، بیروت، دارالسرور، 1/231.
- الزمخشری، محمود‌بن عمر، أساس البلاغة، بتحقیق: عبدالرحیم محمود، ایران، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
- ----، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، ایران، نشر أدب الحوزة.
- ضیف، شوقی، البلاغة تطور و تاریخ، مصر، دارالمعارف، الطبعة الرابعة، 1977.
- الصاوی الجوینی، مصطفی، منهج الزمخشری فی تفسیر القرآن و بیان إعجازه، مصر، دار المعارف، 1959م.
- السکاکی، یوسف بن ابی بکر محمد، مفتاح العلوم، بیروت، دار الکتب العلمیة، الطبعة الثانیة، 1407 هـ.ق/1987م.
- فاضلی، محمد، دراسة و نقد فی مسائل بلاغیه هامة، مشهد، دانشگاه فردوسی،1376.
- قربانوف، قاندیم، جارالله زمخشری عالم و فاضل نامی مشرق زمین، مجموعه مقاله‌های کنفرانس بین المللی جارالله زمخشری، عشق آباد، رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران، 1382 ـ.ش/2004م.
- کریمی فرد، غلامرضا، تحلیل دریافتهای زیبایی شناسی در تفسیر کشاف زمخشری (رساله دکتری).
- محمد حسنین، ابوموسی، البلاغة القرانیة فی تفسیر الزمخشری، القاهره، دارالفکر.