تهران، خیابان ولی عصر(عج)، خیابان توانیر، محله نظامی گنجوی، کوچه هفت پیکر(8)، خیابان نظامی گنجوی، پلاک33، موسسه آموزش عالی بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبایی، طبقه6، اتاق 607، انجمن ایرانی زبان وادبیات عربی، کدپستی: 1434863111

نویسندگان

چکیده

علی بن محمد حسینی استرآبادی، مشهور به میر سید شریف جرجانی از ادیبان و دانشمندان بزرگ ایرانی نیمة دوم سدة هشتم و اوایل سدة نهم هجری است. این دانشمند فرزانه و پژوهشگر فرهیخته با بیش از پنجاه تألیف، شرح و حاشیه در حوزة علوم اسلامی و ادبی از طلایه‌داران دانش و پژوهش است.


از مهم‌ترین آثار وی شرحی بدیع، زیبا، شیوا و روان بر باب سوم «مفتاح‌العلوم» ابو یعقوب سکاکی (م. 626 هـ.ق) است که آن را «المصباح فی شرح المفتاح» نامیده است. وسعت دانش و عمق بینش این فرزانه از لابه‌لای این شرح مشهود است. یاری جستن از علوم معقول و منقول برای تبیین رموز این اثر، هنر عالی و جلوه متعالی را آفریده است به گونه‌ای  که می‌تواند الگویی برای شرح کتب باشد.


این نوشتار می‌کوشد تا کتاب «المصباح» را در ترازوی نقد قرار دهد و با بررسی راهکارهای سیدشریف در شرح این کتاب، از جوانب ناپیدای شرح و اسلوب شارح پرده بردارد.


 

کلیدواژه‌ها

 

بیان احوال و آثار میرسیدشریف جرجانی (ف.816 هـ .ق)

و نگرشی نقدی بر مبنای روش‌‌ شناختی بر المصباح
فی شرح المفتاح

       -   جرجانی، میرسیدشریف، المصباح فی شرح المفتاح، تصحیح و شرح: هیوا حفیدی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
       -   الحفار، سید محمد، الموسوعة العربیة، الجمهوریة السوریة، المجلد السابع، الطبعة الأولی، 2003م.
       -   خلیفة، حاجی، کشف الظنون عن أسامی الکتب و الفنون، دار الفکر، 1419هـ.
       -   دهخدا، علی أکبر، لغت نامه، ناشر: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ دوم، 1377ش.
       -   الزرکلی، خیرالدین، الأعلام، المجلد الخامس، دار العلم للملایین، بیروت، لبنان، 1989م.
       -   السخاوی، شمس الدین محمد بن عبدالرحمن، الضوء اللامع لأهل القرن التاسع، مکتبة القدس، قاهرة، 1354.
       -   السکاکی، یوسف بن أبی بکر، مفتاح العلوم، تحقیق: نعیم زرزور، دار الکتب العلمیة، بیروت، لبنان، 1403هـ، 1983م.
       -   سیدجوادی، أحمد، دایرة المعارف تشیع، جلد پنجم، نشر شهید سعید محبی، چاپ دوم، 1380ش.
       -   الشوکانی، محمد بن علی، البدر الطالع بمحاسن من بعد القرن السابع، مطبعة السعادة، مصر، الطبعة الأولی، 1348هـ.
       -   صدری أفشار، غلامحسین، فرهنگ فارسی أعلام، انتشارات فرهنگ معاصر، 1383ش.
       -   طاش کبری زاده، أحمدبن مصطفی، مفتاح السعادة، حیدرآباد، هند، الطبعة الأولی، بی تا.
       -   طرابیشی، جورج، معجم الفلاسفة، دارطلیعة، بیروت، لبنان، الطبعة الأولی، 1987م.
       -   کحالة، عمر رضا، معجم المؤلفین (تراجم مصنفی الکتب العربیة)، مکتبة المثنی، بیروت، لبنان، بی تا.
       -   محجوب، فاطمة، الموسوعة الذهبیة للعلوم الإسلامیة، دار الغد العربی، المجلد الثانی عشر، بی تا.
       -   لکنهوی هندی، محمد بن عبدالحی، الفوائد البهیة، کراچی، 1393ق.
       -   مدرس، میرزا محمد علی، ریحانة الأدب فی تراجم المعروفین بالکنیة و اللقب، جلد سوم، چاپ دوم، چاپخانه شفق، تبریز، بی تا.
       -   مشار، خانبابا، فهرست کتابهای چاپی، جلد یکم، چاپخانه ارژنگ، تهران، 1350ش.
       -   الموسوی الخوانساری، محمد باقر، روضات الجنات فی أحوال العلماء و السادات، الدار الإسلامیة، بیروت، لبنان، الطبعة الأولی، 1411هـ.
       -   همایی، جلال الدین، تاریخ أدبیات ایران، مؤسسة نشر هما، چاپ اول، 1375ش.